محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو درباره چرایی کمبود برخی داروها و تجهیزات پزشکی، صاحبان امضاهای طلایی دارویی، وضعیت شفافیت در سازمان غذا و دارو و...
به گزارش به نقل از روزنامه همشهری ،تعدادی از نمایندگان مجلس از تحقیق و تفحص در سازمان غذا و دارو خبر داده‌اند و جلسه‌ای هم در این‌باره در سازمان غذا و دارو برگزار شد؛ دلایل تحقیق و تفحص چیست؟
بحث تحقیق و تفحص در کار نبود و تنها یک سری سؤالات و پرسش‌هایی بود که حق نمایندگان مجلس است. گاهی درباره موضوعات و مواردی بحث‌هایی شکل می‌گیرد که نمایندگان هم پیگیر آن می‌شوند.
ضمنا پیشنهادهایی هم مطرح شد که قول دادیم آنها را عملی کنیم و به آنها گزارش دهیم؛ در مجموع جلسه خوبی بود به این علت که پیشنهادهای خوب و عملیاتی به ما داده شد که بدون‌شک برای آینده سازمان غذا و دارو می‌تواند بسیار راهگشا و کارگشا باشد. ضمن اینکه در حوزه شفاف‌سازی تلاش‌مان این است که مجموعه سازمان غذا و دارو و تصمیم‌گیری‌هایش را شفاف اعلام کند.
هم‌اکنون با فضایی که به‌وجود آمده، زمینه فراهم شده است. باید ابهامات را رفع کرد و به بسیاری از حرف‌ها و حدیث‌ها پایان داد. در سازمان غذا و دارو تلاش‌های زیادی در سال‌های قبل شده و نباید به‌دلیل چند امضای طلایی و برخی تخلفات، همه زیر سؤال بروند؛ در واقع دستگاه‌های نظارتی وجود دارند و می‌توانند راه درست را بروند.
گفتید که جلسه با نمایندگان خوب بوده و پیشنهادهایی مطرح شده، بحث‌ها روی چه موضوعاتی بود و چه توصیه‌هایی شد؟
موارد مفصل بود. حدود 4ساعت جلسه بود ولی 2 نکته‌ای که نمایندگان مجلس روی آن حساسیت بیشتری داشتند، موضوع دارو و تجهیزات پزشکی بود. در شرایط جنگ اقتصادی که دشمنان ما بی‌رحمانه اقدامات غیرانسانی را شروع کرده‌اند و حتی حوزه دارو و درمان را هدف گرفته‌اند، نیاز است تلاش‌های بیشتری رخ دهد و تامین دارو و تجهیزات پزشکی بدون هیچ مشکلی انجام شود.
البته با توانمندی و پتانسیلی که در داروسازی کشور به‌خصوص در سال‌های بعد از انقلاب توانستیم کسب کنیم، برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته تا تامین دارو بدون هیچ چالشی انجام شود و گزارش خدمت نمایندگان در این حوزه ارائه شد.
ما از بابت تولید دارو اصلا نگران نیستیم، توانمندی داروسازی کشور بسیار قابل توجه است. تنها باید به این توانمندی‌ها اعتماد کرد. علاوه بر این بحث‌ها، در جلسه‌ای با نمایندگان درباره تخلفات صورت‌گرفته در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی، واردات داروها و تجهیزات پزشکی، منابع ارزی اختصاص‌یافته و... صحبت و پیگیری‌هایی صورت گرفت.
شما به توانمندی در حوزه تولید دارو اشاره کردید؛ واقعا ما در این حوزه به‌خودکفایی رسیده‌ایم و می‌توانیم نیاز داخل را تولید کنیم؟ در موضوع مواداولیه چه؟ صریح باید بگویم که شما در این زمینه مخالفانی دارید که می‌گویند ما هنوز وارد چنین شرایطی نشده‌ایم و بسیاری از داروها به‌خصوص داروهای حساس برای بیماران سرطانی و خاص را اصلا نمی‌توانیم تولید کنیم؟
به شما اطمینان می‌دهم که ما اولا 99درصد داروهای مورد نیاز کشور را همین حالا هم داریم تولید می‌کنیم. ما فقط یک درصد از داروها را از خارج وارد می‌کنیم و آن هم اقلامی است که یا به‌دلیل تیراژ پایینی که دارد اقتصادی نیست که تولید کنیم یا بسیار جدید هستند و همین داروهای جدید را اطمینان می‌دهم که الان دانش داروسازی و توان داروسازی ما در کشور به حدی رسیده که اگر نیاز بدانیم، بتوانیم ظرف 2سال آن را تولید کنیم. هر دارویی که نیاز سیستم دارویی کشور باشد و اطبا تجویز کنند را ظرف 2سال می‌توانیم تامین و تولید کنیم.
حتی داروهای بیماران خاص و سرطانی؟
بله، حتی داروهای آنها را. الان بخشی از داروهای بیماران خاص در کشور تولید می‌شود و حتی بخشی از داروهای تولید داخل برای بیماران خاص، صادر هم می‌شود.
