آبگیری سد که تاکنون با این حجم انجام نشده بود باعث بالا آمدن سطح آب دریاچه پشت سد شد، به شکلی که دو روستای "پرنوشته" و "تلخاب تاجدین" که در پشت دریاچه سد گتوند قرار داشتند به زیر آب رفتند و آب وارد منازل و اراضی کشاورزی ساکنان این دو روستا شد.
این آبگیری که به گفته حجت الاسلام و المسلمین حیدر حجتی نیا فرماندار مسجدسلیمان یک اقدام اطلاع رسانی نشده و بدون هماهنگی بود، ساکنان این دو روستا را با مشکلاتی مواجه کرد و باعث شد تا اهالی پرنوشته و تلخاب برای حفظ جان خود و دام‌هایشان به روستاهای اطراف محل سکونت خود و یا حتی شهر مسجدسلیمان نقل مکان کنند.
آبگیری سد گتوند تا تراز اسمی، بدون اطلاع‌رسانی قبلی بود
در این زمینه فرماندار مسجدسلیمان با اشاره به مشکلات به وجودآمده برای ساکنان این دو روستا در خصوص آبگیری بدون هماهنگی سد گتوند در گفت‌وگویی تلفنی به ایسنا گفت: از موضوع آبگیری سد گتوند که موجب به زیر آب رفتن این دو روستا شد بی اطلاع بودم و مسئولان سد گتوند و وزارت نیرو باید فرمانداری و ساکنان این دو روستا را پیش از آبگیری سد مطلع می‌کردند.
مساله تملک اراضی مخزن سد گتوند، موضوعی است که از زمان احداث این سد تا کنون به عنوان یک چالش میان ساکنان این مناطق و مسئولان سد گتوند مطرح بوده است.
چالشی که به گفته فرماندار سال‌ها است میان ساکنان این مناطق از جمله روستاهای پرنوشته و تلخاب در بحث تملک اراضی با وزارت نیرو وجود دارد و اکنون در حال پیگیری برای حل مشکلات در این زمینه هستیم اما تاکنون این وزارتخانه تمکین لازم را انجام نداده است.
حجتی نیا در خصوص بحث تملک اراضی دو روستای پرنوشته و تلخاب- که پس از آبگیری سد گتوند در تراز اسمی به زیر آب رفته‌اند- نیز گفت: برخی از منازل و اراضی این روستاها خریداری شده است اما همه اراضی این روستاها توسط وزارت نیرو تملک نشده است.
املاک آب‌گرفته در حاشیه سد گتوند قبلا تملک شده‌اند
در این زمینه شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با صدور اطلاعیه‌ای عنوان کرده است: "تملک در تراز مخزن سد گتوند قبل از آبگیری این سد در سال 1390 به طور کامل به نام دولت جمهوری اسلامی ایران انجام شده و املاک مستغرق شده به صورت غیرقانونی و در زمین‌های متعلق به اموال عمومی احداث شده‌اند."
این شرکت در اطلاعیه خود همچنین در خصوص دو روستای پرنوشته و تلخاب آورده است: "در روستای پرنوشته 55 واحد مسکونی واقع در مخزن سد وجود داشته که قبل از شروع آبگیری سد گتوند در سال 1391 بهای 55 واحد تماماً به مالکان آن پرداخت شده و پس از آبگیری سد گتوند این روستا یک مرحله به طور کامل به زیرآب رفته ولی به دلیل خشک‌سالی و پایین آمدن سطح آب مخزن مجدداً از آب خارج شده و دوباره با افزایش آب مستغرق شده که این موضوع امری طبیعی است.
هرگونه ادعائی در خصوص مستغرق شدن مستحدثات مسکونی آنان قبل از پرداخت بهای آن کاملاً کذب است. روستای تلخاب تاج‌الدین نیز دارای 28 واحد مسکونی بوده که غالباً خالی از سکنه بوده و قبل از آبگیری سد گتوند بهای 27 واحد مسکونی پرداخت شده و تنها یک واحد مسکونی آن نیز به دلیل اختلاف در مالکیت تملک نشده است".
