لرستان برای ارتقای حفاظتی سه منطقه شکار ممنوع خود به تأییدیه دو سازمان جنگل‌ها، منابع طبیعی و صنعت و معدن نیاز دارد. آن‌طور که «مهرداد فتحی بیرانوند»، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست لرستان می‌گوید، سه منطقه «گرین»، «قالی کوه» و «هشتاد پهلو» برای ارتقا به منطقه حفاظت شده مدتی است منتظر موافقت این دو سازمان هستند اما این دو سازمان تاکنون به درخواست محیط زیست لرستان پاسخی نداده‌اند.
به گزارش به نقل از روزنامه ایران ،فتحی می‌گوید:«این درخواست به‌دنبال مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور صورت گرفت.» افزایش یک میلیون هکتار به مناطق حفاظت شده مصوبه این شورای برای 14 استان کشور است که هفته گذشته نیز یادآوری «حسن روحانی»، رئیس جمهوری، را در جلسه شورا به‌دنبال داشت.
این مصوبه بخش دیگری هم دارد. تغییر محدوده و بازنگری حد و حدود مناطق حفاظت شده‌ای است که پیش از این توسعه روستایی و برخی تداخلات و تعارض ارزش اکولوژیکی آنها را از بین برده و دیگر شرایط یک منطقه حفاظت شده را ندارد.
تصمیم خروج بخشی از مناطق حفاظت شده از زیر چتر سبز محیط زیست تازگی ندارد. دولت‌های گذشته هم به‌دنبال کاهش بخش‌هایی از مناطق حفاظت شده و افزایش بخش‌های جدیدی بودند. این تصمیم هماره از سوی منتقدان با واکنش اعتراض‌آمیز رو به رو می‌شود.
یک سؤال مدام در ذهن آنها رژه می‌رود؛ چرا چتر حمایتی پردیسان نمی‌تواند از مناطق حفاظت شده، حفاظت کند و آنها شرایط حفاظتی را از دست می‌دهند؟ آیا زمانی که منطقه حفاظت شده از شرایط حفاظتی خارج می‌شود، مناطقی که حفاظت نمی‌شدند، چه شرایطی دارند که می‌توان آنها را به مناطق حفاظت شده اضافه کرد؟
«حمید ظهرابی»، معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست از افزایش یک میلیون هکتاری خبر می‌دهد و می‌گوید: «در سال‌جاری 13 منطقه با مساحتی حدود یک میلیون هکتار برای ارتقای سطح مناطق حفاظت شده به شورای عالی حفاظت محیط زیست پیشنهاد شده است که در مراحل پایانی تصویب به سر می‌برند.»
سال گذشته اتفاق دیگری هم افتاد. 77 هزار هکتار از 28 منطقه حفاظت شده در 12 استان کشور از مناطق حفاظت شده تحت مدیریت پردیسان خارج شد. در حالی که طبق کنوانسیون تنوع زیستی حداقل 17 درصد از مناطق در خشکی و 10 درصد از مناطق آبی از نظر تنوع زیستی و خدمات اکوسیستمی باید ارتقا می‌یافت. این کاهش اعتراض بسیاری از کارشناسان و اهالی رسانه را به‌دنبال داشت.
ظهرابی خروج این مناطق از زیر چتر حمایتی پردیسان را به‌دلیل مناقشاتی می‌داند که با مناطق شهری پیدا کرده‌اند. این شرایط به گفته او باعث شد تا سازمان محیط زیست بر اساس بند «ظ» ماده 38 قانون برنامه ششم توسعه، شرایط مناطق تحت مدیریت خود را بازنگری کند.
ظهرابی می‌پرسد قرار داشتن محدوده‌های شهری تغییر کاربری یافته یا یک منطقه آزاد و پالایشگاه در منطقه حفاظت شده چه سودی به حال محیط زیست دارد؟ ظهرابی پاسخ این سؤال را هم خودش می‌دهد:«باقی ماندن محدوده‌هایی که از نظر اکولوژیکی ارزشی برای حفاظت ندارد، فقط باعث افزایش مناقشات و تعارض بین مردم و محیط زیست می‌شود که این مناقشات اثرات منفی شدیدتری بر محیط زیست داشته تا حذف اراضی تغییر کاربری یافته و فاقد ارزش حفاظتی. ضمن اینکه محیط زیست تکلیف قانونی مصرح در برنامه ششم توسعه را انجام داده است.»
سؤال او از سوی افکارعمومی پرسش دیگری را در پی دارد. آیا قانون نمی‌تواند از مناطق حفاظت شده صیانت کند که قربانی توسعه شهری می‌شوند؟ اگر پاسخ مثبت است چه تضمینی وجود دارد که مناطقی که به مناطق حفاظت شده ارتقا می‌یابند چنین سرنوشتی پیدا نکنند؟ سازمان حفاظت محیط زیست چه تمهیدی برای جلوگیری از این اتفاق اندیشیده است؟! جدای از این سؤال‌ها که هنوز بی پاسخ مانده اند، مسائل دیگری هم وجود دارد.
توسعه مناطق شهری تنها تهدید مناطق حفاظت شده و چهارگانه تحت مدیریت پردیسان نیست. مناطق حفاظت شده خارج از دسترس شهری‌ها هم همچنان توسط پروژه‌های اقتصادی تهدید می‌شود.
جاده سازی‌ها و معدنکاوی‌ها بیش از هر عامل دیگری مناطق حفاظت شده را تهدید می‌کند. برای نمونه دره انجیر یزد که از آن به عنوان مهم‌ترین زیستگاه یوز آسیایی نام می‌برند به‌شدت از سوی معدنکاوان تخریب شده است! جاده‌های مواصلاتی معدنکاوان عامل تصادف و مرگ تیزروترین گربه سان جهان یعنی یوزپلنگ است.
معدنکاوان مانع ارتقای مناطق محیط زیستی لرستان!
«فتحی»، مدیرکل محیط زیست لرستان پیش از تبدیل این مناطق به مناطق حفاظت شده هم چراغ سبز را به صنعت معدنی‌های استان نشان می‌دهد و می‌گوید:«اگر روزی صنعت و معدن بخواهد در معادن این مناطق فعالیت کند، با آنها همکاری خواهد شد.»
او درباره دلیل ارتقای سه منطقه شکارممنوع استان می‌گوید: «با‌وجود تنوع زیستی بسیار بالای استان، میزان متوسط سطح مدیریت مناطق تحت مدیریت آن کمتر از میزان کشوری است.» لرستان به گفته فتحی 25 درصد تنوع زیستی کشور را در یک هفتم درصد وسعت کل ایران دارد. پلنگ، خرس، گرگ، پرندگان شکاری چون عقاب و شاهین از جمله گونه‌های مهم جانوری آن است.
همین شرایط باعث می‌شود تا آنها ارتقای سه منطقه را در دستور کار قرار بدهند. فتحی می‌گوید: «ما پرونده مناطق را تکمیل کردیم الان باید دو وزارتخانه جهاد کشاورزی به متولی‌گری سازمان جنگل‌ها و وزارت صمت به متولی گری سازمان صنعت و معدن جواب استعلام را مثبت بدهند.» بعد از آن، پرونده برای طرح به شورای عالی محیط زیست فرستاده می‌شود.
اگر این شورا پرونده‌ها را تأیید کند سطح مناطق حفاظت شده استان لرستان افزایش می‌یابد. کارشناسان و روابط عمومی منابع طبیعی استان در گفت‌و‌گو با «ایران» اعتقاد دارند که محیط زیست استان نمی‌تواند از مناطق حفاظت شده حفاظت کند. آنها آن‌طور که خودشان می‌گویند:«قبل از آنکه تأییدیه را بدهند، می‌خواهند از حفاظت اصولی مناطق ارتقایافته مطمئن شوند.»
فتحی درباره مخالفت منابع طبیعی با ارتقای این مناطق می‌گوید: «دوستان بهانه‌های مختلف از جمله وجود معادن را در این منطقه به میان می‌کشانند.» فتحی از مکاتبه خود با استاندار لرستان سخن به میان می‌آورد و از نظر مثبت او برای ارتقای این مناطق خبر می‌دهد. به‌گفته مدیرکل محیط زیست لرستان، اگر این سه منطقه بتوانند از موانع حال حاضر عبور کنند و مهر تأیید شورای عالی محیط زیست را هم بگیرند تعداد مناطق حفاظت شده لرستان از هفت منطقه به 12 منطقه می‌رسد.
معادن بیش از هر منطقه‌ای در هشتاد پهلوی لرستان قرار دارند. فتحی می‌گوید: «اگر این مناطق ارتقا یابد و صنعت و معدن بخواهد طبق قوانین موجود در این مناطق حفاظت شده فعالیت کند، طی یک تفاهمنامه با آنها همکاری خواهد شد.»
تفاهمنامه‌ای که فتحی از آن سخن به میان می‌آورد پاشنه آشیلی است که اجازه نمی‌دهد قانون از مناطق تحت مدیریت پردیسان دفاع کند. هرچند نمی‌شود جلو توسعه را گرفت اما جای خالی «توسعه پایدار» در میان مناطق حفاظت شده که در آنها نسل نماد محیط زیستی کشور یعنی یوزپلنگ ایرانی با تصادف تهدید می‌شود، خالی است!
