کنترل فشار خون در بارداری یکی از مهم ترین مراقبت های مربوط به این دوران به شمار می آید. فشار خون به نیروی وارد شده توسط خون بر دیواره عروق گفته می شود. فشار خونی که دو بار با فاصله چهار ساعت از یکدیگر 90/140 میلیمتر جیوه را نشان دهد، غیر طبیعی بوده و نشانه پرفشاری خون در بارداری است که به مراقبت های ویژه نیاز دارد.
شش تا 8 درصد بانوان باردار در این دوران مشکلات فشار خون را تجربه می کنند. عواملی مثل سن، سابقه خانوادگی، چاقی یا اضافه وزن، کم تحرکی، تغذیه ناسالم و استرس و نگرانی مادر باردار می تواند موجب بالا رفتن فشار خون در بارداری گردد. با مطالعه این مقاله می توانید از روش های مراقبت خود و جنین تان در برابر فشار خون در بارداری آگاهی پیدا کنید.
انواع فشار خون در بارداری
برخی از مادران قبل از بارداری به فشار خون بالا مبتلا هستند و برخی دیگر نیز در دوران بارداری به افزایش فشار خون مبتلا می شوند.
پرفشاری خون در بارداری
در مادران مبتلا به فشار خون بارداری بعد از هفته 20 فشار خون بالا می رود، اما در عین حال پروتئین در ادرار دفع نشده و یا نشانه دیگری مبنی بر آسیب دیدگی اندام های بدن وجود ندارد. برخی از مادران مبتلا به فشار خون باراری در نهایت مبتلا به پره اکلامپسی خواهند شد.
بیماری فشار خون مزمن
اگر مادر قبل از بارداری یا قبل از هفته 20 به پرفشاری خون مبتلا شود، فشار خون مزمن بوده و از آنجا که معمولا با علامت خاصی همراه نیست، تشخیص آن از ابتدای امر به سادگی امکان پذیر نخواهد بود.
فشار خون مزمن همراه با پره اکلامپسی
این بیماری در مادرانی بروز می کند که قبل از بارداری به فشار خون مزمن مبتلا بوده اند و بعد از بارداری نیز وضعیت فشار خون آنها شدت یافته و با دفع پروتئین در ادرار یا عوارض دیگر نمایان می شود.
پره اکلامپسی
پره اکلامپسی زمان اتفاق می افتد که پس از هفته 20 بارداری فشار خون مادر افزایش می یابد و علائم نشان دهنده آسیب سایر سیستم های بدن مانند کلیه، کبد، خون و مغز باشد پره اکلامپسی اگر به موقع و به درستی درمان نشود برای مادر و جنین منجر به عوارض جدی و حتی کشنده از جمله تشنج (اکلامپسی) خواهد شد.
در گذشته تنها در صورتی که فشار خون مادر بالا بوده و پروتئین در ادرار دفع می کرد. پره اکلامپسی تشخیص داده می شد اما در حال حاضر کارشناسان معتقدند ممکن است مادر مبتلا به پره اکلامپسی باشد اما پروتئین در ادرار او مشاهده نشود.
چرا فشار خون بالا در دوران بارداری یک مشکل به شمار می آید؟
فشار خون بالا در دوران بارداری با خطرات زیادی همراه خواهد بود که عبارتند از:
کاهش جریان خون به جفت
اگر جفت خون کافی دریافت نکند، اکسیژن و مواد مغذی کمتری به جنین رسیده و منجر به رشد آهسته و محدودیت رشد جنین، وزن کم هنگام تولد یا تولد زودرس خواهد شد تولد زودرس، نوزاد را با مشکلات تنفسی، افزایش خطر ابتلا به عفونت و عوارض احتمالی دیگر مواجه خواهد کرد.
دکولمان یا کندگی جفت
پره اکلامپسی خطر کنده شدن جفت از دیواره رحم را قبل از زایمان که با نام “دکولمان جفت” شناخته می شود، افزایش می دهد. دکولمان شدید می تواند باعث خونریزی شدید شده و وضعیت نگران کننده ای برای جنین و مادر ایجاد کند.
محدودیت رشد جنین
فشار خون بالای مادر موجب کاهش یا کندی رشد جنین در داخل رحم می شود به طوری که اندازه جنین در شکم مادر کوچکتر از اندازه طبیعی خواهد بود.
اسیب به سایر اندام های بدن
فشار خون بالا اگر به درستی کنترل نشود به مغز، قلب، ریه ها، کبد و سایر اعضای اصلی بدن مادر بارداری آسیب وارد می کند و در موارد حاد و جدی ممکن است جان مادر به خطر بیفتد.
عواملی مثل سن، سابقه خانوادگی، چاقی یا اضافه وزن، کم تحرکی، تغذیه ناسالم و استرس و نگرانی مادر باردار می تواند موجب بالا رفتن فشار خون در بارداری گردد.
زایمان پیش از موعد
بعضی اوقات برای جلوگیری از عوارض خطرناک فشار خون بالا در دوران بارداری ناگزیر باید زایمان پیش از موعد از انتخاب کرد. این کار به رشد جنین آسیب فراوانی وارد می کند.
احتمال بیماری های قلب و عروق در آینده
پره اکلامپسی خطر ابتلا به بیماری قلب و عروق را در آینده افزایش می دهد. اگر بیش از یک بار به پره اکلامپسی مبتلا شده و یا به علت فشار خون در بارداری ناگزیر به زایمان زودرس شده باشید، احتمال بروز بیبماری های قلبی و عروقی در آینده برای شما بیشتر است.
چگونگی تشخیص فشار خون بالا در بارداری
کنترل فشار خون در بارداری یکی از مهمترین مراقبت های مربوط به این دوران به شمار می آید، فشار خون که دو بار با فاصله چهار ساعت از یکدیگر 90/140 میلیمتر جیوه را نشان می دهد، غیر طبیعی بوده و نشانه پرفشاری خون در بارداری است که به مراقبت های ویژه نیاز دارد.
چگونگی تشخیص پره اکلامپسی در بارداری
گاهی علاوه بر فشار خون بالا، علائم و مشکلات دیگری نیز مادر باردار را درگیر می کند که نشان دهنده بیماری پره اکلامپسی یا مسمومیت باردرای می باشد، این علائم عبارتند از:
– دفع پروتئین اضافی در ادرار یا علائم دیگر مربوط به مشکلات کلیوی
– سردرد شدید
– تغییر در بینایی، از جمله از دست دادن موقت بینایی، تاری دید یا حساسیت به نور
– درد در ناحیه بالای شکم، معمولا زیر دنده های سمت راست
– تهوع یا استفراغ
– کاهش سطح پلاکت خون (ترومبوسیتوپنی)
– اختلال در عملکرد کبد
– تنگی نفس ناشی از تجمع مایع در ریه ها
اگر چه افزایش ناگهانی وزن و تورم (ادم) به ویژه در صورت و دست اغلب با پره اکلامپسی همراه است، اما چون در بسیاری از بارداری های طبیعی نیز اتفاق می افتند، افزایش وزن و تورم را نمی توان از علائم قطعی پره اکلامپسی دانست.
داروهای فشار خون در بارداری
هر دارویی که در بارداری مصرف می کند،م ی تواند بر جنین اثر بگذارد. اگر چه برخی داروهای کاهش فشار خون در دوران بارداری بی خطر هستند، اما برخی دیگر مانند مهار کننده های آنزیم تبدیل آنژیوتانسین (ACE) مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II و مهار کننده های رنین به طور کلی در دوران بارداری تصویه نمی شوند.
از آنجا که فشار خون بالا شما را در معرض خطر حمله قلبی، سکته مغزی و سایر عوارض جدی قرار می دهد وبرای جنین نیز خطرناک است. لذا درمان صحیح و بهنگام بیماری اهمیت به سزایی دارد.
اگر برای کنترل فشار خون در باردرای نیاز به دارو داشته باشید، پزشک بی خطرترین دارو را با مناسب ترین دوز به شما تجویز خواهد کرد، شما باید داروی تجویز شده را دقیقا مطابق با دستور پزشک مصرف کنید و از قطع ناگهانی آن و مصرف دوز اشتباه اکیدا بپرهیزید.
پیشگیری قبل از بارداری
اگر به فشار خون بالا مبتلا هستید و قصد دارید باردار شوید باید ابتدا این بیماری را درمان کنید اگر فشار خون بالا دارید، باید به طور منظم ویزیت شوید چنانچه قبلا تحت نظر پزشک خاص یا متخصص قلب بودید به مراجعات خود ادامه دهید بدین ترتیب نحوه مدیریت بیماری ارزیابی شده و در صورت نیاز تغییرات لازم در اقدامات درمانی قبل از باردرای صورت خواهد گرفت.
در صورت اضافه وزن ممکن است پزشک قبل از باردرای راه هایی برای کاهش وزن به شما پیشنهاد کند.
مراجعات قبل از زایمان
با مراجعه منظم به پزشک در دوران بارداری،وزن و فشار خون در هر مراجعه بررسی شده و در صورت لزوم ازمایش های خون و ادرار انجام می گیرد.
پزشک به دقت وضعیت سلامت جنین را اندازه گیری می کند. ممکن است سونوگرافی های پیاپی برای بررسی وضعیت رشد و پیشرفت او نیاز باشد کنترل ضربان قلب و میزان تحرک روزانه جنین برای ارزیابی سلامتی او لازم است.
در فشار خون بارداری چه باید کرد؟
مراقبت دقیق از خود و جنین بهترین کرای است که می تواند انجام دهید:
ویزیت منظم قبل از زایمان
سعی کنید در دوران بارداری حتما به طور منظم و هر ماه یا هر دو هفته یک بار به پزشک مراجعه کنید.
داروهای فشار خون را مطابق دستور مصرف کنید
پزشک بهترین دارو را در مناسب ترین دوز تجویز خواهد کرد. گاهی مصرف کردن دوز بیشتر یا کمتر می تواند خطرات بسیار زیادی به همراه داشته باشد.
فعال و پر تحرک باشید
در مورد فعالیت های جسمانی و انتخاب ورزش مورد نیاز در بارداری با پزشک خود مشورت کنید
رژیم غذایی سالم را رعایت کنید
به متخصص تغذیه مراجعه کنید و باردرای ، فشار خون و داروهای مصرف خود را به اطلاع دهید و یک برنامه غذایی صحیح و مفید از او دریافت کنید.
به نباید ها بیشتر توجه کنید
از مصرف سیگار، الکل ، قلیان و مواد مخدر خودداری کنید. توجه کنید که حتی نباید در معرض دود سیگار اطرافیان قرار بگیرید. قبل از مصرف داروهای بدون نسخه نیز حتما با پزشک مشورت کنید.
علی رغم مطالعه مستمر دانشمندان در خصوص راه های پیشگیری از پره اکلامپسی، تا کنون هیچ استراتژی روشنی بدست نیامده است. اگر قبل از بارداری اختلال فشار خون بالا داشتید، پزشک روزانه دوز پایین آسپرین 81 میلی گرم را در اواخر سه ماهه اول تجویز خواهد کرد.
زایمان و تولد کودک
برای جلوگیری از عوارض ناشی از پره اکلامپسی، قبل از تاریخ زایمان پزشک ممکن است از روش القای زایمان استفاده کند که در آن انقباضات ناخودآگاه رحمی وجود ندارد و به طور غیر طبیعی و با تحریک بیرونی اتفاق می افتد. البته زمان آن به وضعیت کنترل فشار خون اسیب به اندام های انتهایی و موارد دیگر بستگی دارد.
اگر به پره اکلامپسی شدید مبتلا باشید لازم است و طول زایمان دارو دریافت کنید که از تشنج احتمالی پیشگیری شود.
شیردهی در فشار خون بالا
شیردهی برای مادران دارای فشار خون بالا، حتی کسانی که دارو مصرف می کنند، مانعی ندارد. پزشک قبل از تولد نوزاد، توصیه های لازم را ارائه خواهد کرد و در برخی موارد داروهای جایگزین برای کنترل فشار خون در زمان شیردهی تجویز می گردد. ممکن است پزشک به شما توصیه کند بلافاصله بعد از مصرف دارو از شیردهی خودداری کنید و چندین ساعت پس از مصرف قرص شیردهی را انجام دهید