این اطلاعیه در حالی از سوی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران و مسئولان سد گتوند منتشر شده است که ساکنان این مناطق نظری بر خلاف آن دارند و به شدت از عملکرد مسئولان سد در بحث آبگیری و همچنین تملک اراضی شکایت دارند.
خبرنگار ایسنا با حضور در این مناطق با تعدادی از ساکنان روستاهای پرنوشته و تلخاب گفت و گو کرده و نظر آن‌ها را در این زمینه جویا شده است.
پرنوشته و تلخاب تقریبا خالی از سکنه شده‌اند
روستاهای پرنوشته و تلخاب تقریبا خالی از سکنه شده‌اند و فقط تعدادی از مردان در این دو روستا زندگی می‌کنند. با بالا آمدن و ورود آب به این روستاها زندگی مردم به مخاطره افتاده است و بسیاری از ساکنان این دو روستا خانه‌هایشان را ترک کرده و به مناطق دیگر نقل مکان کرده‌اند.
تعدادی از خانه‌ها پس از ورود آب تخریب شده و علی رغم عقب نشینی آب، غیر قابل سکونت هستند. همچنین با توجه به بالا آمدن و سپس عقب نشینی آب در این روستاها، جانوران موذی مانند مار و عقرب برای ساکنان مشکل‌ساز شده‌اند.
سد گتوند را به یکباره آبگیری کردند
"سامان" یکی از مردانی است که در روستای پرنوشته مانده و از دام‌های خود مراقبت می‌کند، با انتقاد از آبگیری بدون اطلاع رسانی سد گتوند، می‌گوید: سد گتوند را به یکباره آبگیری کردند و این مساله برای ما مشکل ساز شد.
افرادی که در روستا دام دارند باقی مانده‌اند و هر کسی که دام ندارد خانه و زندگی خود را رها کرده و از منطقه رفته است. مسئولان سد آبگیری را بدون اطلاع به ما انجام دادند و این مساله باعث شد تا تعدادی از دام‌های من از بین برود.
وی در خصوص تملک اراضی و املاک ساکنان روستای پرنوشته توسط شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران ادامه می‌دهد: تعدادی از خانه‌هایی که اکنون زیر آب هستند از ساکنان خریداری شده و پول آن‌ها نیز پرداخت شده است اما برخی دیگر از این خانه‌ها که اکنون زیر آب هستند خریداری نشده و هیچ پولی نیز به صاحبان آن‌ها پرداخت نشده است.
همچنین در بحث زمین‌های کشاورزی برخی از زمین‌ها خریداری شده اما برخی دیگر نیز خریداری نشده‌اند و پولی بابت آن‌ها پرداخت نشده است و متاسفانه اکنون زیر آب هستند. به ما می‌گویند که پولی نیست تا بتوانیم همه زمین‌های کشاورزی را خریداری کنیم و اکنون آب را در این زمین‌ها رها کرده‌اند و این مساله برای ما بسیار دشوار است.
ما چیزی جز این اراضی کشاورزی و دام‌ها و خانه‌هایی که به زیر آب رفته‌اند نداریم و انتظار داریم تا وزارت نیرو همکاری بیشتری با ما داشته باشد.
گفته بودند خانه‌هایتان به زیر آب نمی‌رود، نخریدند!
محمدمراد" یکی دیگر از ساکنان روستای پرنوشته که کشاورز است در خصوص فروش املاک به شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران می‌گوید: به برخی از ما گفته شده که خانه‌ها و یا زمین‌های کشاورزی شما به زیر آب نمی‌روند و از این رو آن املاک خریداری نشده‌اند اما اکنون که سد تا انتها آبگیری شده است می‌بینیم که خانه‌ها و اراضی کشاورزی ما نیز به زیر آب رفته‌اند.
وقتی آب بالا آمد هرکس که خانه و زمین‌های کشاورزی خود را فروخته بود از منطقه رفت و کسانی که باقی مانده‌اند برای آن است که چیزی جز این املاک ندارند و زمین و یا خانه‌هایشان از سوی مسئولان خریداری نشده است.
برخی از فقر و نداری زمین فروخته‌اند
وی می‌افزاید: برخی از ساکنان روستا از فقر و نداری مجبور شده‌اند تا برخی از زمین‌های خود را به این شرکت واگذار کنند اما در مجموع باید گفت که حتی پول اراضی که توسط آن‌ها خریداری می‌شود نیز به بسیاری از ساکنان پرداخت نمی‌شود. 8 سال است که زمین‌های کشاورزی ما از پس از آبگیری سد گتوند زیر آب هستند و پولی به ما پرداخت نشده است.
وی گفت: سندهای زمین ما در روستا مشخص است و به دادگاه نیز گفته‌ایم که سند داریم اما مسئولان سد گتوند به دروغ می‌گویند که زمین‌هایمان به زیر آب نرفته است و حاضر به خرید و یا پرداخت پول اراضی کشاورزی ما نیستند.
در این زمینه برخی از ساکنان نیز که پولی به آن‌ها پرداخت شده است، معتقد هستند که ارزش پول پرداخت شده بسیار پایین است و به این مساله اعتراض دارند و خواهان آن هستند تا به جای پول به آن‌ها زمین اختصاص داده شود ولی مسئولان سد گتوند به این مساله بی اعتنا هستند. سال‌ها است که درگیر این مسایل هستیم اما داستان بی نتیجه است.
"میثم" یکی دیگر از جوانان روستا و چوپان است. او که 25 ساله است از شرایط دشوار زندگی در پرنوشته پس از آب‌گرفتگی گلایه می‌کند و می‌گوید: آب وارد برخی از خانه‌ها شده و همچنین زمین‌های کشاورزی نیز خسارت دیده‌اند. برخی از ساکنان نیز که دام داشته‌اند، پس از آن که آب به یکباره وارد روستا شد، تعدادی از دام‌هایشان را از دست دادند و خسارت دیدند.
پرنوشته 2 ماه بی برق است
وی ادامه می‌دهد: ما از زمانی که پدرانمان در این منطقه زندگی می‌کردند، در پرنوشته ساکن هستیم و زندگی می‌کنیم. حدود 2 ماه است که در روستای پرنوشته برق قطع شده و بسیاری از ساکنان مجبور به ترک روستا شده‌اند. بدون آنکه به ما اطلاع دهند، سد را آبگیری کردند و این مساله باعث شد تا آب وارد خانه‌های ما شود و زندگی ما را خراب کند.
میثم می‌گوید: همه جاده‌های دسترسی به روستا با بالا آمدن آب قطع شده و حتی احشام را هم نمی‌توانیم به چرا ببریم زیرا بالا آمدن آب باعث شده تا همه چیز در روستا و اطراف آن از بین برود و یا زیر آب بماند. به سختی و با کمک بیل و کلنگ یک جاده ایجاد کرده‌ایم تا احشام را جابه‌جا کنیم.
برخی املاک فروخته نشده زیر آب هستند
"قربانی" یکی از ساکنان روستای پرنوشته و کشاورز است. وی با اشاره به آبگیری سد گتوند تا تراز اسمی می‌گوید: آب وارد بسیاری از املاک و اراضی کشاورزی شده و خسارت‌های فراوانی به ما زده است. در روستای پر نوشته حدود 50 خانوار بودیم که همه خانه‌ها از ساکنان خریداری نشده است و اکنون که برخی از این خانه ها زیر آب هستند، پولی بابت خرید آن ها پرداخت نشده است.
وی می‌افزاید: بیشتر ساکنان روستا به علت اینکه برق نداریم و همچنین آبی که وارد منازل شده است، روستا را ترک کرده‌اند و فقط تعدادی از مردان در روستا باقی مانده‌اند تا از احشام و اندک وسایل زندگی مراقبت کنند. برخی از ساکنان روستا از ناچاری برخی اراضی کشاورزی و یا املاک خود را به وزارت نیرو فروخته‌اند اما برخی از مردم نیز ملکی را نفروخته‌اند اما همین املاک یا زمین‌های کشاورزی اکنون زیر آب هستند، پولی بابتشان پرداخت نشده است.
