دکتر پریسا مهراشتیاق؛ دندانپزشک کودک و نوجوان
در بیشتر کودکان افزایش ترشح بزاق قبل از رویش دندان‌های شیری را داریم و چون کودک احساس خارش در لثه‌ها دارد، دست و انگشتان و اسباب بازی‌هایش را درون دهان خود می‌برد و روی لثه‌ها جایی که قرار است دندان شیری رویش پیدا کند می‌مالد. در برخی کودکان بی‌قراری و کج‌خلقی دیده می‌شود.
بی‌قراری در طول روز، افزایش میزان مکیدن انگشت یا مالش لثه و احتمالا اندکی بی‌اشتهایی نیز جزو علائم رویشی هستند، تغییر رنگ مخاط در ناحیه رویش دندان‌ها در کودکان متفاوت است.
در برخی از آنها این تغییر رنگ اصلا وجود ندارد و در برخی تغییر رنگ مختصری دیده می‌شود، در حدود یک سوم کودکان تغییرات شدید مخاطی داریم که حتی منجر به خونریزی‌های کم در ناحیه رویشی می‌شود.
افزایش دمای بدن در این دوره ناچیز است.
رویش دندان یک پدیده فیزیولوژیک و طبیعی است و نمی‌تواند باعث بروز تب و اختلالات سیستمیک شود، ممکن است
هم‌زمان با رویش دندانی بیماری زمینه‌ای دیگری در کودک وجود داشته باشد که باعث بروز تب شده باشد و این هم زمانی باعث شود که تب اشتباها به علائم رویشی نسبت داده شود و بیماری زمینه‌ای نادیده گرفته شده و درمان نشود.
در این دوره به خاطر خارشی که کودک در ناحیه لثه احساس می‌کند هر آن چه که به دست می‌گیرد به سمت دهان برده و روی لثه ناحیه رویش می‌مالد، در صورتی که این وسایل تمیز نباشند احتمال انتقال آلودگی به بدن کودک وجود دارد و در پی آن احتمال بروز ناراحتی‌های گوارشی (اسهال و استفراغ) و بروز تب وجود دارد.
این علائم ناشی از عفونت ثانویه‌ای است که در اثر ورود آلودگی به بدن کودک ایجاد شده است و نیاز به درمان فوری دارند.
علائمی که به غلط به رویش دندانی نسبت داده می‌شوند
اسهال، تب، التهابات شدید لثه‌ای ناشی از تبخال اولیه، اختلال در خواب شبانه، مالیدن گوش یا گونه.
توصیه بر این است اگر علائمی که فکر می‌کنیم در اثر رویش دندان ایجاد شده‌اند، شدید هستند، جهت بررسی علائم و احتمال نیاز به درمان به پزشک مراجعه کنیم.
در صورتی که کودک علائم رویشی موضعی شدیدی دارد، می‌توان از بی‌حس‌کننده‌های سطحی که در داروخانه‌ها فروخته می‌شود، استفاده کرد.
بی‌حس‌کننده‌های سطحی به صورت ژل و پماد در داروخانه‌ها بدون نسخه پزشک فروخته می‌شوند و طبق دستورالعمل می‌توان آنها را سه تا چهار بار در روز روی لثه دندان در حال رویش مالید، البته حتما باید طبق دستورالعمل توصیه شده مصرف کرد، چون این مواد بی‌حس‌کننده از طریق مخاط به آسانی و به مقدار زیاد جذب می‌شوند و به اصطلاح، جذب سیستمیک بالایی دارند و در صورت مصرف بیش از حد مجاز باعث بروز عوارض و حتی مسمومیت می‌شوند و فقط در صورتی مجاز به استفاده از آنها هستیم که اولا مطمئن باشیم این علائم، علائم رویشی هستند و ثانیا علائم بسیار شدید و آزار دهنده می‌باشند و ثالثا به صورت کنترل شده، محدود و طبق دستورالعمل استفاده شوند.
مالیدن وسیله‌ای سفت و خنک مثل دندان‌گیر‌های ژله‌ای جهت تسکین درد کودک در منطقه رویشی دندانی توصیه می‌شود.
باید دو مورد را در نظر داشت: اولین مورد این وسایل تمیز باشند و مدام شسته شوند و چند وقت یکبار جوشانده شوند تا باعث انتقال آلودگی نشوند.
مورد بعدی خنک بودن این وسایل است تا باعث تسکین درد بیشتر شوند. می‌توان دو تا از آنها تهیه کرد و وقتی یکی خنکی‌اش را از دست داد، دیگری را از یخچال دربیاوریم.
جنس این وسایل به گونه‌ای است که سرما را برای مدتی در خود نگه می‌دارند و خطر اسپیراسیون و پریدن به داخل حلق را هم ندارند و به خاطر حالت ژله‌ای، سفت و خنکی باعث تسکین ناراحتی‌های رویشی شده و عوارضی هم ندارند.
میوه‌های سفت و خنکی که در داخل یخچال هستند، مثل هویج برای این کار مناسبند، به شرطی که دقت کنیم تکه‌هایی از این میوه‌ها جدا نشده و داخل حلق کودک آسپیره نشوند.
در صورتی که بی‌قراری کودک زیاد باشد مجازیم از شربت استامینوفن با دوز مجاز در حد وزن کودک برای تسکین درد استفاده کنیم.
از بین روش‌های تسکینی موجود بهترین روشی که توصیه می‌شود دندان‌گیر‌های ژله‌ای هستند که دارای عوارض احتمالی کمتری می‌باشند و تنها نگرانی ما از آلوده نبودن و تمیز بودن آنها است.
هماتوم رویشی (کیست رویشی)
گاهی اوقات در محلی که قرار است دندان شیری رویش پیدا کند بافت لثه‌ای متورم شده و به رنگ بنفش مایل به آبی دیده می‌شود که اصطلاحا به آن کیست رویشی می‌گویند.
این حالت معمولا چند هفته قبل از رویش دندان‌های شیری یا دایمی دیده می‌شود و به صورت یک کیست پرخون در محل رویش دندانی است.
از دلایل احتمالی آن می‌توان به ضربه به بافت نرم در هنگام جویدن اشاره کرد.
معمولا وقتی پدر و مادر این ضایعه را می‌بینند خیلی آشفته و سراسیمه به پزشک مراجعه می‌کنند، در صورتی که باید به آنها اطمینان داد که این کیست به هیچ عنوان خطرناک نیست و در بیشتر موارد بدون دخالت و به صورت خودبخودی با رویش دندان بهبود می‌یابد و در موارد خیلی نادری نیاز به جراحی اسان و سطحی است.
سکستر رویشی
گاهی اوقات در هنگام رویش دندان به خصوص در ناحیه انتهای دهان و بیشتر در کودکان پنج تا شش ساله هنگام رویش دندان شماره شش تیغه‌های استخوانی کوچک و بدون حیاتی در نزدیک دندان تازه رویش یافته دیده می‌شوند.
این ضایعات بسیار سخت هستند و درون بافت نرم حالت متحرک دارند و پایه محکمی ندارند و ترکیبات آنها مجموعه‌ای از عاج و سمان است.
این ضایعات بسیار بی‌اهمیت هستند و در برخی موارد خودبخود تحلیل می‌روند و در مواردی هم با یک بی‌حسی کم و خفیف اقدام به برداشتن آنها می‌کنیم تا باعث تحریک موضعی و زخمی شدن گونه، زبان و لثه کودک نشوند.
بیشتر بخوانید:
