به گزارش ایسنا، 12 شهریور در نشست منطقه‌ای شناسایی و تبادل میراث مستند (برنامه حافظه جهانی) که در سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران برگزار شد، سوتان سوتکوفسکی با اشاره به مشترکات فرهنگی ارزشمند کشورهای جاده ابریشم، گفت: در زمینه میراث مشترک، به دنبال برتر بودن آثار نیستیم و فارغ از مباحث سیاسی، متخصصان در بالاترین سطح با هم گفت‌وگو می‌کنند.
او با اشاره به آتش گرفتن موزه ملی برزیل به عنوان یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های تاریخ طبیعی انسان شناسی در قاره آمریکا که بیش از 20 میلیون قطعه‌ی تاریخی در آن اتش گرفت، اظهار کرد: نمی‌توان ارزش میراث مستند را با عدد و ارقام برشمرد. در جنگ بوسنی در سارایوو، مهمترین آسیب‌ها به کتابخانه‌ها وارد شد به‌طوری‌که 43 کتابخانه کاملاً از بین رفت.
به اعتقاد وی، از بین رفتن اسناد و میراث مستند در این حوزه، یک فاجعه‌ی پنهان است که دامن آثار مستند مشترک را گرفته است.
او با اشاره به اینکه یونسکو از سال 1992 کار خود را برای حفظ میراث مستند در دنیا به عنوان برنامه حافظه جهانی آغاز کرد، ادامه داد: این برنامه صرفا به ثبت خلاصه نمی‌شود بلکه برای حفظ جهت انتقال به آیندگان برای ترویج آرامش و صلح خواهد بود.
بخشی از میراث مستند در دوره‌های مختلف نابود شده
اشرف بروجردی - رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران - نیز در سخنانی گفت: در شرایطی که بخش‌های مختلف جهان درگیر بحران‌های متعدد زیست‌محیطی، فرهنگی و تنش‌های قدرت‌طلبی‌اند، ایجاد گفتگوی بین‌فرهنگی، کنش پویا و فعالانه‌ای در تأکید بر نیاز کشورها و جوامع به تساهل و همگرایی با یکدیگر است.
وی با بیان اینکه کشف و شناسایی میراث مشترک فرهنگ‌ها، تاریخچه نه چندان دور زیست و تعامل سازنده و صلح‌مدار ملت‌ها را یادآوری می‌کند، افزود: کشورهای منطقه از ایران، افغانستان، پاکستان، هندوستان تا آذربایجان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان و ترکیه در دوره‌های مختلف تاریخی به شکل‌های گوناگون در دوستی و اتحاد با یکدیگر بوده‌اند و از قِبَلِ همین دوستی میراث‌هایی در زبان، دانش و هنر به اشتراک گذاشته شده‌اند.
او گذرگاه تجاری جاده ابریشم را نمونه‌ای برجسته از تعامل دیرینه‌ی کشورهای منطقه با یکدیگر دانست و ادامه داد: این کشورها در مسیر مبادلات تجاری، بخش زیادی از عناصر میراثی خود را با یکدیگر سهیم شده‌اند یا به هم منتقل کرده‌اند، بنابراین تقویت مناسبات فرهنگی بینِ این کشورها، در عین تحقق توسعه پایدار درون کشوری، بدون‌آنکه میراث نسل‌های آینده آنها را به خطر اندازد، منجر به برقراری فرهنگ صلح و دوستی نیز خواهد بود.
رییس کمیته ملی حافظه جهانی، میراث مستند را سرمایه معنوی مکتوب بشریت دانست و با بیان اینکه هر بخش شناسایی و معرفی شده‌ی این میراث، نشانی برای اراده‌ی فرهنگ‌ها، کشورها و دولت‌ها در اتحاد و اشتراک جهانی است، افزود:تا کنون بخش زیادی از این میراث، در دوره‌های مختلف به تاراج رفته یا در جنگ‌ها یا بلایای طبیعی تخریب و نابود شده‌اند، بنابراین حفاظت از این میراث و انتقال آن به نسل‌های آینده وظیفه همگانی ماست.
راهکار حفاظت از میراث مستند، آگاهی عموم جامعه است
بروجردی با بیان اینکه یونسکو منادی صلح و تعامل است و برنامه حافظه جهانی با هدف تقویت مناسبات و روابط بین ملت‌ها برای شناسایی و حفاظت از این میراث ایجاد شده است.
او با بیان اینکه ایران تاکنون آثار مکتوب ارزشمندی را از طریق ثبت در برنامه حافظه جهانی، به دنیا معرفی کرده، کلیات سعدی، شاهنامه فردوسی، پنج گنج نظامی یا وقف‌نامه ربع رشیدی را نمونه‌ای از این میراث برشمرد که به همه انسان‌ها و در هر زمان و مکانی متعلق است.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با تاکید بر اینکه برنامه حافظه جهانی یونسکو این امکان را فراهم کرده تا همه کشورها مشابه چنین آثار فاخری را از پیشینه فرهنگی خود بیاورند، به رسالت کمیته‌های ملی حافظه جهانی در کشورهای مختلف اشاره کرد و افزود: شناسایی و معرفی میراث مستند کشورها به دنیا، حفاظت از این میراث به عنوان سرمایه و مکتوب بشری و تسهیل دسترسی عموم به آن از جمله این رسالت‌هاست.
وی با تاکید بر اینکه در این مسیر آموزش و آگاه‌کردن عمومی نقش بسیار سازنده‌ای دارد، گفت: در طول یک سال گذشته، دبیرخانه برنامه حافظه جهانی، در صدد بازنگری در فرآیندهای مختلف برنامه مانند الگوهای تعامل بین کشورها، الگوهای ثبت، روش‌های دسترس‌پذیری و حفاظت میراث مستند است.
او با اشاره به اینکه کمیته ملی حافظه جهانی ایران به ویژه با توجه به اقدامات و فعالیت‌های خود در دو سال اخیر به این درک دست پیدا کرد که راهکار اصلی حفاظت از میراث مستند، آگاهی عموم افراد جامعه و به طور ویژه متخصصان میراث مستند نسبت به اهمیت و نقش این میراث در صیانت تمدن بشری است.
میراث مستند را در سه حوزه بررسی می‌کنیم
او تاکید کرد: این کمیته با تشکیل کارگروه‌های تخصصی در سه حوزه آموزش، حفاظت و دسترسی، شیوه‌های حفاظت از آثار ثبت شده در برنامه، دیجیتال‌سازی آثار و ایجاد امکانات و تسهیلات دسترسی دیجیتال به آثار را بررسی می کند.
وی با اشاره به اینکه کمیته ملی حافظه جهانی ایران، علاوه بر اینکه آمادگی دارد در کنار کشورهای منطقه به رایزنی در شناسایی، معرفی و ثبت آثار مشترک بپردازد، تاکید کرد: این کمیته می‌تواند امکانات و تسهیلات خود در راستای اهداف برنامه حافظه جهانی – اعم از حفاظت از میراث مستند و دسترس‌پذیر کردن آن را، با دیگر کشورها سهیم کند.
میراث مستند وسیله‌ی رقابت و چالش نیست
حجت‌الله ایوبی - دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو - نیز در سخنانی در آئین افتتاح این همایش، گفت: کمیته ملی حافظه جهانی ایران، یکی از بهترین و فعالترین کمیته‌ها در یونسکو است، حفظ میراث جهانی گامی بلند برای صلح و توسعه پایدار است که بدون شناخت و آگاهی اتفاق نمی‌افتد.
وی با تاکید بر ضرورت توجه و شناخت به میراث ملموس و تاریخ کشورها، صلح و گفت‌وگو را بدون شناخت و دانش امکان‌پذیر ندانست و افزود: لازمه شناخت توجه به پیشینه ملموس و ناملموس معنوی، مستند و تاریخ است.
او با اشاره به فعالیت‌ها و مدیریت مناسب در این حوزه، تاکید کرد: جنگ و خشونت نتیجه ناآگاهی است، بنابراین هرگامی که برای شناخت یکدیگر بر میداریم به صلح جهانی کمک می‌کند.
وی آگاهی بخشی افکارعمومی را در این زمینه به عنوان یکی از رسالت‌های کمیته ملی حافظه جهانی برشمرد و افزود: برای شناخت یک کشور باید از کوچه و خیابان‌های آن عبور کرد. یکی از اقداماتی که کمیته ملی میراث جهانی ایران انجام می‌دهد، آگاهی بخشی افکار عمومی است تا مردمانی که صاحبان میراث هستند، میراث خود را بفهمند.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو با بیان اینکه در منطقه‌ای که زندگی می‌کنیم، تنش‌های فراوانی وجود دارد، گفت: اگر دنبال حفظ میراث جهانی هستیم، باید بتوانیم میراث خود را به خوبی معرفی کنیم. خوشبختانه در ایران آگاهی مردم در شهرها و روستاها افزایش یافته است و مردم از ارزش میراث جهانی خود آگاه هستند.
ایوبی با اشاره به اینکه میراث مستند و تاریخی منطقه‌ای که ایران جزئی از آن است، به هم گره خورده است، افزود: صاحبان فکر ما در گذشته این مناطق را به طور طبیعی به هم پیوند داده اند. مردم باید توجه کنند که این میراث مشترک است و برای افزایش همدلی و در کنار هم بودن است که هر اثر ثبت می‌شود.
ایوبی تاکید کرد: این میراث نباید وسیله‌ای برای رقابت و چالش باشد چون گذشتگان آنها را برای همدلی و تعامل برای ما به یادگار گذاشته‌اند.
اقداماتی مانند حفظ میراث جهانی گامی بلند برای صلح و توسعه پایدار است که بدون شناخت و آگاهی و علم اتفاق نمی‌افتد
در این اجلاس دو روزه که تا فردا چهارشنبه 13 شهریور ادامه دارد؛ به بحث‌هایی مانند «همکاری‌های بین‌المللی برای شناسایی، حفظ دسترسی به میراث مستند از طریق توصیه های یونسکو»، «روند نامزدی و شرح معیارها و مطالعات موردی از نامزدهای مشترک از جمله نامزدی مشترک المسالک و الممالک»، «مقدمه‌ای بر موضوع جاده ابریشم برای نامزدهای مشترک»، «حفاظت و دسترسی به میراث دیجیتال» و«بحث در مورد یک استراتژی برای کتابخانه دیجیتالی منطقه ای» مطرح می‌شوند.
در این همایش نمایندگانی از برنامه حافظه جهانی یونسکو از کشورهایی چون استرالیا، تاجیکستان، افغانستان، آذربایجان، قزاقستان،هند، ترکیه، پاکستان و ازبکستان حضور دارند.