بر خلاف قانون خانه‌سازی نشده است
وی ادامه می‌دهد: به برخی از ساکنان گفته شده که مناطق شما را آب نمی‌گیرد و می‌توانید خانه‌های خود را بازسازی کنید اما اکنون که خانه‌ها به زیر آب رفته‌اند، مسئولان سد گتوند می‌گویند که مردم بر خلاف قانون خانه‌های خود را ساخته‌اند، در صورتی که به برخی از آن‌ها گفته شده که منازل شما به زیر آب نمی‌رود و آن‌ها را نمی‌خریم و می‌توانید این خانه‌ها را بسازید.
قربانی می‌گوید: اینکه گفته می‌شود برخی از خانه‌ها خریداری شده‌اند، خانه‌هایی هستند که صاحبان آن‌ها نیازی به خانه نداشتند و در شهر ساکن بوده‌اند. بسیاری از خانه‌ها در روستای پرنوشته از مردم خریداری نشده و ما حتی نامه‌ای با اثر انگشت ساکنان داریم که این خانه‌ها را وزارت نیرو از ما نخریده است.
همچنین "حسین" یکی دیگر از جوانان روستای پرنوشته عنوان می‌کند: زمین‌هایی که در آن‌ها کشت انجام شده اما از سوی وزارت نیرو خریداری شده‌اند، اکنون که به زیر آب رفته‌اند هیچکس نسبت به آن‌ها اعتراضی نکرده است اما برخی از اراضی کشاورزی که اکنون زیر آب هستند، به دلیل اختلافاتی که با مسئولان سد گتوند در بحث قیمت‌گذاری و یا مسایل دیگر وجود داشته به فروش نرسیده‌اند و مردم نسبت به این اراضی معترض هستند و از وزارت نیرو و مسئولان سد گتوند شکایت دارند.
فقط چند نفر در "تلخاب" مانده‌اند
روستای تلخاب- دیگر روستای آب‌گرفته- در نزدیکی روستای پرنوشته است اما با توجه به آبگیری سد گتوند همه جاده‌های منتهی به این روستا به زیر آب رفته‌اند و امکان رسیدن از طریق زمینی بسیار سخت و دشوار است و فقط می‌توان از طریق راهی که بسیار پر پیچ و خم، خاکی و سنگلاخی است به آن رسید.
شرایط این روستا بسیار نامناسب‌تر از روستای پرنوشته است و تعداد خانه‌هایی که به زیر آب رفته و آسیب دیده‌اند بیشتر است. این روستا خالی از سکنه شده و تقریبا کسی در آن زندگی نمی‌کند. فقط چند نفر در این روستا باقی مانده‌اند و از دام‌ها نگهداری می‌کنند.
در این خصوص "شاهرخ" به نمایندگی از همه ساکنان روستای تلخاب می‌گوید: همه مردم وسایل خود را بر روی پشت بام خانه‌ها گذاشته و خانه‌های خود را رها کرده‌اند و به مناطق دیگر رفته‌اند زیرا با این شرایطی که به وجود آمده دیگر امکان زندگی در این خانه‌ها وجود ندارد.
اگر پیش از آبگیری سد که تا این اندازه انجام گرفت، به مردم منطقه اطلاع رسانی می‌شد، شرایط ما اینقدر دشوار نمی‌شد و می‌توانستیم با خیال آسوده‌تری خانه‌ها را ترک و به مناطق امن برویم.
