آیا نقش جامعتین به مشاوری تقلیل می‌یابد؟

مریم محمدپور: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز، پس از ماه‌ها سکوت، در روزهای گذشته نظر خود را درباره نامزد اصلح در انتخابات اعلام کردند.

عبور پسران از پدران اصولگرا

اعلام نظر جامعه مدرسین در شرایطی بود که پیش از این اصولگرایان با عبور از پدران معنوی خود در جامعتین، نظر جبهه مردمی نیروهای انقلاب را ارجح به دیدگاه جامعه مدرسین و جامعه روحانیت مبارز دانسته بودند. اصولگرایان بی‌توجه به نامزد اصلح جامعه مدرسین، با سه نامزد در عرصه انتخابات حضور یافته و حتی حزب موتلفه که پیش از این در ادوار پیشین انتخابات موضع خود را در تداوم نظر جامعیت می‌دانست نیز با نامزدی مستقل پا به میدان گذاشته است. چنین رویکردی این موضوع را که نظر جامعتین درباره نامزد اصلح می‌تواند تاثیر خاصی بر فرآیند انتخابات ریاست جمهوری بگذارد؛ مورد تردید قرار داده است.

شکاف انتخاباتی در جامعه مدرسین

با این همه نکته جالب توجه در اعلام موضع انتخابات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم آن است که همه اعضای این تشکل روحانی نیز از نامزد اصلح این تشکل حمایت نمی‌کنند. پیش‌تر در بیانیه جامعه مدرسین آمده بود: «پس از برگزاری جلسات متعدد و ارتباط با علمای اعلام و هم‌اندیشی با گروه‌های مختلف و رعایت همه جوانب و معیارها و ارائه گزارشات در جلسات شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم سرانجام موضوع در جلسه روز جمعه مورخ 1396/02/08 مطرح و با اکثریت قاطع آراء حاضرین حضرت حجت‌الاسلام حاج سید ابراهیم رئیسی «دامت توفیقاته» به عنوان نامزد اصلح شناخته شد، که به شما ملت همیشه در صحنه نیز معرفی می‌گردد.»

با این همه، آیت الله علی اکبر مسعودی خمینی تولیت سابق حرم حضرت معصومه(س) و یکی از بنیانگذاران و اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگویی با روزنامه 19دی گفته است که موافق این انتخاب جامعه مدرسین نیست. او به این روزنامه گفته «من فکر می‌کنم نامزد با تجربه، مقدم بر نامزدهایی است که تجربه اجرایی کافی ندارند؛ باید به کسی رای دهیم که چهار سال رییس مملکت بوده، تجربه عملی دارد، راه را آموخته و مقداری هم مردم به آن علاقه دارند و از این جهت وی اصلح است. برخی از اعضای جامعه مدرسین هم اگر در این باره فکر می‌کردند شخص مشخصی را اعلام نمی‌کردند و مانند دوره‌های پیش می‌گفتند که همه شرکت کنند. اگر کاری که باید را انجام نداده، شاید از دستش برنیامده اما تیم آقای روحانی بخصوص عملکرد وزارت خارجه وی بسیار موردپسند است و می‌گویند وی به طور قطع در این مدت خیانت نکرده باید چهار سال دیگر به او فرصت داد تا بتواند از تجربیات خود استفاده کند و راه حلی برای مشکلات مردم داشته باشد.»

البته پیش از این نیز برخی اعضای جامعه مدرسین تاکید کرده بودند که این تشکل روحانی درباره نامزد اصلح به جمع‌بندی نرسیده است و به عنوان مثال آیت‌الله ممدوحی گفته بود که بیانیه جامعه مدرسین، ضمیمه‌ای با نام قالیباف داشته که منتشر نشده است. موضعی که نشان می‌دهد در میان اعضای جامعه مدرسین اختلاف نظر زیادی بر سر حمایت از سید ابراهیم رئیسی وجود دارد.

وضعیت در جامعه روحانیت نیز مشابه است. آنها هم اگرچه از ابراهیم رئیسی حمایت کرده‌اند اما محمدتقی رهبر می‌گوید که حمایت از رئیسی نظر همه اعضا نبوده است. چه آنکه در روزهای گذشته حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم سخنگوی جامعه روحانیت مبارز به نقل از آیت‌الله موحدی کرمانی گفت که روحانیت مبارز به تبعیت از جامعه مدرسین از رئیسی حمایت می‎کند اما چهره‎هایی چون حجج الاسلام ناطق نوری و سیدمهدی طباطبایی در جرگه حامیان حسن روحانی هستند.

بازگشت به جایگاه مشاور

قریب به دو دهه است که نامزدهای اصلح جامعتین در انتخابات به پیروزی نمی‌رسند و ممکن است اختلافات درونی در جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به ویژه در مقاطع حساسی چون انتخابات ریاست جمهوری، این تشکل‌ها را دچار انشقاق و شکاف درونی کرده باشد.  از این رو برخی بر این باورند که بهتر است این دو تشکل باسابقه به جایگاه پیشین خود در مقام مشاور بازگشته و از ورود مستقیم به عرصه انتخابات پرهیز کنند. ظاهرا این انتظار را اعضای جمنا نیز از آنها دارند. پیش‌تر محمدمهدی زاهدی به خبرآنلاین گفته بود که جامعتین دیگر نقش تصمیم‌ساز را ندارند و بهتر است در حکم مشاور ارشد برای اصولگرایان ایفای نقش کنند.

پیشینه حمایت جامعتین از کاندیداهایی چون محمود احمدی‎نژاد و سرنوشت آنها و یا شکست در دو انتخابات مهم 76، 84 و 92 حکایت از آن دارد که اگر روحانیت به نقش تاریخی خود در راهنمایی به احزاب و نه ورود به مصادیق انتخاباتی عمل کند، بهتر خواهد توانست انسجام درونی خود و جایگاه مردمی‌اش را حفظ کرده و نهاد روحانیت را از درگیر شدن با حاشیه‌های سیاسی روز مصون نگاه دارد. به نظر می‌رسد تا حدی چنین نگاهی در درون جامعه روحانیت مبارز وجود دارد، چراکه حجت الاسلام محمدتقی رهبر می‌گوید که جامعتین سعی دارد تا نقش مشورتی خود را ایفا کند و قصد ندارد تا نظراتش را به مردم دیکته کند.

27213