البته بخشی از کارشناسان حوزه دارو و پزشکان بسیاری از حرف‌های شما را تأیید نمی‌کنند و معتقدند که ما در تولید بسیاری از داروها توانمند نیستیم یا داروهایی که سطح استاندارد بالایی داشته باشد را تولید نمی‌کنیم. همین افراد شرایط کنونی کمبود بخشی از داروها را هم به‌عنوان شاهد این ماجرا می‌گیرند؛ نظر شما چیست؟
عرض کردم شیطنت‌هایی وجود دارد و کسانی هستند که می‌خواهند در واقع برای تامین دارو دردسری را ایجاد کنند و این واقعیت موجود است ولی شرکت‌های بسیار دیگری هم هستند که با ما همکاری‌های بسیاری دارند، البته این شرکت‌ها به‌دلیل مشکلات بین‌المللی و تبادلات بانکی با چالش‌های بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند.
به‌رغم اینکه می‌گویند دارو و غذا تحریم نیست، ولی هیچ کانال جداگانه بانکی در این زمینه تعریف نشده و عملا فعال نیست تا با شرکت‌های خارجی حوزه دارو، تجهیزات و مواداولیه ارتباط مناسبی داشته باشیم و بتوانیم پول واریز و جا‌به‌جا کنیم. البته راه‌هایی را برای تامین دارو و مواداولیه و دور‌زدن شرایط پیدا کرده‌ایم و از این طریق اقدامات انجام می‌شود و نگرانی در این زمینه وجود ندارد.
در هفته‌های گذشته شاهد اعتراض‌هایی روی تولید دارو با مواد اولیه چینی، هندی و حتی پاکستانی در داخل هستیم و گروهی از متخصصان می‌گویند که شرکت‌های ایرانی تولیدکننده دارو از شرکت‌های هندی و چینی که استانداردهای بالایی در تولید مواد اولیه ندارند، خرید می‌کنند و به همین دلیل داروها کیفیت بالایی ندارند؛ حتی بخشی از مصرف‌کنندگان دارو هم به این موضوع معترض هستند.
پایین بودن کیفیت داروها و مواداولیه هندی و چینی را رد و اعلام می‌کنم که نظارت‌های لازم بر واردات و خرید مواد اولیه وارداتی وجود دارد و حتی کارشناسان این سازمان برای بررسی مواد اولیه شرکت‌های هندی، چینی و... به این کشورها سفر می‌کنند. هند و چین قریب به 90درصد مواد اولیه دارویی دنیا را تامین می‌کنند؛ به‌دلیل اینکه در حجم بسیار بالا تولید دارند و قیمت تمام‌شده‌شان پایین است. البته کیفیت‌های متفاوتی هم وجود دارد اما اینکه این تصور شود که فقط ایران این اقلام را از هند و چین وارد می‌کند، واقعا دروغ است و تکذیب می‌کنم؛ چراکه همه شرکت‌ها و برندهای بزرگ دنیا هم از این کشورها خرید می‌کنند.
علاوه بر این، مردم نگران نباشند؛ زیرا ما مجوز واردات مواداولیه از کارخانه‌هایی را می‌دهیم که عمدتاً بین‌المللی هستند و مهم‌تر اینکه کارشناسان سازمان غذا و دارو از نزدیک کارخانه‌ها را مشاهده و تولیداتشان را بررسی می‌کنند. تأکید می‌کنم همان مواد اولیه که کمپانی‌های بزرگ خریداری می‌کنند، کشور ما هم همان را خریداری می‌کند و در تولید دارو هم استانداردهای بین‌المللی وجود دارد؛ یعنی استاندارد‌ها ملی نیست.
پس اینگونه نیست که ما از هر شرکتی بخواهیم دارو یا مواد اولیه وارد کنیم. علاوه بر این، برای تامین مواد اولیه، واردکنندگان باید گواهی‌های معتبر بین‌المللی داشته باشند. اگر تولیدکننده ماده اولیه در هند و چین یا هر کشور دیگری گواهی‌های بین‌المللی نداشته باشد، حتما باید کارشناس‌های سازمان غذا و دارو از آن کارخانه‌ها بازدید به عمل آورند.
پس اعتراض‌ها را رد می‌کنید و معتقدید که مواد اولیه باکیفیت از برندها و شرکت‌های بزرگ وارد کشور می‌شود؟
دقیقا؛ چراکه معتقدم مهم‌ترین بخش کیفیت دارو مربوط به مواد اولیه است. همین چند قلم دارویی که در چند سال گذشته هم ریکال (از چرخه خارج) شد در کشورهای اروپایی و آمریکایی هم مصرف می‌شدند و شرکت‌های بین‌المللی اروپایی و آمریکایی هم از همان شرکت‌ها، مواداولیه خودشان را تامین کرده بودند. کشورهای اروپایی و آمریکایی برخی داروهایشان را در سال‌های گذشته ریکال کرده‌اند که ما هم همین کار را انجام داده‌ایم.
بیشترین موضوع مطرح در این زمینه، مباحث رقابتی بین شرکت‌های دارویی است؛ برخی می‌خواهند با اتهامات واهی که وارد می‌کنند، رقیب را از گردونه خارج کنند و بیشتر از هر چیزی مباحث اقتصادی و تجاری روی میز است؛ ضمن اینکه برای ما در مجموعه سازمان غذاودارو آنچه اهمیت دارد، منافع ملی است؛ نه منافع شرکت‌ها و کشورها؛ به‌خصوص اینکه ما در جنگ بزرگ اقتصادی هستیم و به این واقعیت واقفیم که رقابت‌هایی بین بنگاه‌ها و شرکت‌ها وجود دارد و تخریب‌هایی را شاهدیم که به‌دلیل دلسوزی برای مردم، بیماران و حتی پیشرفت صنعت داروی کشور نیست.
باتوجه به شرایط کنونی و فضایی که وجود دارد، مهم‌ترین دغدغه شما به‌عنوان رئیس سازمان غذاودارو چیست؟
تامین و تدارک دارو، مهم‌ترین چالش و دغدغه ماست. به هرحال ما در شرایط اقتصادی خوبی نیستیم و با وجود اینکه گفته می‌شود دارو تحریم نیست اما عملا چون امکان دادوستد و انتقال پول وجود ندارد، پس تحریم‌ها اعمال می‌شود. همه هم و غم ما این است که بتوانیم ارز دارو را تامین کنیم و مشکلاتی که برای تدارک و تامین دارو وجود را از بین ببریم.
ما روزانه با تماس‌های زیادی روبه‌رو هستیم که اعلام می‌کنند داروهایشان در داروخانه‌ها نیست یا داروی خارجی که قبلا مصرف می‌کرده‌اند در بازار نیست و باید نمونه‌های داخلی را جایگزین کنند که در مواردی عوارض جانبی هم برایشان داشته است. هم‌اکنون چند قلم کمبود دارو داریم؟
کمتر از 20قلم کمبود داریم.
20قلم؟ ولی در تماس‌هایی که بیماران و خانواده‌هایشان با روزنامه می‌گیرند و نکاتی که در داروخانه‌ها مطرح می‌کنند، تعداد به‌نظر خیلی بیشتر است.
بله، درست می‌گویید. مردم به ما هم اقلام بیشتری را اعلام می‌کنند، ولی زمانی که پیگیری می‌کنیم می‌بینیم که بیشتر این اقلام داروهای برندی هستند که مشابه تولید داخل را دارند و بیماران می‌توانند نمونه داخلی‌اش را خریداری کنند.
برنامه سازمان غذاودارو و سیاست کشور این است که اقلام دارویی با تولید داخل تامین شود. علاوه بر این بحث، بخش دیگری هم که سبب می‌شود کمبود دارو مطرح شود، بدهی بیمارستان‌ها به شرکت‌های پخش است؛ یعنی ممکن است دارو در شرکت پخش وجود داشته باشد اما به‌دلیل اینکه بیمارستان بدهکار است و نمی‌تواند بدهی خود را به شرکت‌های پخش بپردازد، دارویی از سوی این شرکت‌ها دریافت نمی‌کند و همین موضوع حتی باعث شده که در برخی بیمارستان‌ها شاهد باشیم که بیمار را برای تهیه دارو به خارج از بیمارستان ارجاع می‌دهند.
این حرف شما به این معناست که دارو در کشور وجود دارد، ولی برخی از شرکت‌های توزیع‌کننده به‌دلیل عدم‌دریافت مطالباتشان، دارو را احتکار کرده و به بیمارستان‌ها، داروخانه و... نمی‌رسانند؟
نه، این کار را نمی‌توان احتکار دانست. شرکت‌های پخش چندین‌ماه است که مطالباتشان را دریافت نکرده‌اند و چند هزار میلیارد تومان طلب دارند و به همین دلیل داروهای خود را در بیمارستان‌ها و... توزیع نمی‌کنند و همین موضوع کمبود دارو را رقم می‌زند. به‌طور مثال مطالبه شرکت‌های پخش از داروخانه‌ها حدود 2هزار و900میلیارد تومان است که اصلا رقم کمی نیست و این مشکلات بسیاری را برای این شرکت‌ها به‌وجود آورده است.
درباره وضعیت پرونده متخلفان ارزی سازمان غذا و دارو، توضیح می‌دهید؟
3نفردر سازمان غذا و دارو به اتهام ارتکاب تخلف بازداشت شده‌اند و متهم هستند و همچنان در بازداشت به‌سر می‌برند و پرونده‌هایشان هم در سیر رسیدگی در مراجع قضایی قرار دارد و هنوز محکومیتی اعمال نشده است و شفاف‌سازی در سازمان غذا و دارو ادامه دارد.
ـ شیطنت هایی در حوزه تامین دارو وجود دارد و کسانی هستند که می‌خواهند برای تامین دارو دردسر ایجاد کنند
ـ دستگیری متخلفان در حوزه دارو ادامه دارد
ـ در بحث دارو اهمیت منافع ملی است نه منافع شرکت‌ها
ـ فقط یک درصد از داروها را از خارج وارد می کنیم
ـ برای تامین مواد اولیه، واردکنندگان باید گواهی‌های معتبر بین‌المللی داشته باشند