مشکلات در قالب نامه‌ای به رییس جمهور گفته شده است
وی ادامه می‌دهد: پیش از آبگیری سد گتوند تا این تراز، مردم روستا در نامه‌ای به رییس جمهور مشکلات را مطرح کردند که دام‌های بسیاری در اختیار داریم و نمی‌توانیم به راحتی منطقه را ترک و دام‌ها را به فروش برسانیم. متاسفانه پس از این نامه، مسئولان سد گتوند در نامه‌ای به رییس جمهور نوشتند که مردم تلخاب درست نمی‌گویند و دامی در اختیار ندارند و فقط به دنبال سودجویی هستند و اراضی خود را نیز به شرکت – آب و نیرو- فروخته‌اند.
حتی یک متر زمین نفروخته‌ایم
شاهرخ می‌افزاید: برخلاف نامه‌ای که مسئولان سد گتوند به ریاست جمهوری نوشته و در آن گفته‌اند که مردم تلخاب زمین‌های خود را فروخته‌اند، باید گفت تا کنون حتی یک متر زمین کشاورزی به مسئولان سد گتوند توسط ساکنان روستای تلخاب فروخته نشده است.
اطلاعیه‌ای که از سوی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران منتشر شده است که همه اراضی کشاورزی و املاک مردم در تلخاب خریداری شده درست نیست و ما حتی یک متر زمین به این شرکت نفروخته‌ایم.
وی ادامه می‌دهد: همه این اراضی که در اختیار ساکنان روستا هستند، سند دارند و ادعایی که از سوی ما مطرح می‌شود کاملا قانونی است و ما کاملا بر حقوق خود مسلط هستیم. این شرکت فقط تعدادی از خانه‌های مردم را از آن‌ها خریداری کرده است که البته این منازلی نیز که به مسئولان سد فروخته شده، فقط از روی ناچاری و فقر بوده است اما در خصوص اراضی کشاورزی که اکنون زیر آب هستند باید گفت که حتی یک متر زمین از ما نخریده‌اند.
قوه قضاییه به موضوع خانه‌های روستای "تلخاب"ورود کند
این ساکن روستای تلخاب می‌افزاید: همچنین برخی از منازلی که اکنون به زیر آب رفته‌اند و یا پیش از این زیر آب بوده و اکنون پس از فروکش کردن آب دچار خسارت شدید شده‌اند، توسط شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران خریداری نشده‌اند و هیچ مبلغی به ساکنان این خانه‌ها پرداخت نشده است.
این روش که به زیر پای مردم آب رها می‌کنند تا به زور خانه‌ها و اراضی کشاورزی آن‌ها را از چنگ آن‌ها درآورند اصلا صحیح نیست و از قوه قضاییه انتظار ورود و رسیدگی به این مساله را داریم.
خانه‌های فروخته‌شده از سر ناچاری بوده است
وی ادامه می‌دهد: برخی از مردم با توجه به مشکلات اقتصادی و از سر ناچاری و فقط برای آنکه جایی برای زندگی داشته باشد، خانه‌های خود را به شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران فروخته‌اند اما هنوز منازل بسیاری هستند که از سوی این شرکت خریداری نشده‌اند و اکنون به زیر آب رفته و یا از بالا آمدن آب خسارت فراوان دیده‌اند. افرادی که خانه‌های خود را فروخته‌اند مجبور بودند که اینکار را انجام دهند وگرنه قطعا آن‌ها نیز خانه‌های خود را نمی‌فروختند.
با توجه به شرایط به وجود آمده و به زیر آب رفتن دو روستای پرنوشته و تلخاب تاجدین، باید دید که مسئولان دولتی و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران چه راهکار و راه‌حلی برای حل مشکل به وجود آمده ارائه خواهند کرد تا ساکنان این روستاها با کمترین مشکل به نقاط دیگر منتقل و همچنین حق و حقوقشان به صورت کامل پرداخت شود.
مشکلات بر سر تملک املاک این مناطق مساله‌ای است که باید با همراهی و همکاری میان طرفین حل و تلاش شود تا شرایط بهتری برای روستاییانی که سالیان سال در زمین‌های پدران خود زندگی کرده‌اند، فراهم شود.
گزارش از شایان حاجی نجف – خبرنگار ایسنا خوزستان
