بعید است سیاست تولید نفت عربستان تغییر کند

به گزارش ایسنا، وزیر جدید به قیمت بالاتر نفت برای افزایش درآمدهای صادراتی و کمک به پرداخت هزینه برنامه گذر اقتصادی و اجتماعی دولت معروف به افق 2030 نیاز دارد؛ اما هر بار که عربستان سعودی تولید خود را برای بالا بردن قیمت‌ها محدود کرده، باعث موج جدید افزایش تولید در خارج از اوپک به خصوص شرکت‌های  شیل آمریکا شده است.

محدودیت تولید از قیمت‌ها موقتا حمایت کرده است اما سهم بازار عربستان سعودی را کمتر کرده و قیمت‌ها و درآمد این کشور در میان مدت پایین آمده است.

وزیر جدید مانند پیشینیان خود با چالش‌های ساختاری مشابهی مواجه است و احتمالا درباره بهترین پاسخ، به نتایج مشابه می‌رسد. در نتیجه بعید است سیاست تولید عربستان سعودی تغییر چندانی پیدا کند.

قدرت بازار

سهم 13 درصدی عربستان سعودی از بازار جهانی نفت به این کشور تا اندازه‌ای قدرت بازار و توانایی برای بالا بردن قیمت‌ها در کوتاه مدت (12 تا 18 ماه) بخشیده است. اما تلاش‌های گذشته این کشور برای تقویت قیمت‌ها در میان مدت به دلیل تشویق عرضه رقیب و محدود شدن عرضه که حاصل از بهره وری بیشتر سوخت بود ناموفق بود.

وزیران انرژی همگی به محدودیت‌های قدرت خود پی برده‌اند و هنگامی که برای تقویت قیمت‌ها تلاش کرده و شکست خورده‌اند راه دشواری را پیموده و اکثرا به این نتیجه رسیده‌اند که بهتر است قیمت‌ها را به بازار واگذار کنند.

شاهزاده عبدالعزیز اگر تاکنون به چنین نتیجه ای نرسیده است احتمالا به چنین تصمیمی می‌رسد که نشان می‌دهد سیاست نفتی تغییر قابل توجهی پیدا نخواهد کرد.

با هر وزیر جدید سبک دیپلماتیک و شخصیتی تغییر می‌کند اما محدودیت‌های ساختاری و واکنش‌های سیاستی از اوایل دهه 1980 به این طرف تغییر نکرده و ثابت مانده‌اند.

نیازهای درآمد

هدف اصلی هر وزیر انرژی حداکثر کردن درآمدهای دولت از صادرات نفت خام و سایر محصولات نفتی بوده است. نفت حدود 40 درصد از تولید ناخالص داخلی و 70 درصد از درآمدهای دولتی و تقریبا 80 درصد از درآمدهای صادراتی عربستان سعودی را تشکیل می‌دهد.

اما بین بالا بردن قیمت نفت تا حد ممکن برای حداکثر کردن درآمدهای کوتاه مدت و متوسط نگه داشتن آن برای حداکثر کردن درآمدهای میان مدت و بلندمدت تنش وجود دارد.

سیاست نفتی عربستان سعودی به سیکلی میان حمایت از قیمت‌ها و دفاع از سهم بازار متمایل است.

در یک دهه گذشته تلاش‌های عربستان سعودی برای حمایت از قیمت‌ها از طریق محدود کردن تولید به نخستین دوره رونق نفت شیل آمریکا در فاصله سال 2012 تا 2014 و سپس دوره دوم رونق در فاصله سال 2017 تا 2018 منجر شد. هر دوره محدودیت عرضه با تشویق رشد رقیبان، باعث کاهش قابل توجه قیمت‌ها و درآمدهای نفتی شده است.

درآمدهای صادراتی

برآورد شده است که درآمدهای صادرات نفت عربستان سعودی از بیش از 800 میلیون دلار در روز در آوریل سال 2014 به کمتر از 300 میلیون دلار در روز در فوریه سال 2016 که قیمت نفت پس از پایان نخستین دور رونق شیل ریزش کرده بود، کاهش یافت.

به همین شکل درآمدهای صادراتی این کشور از بیش از 600 میلیون دلار در روز در اکتبر سال 2018 به 400 میلیون دلار در ژوئن سال 2019 پس از افت قیمت نفت و پایان دومین دور رونق شیل، کاهش پیدا کرد.

ذخایر ارزی خارجی عربستان سعودی که در طول دو دوره قیمت‌ها و درآمد بالا افزایش پیدا کرده بود، پس از پایین آمدن قابل توجه قیمت‌ها کاهش یافت. بر اساس آخرین آمار، ذخایر ارزی این کشور در ژوئن و ژوییه به میزان 14 میلیارد دلار کاهش پیدا کرد؛ در حالی که در 20 ماه پیش از آن 32 میلیارد دلار افزایش پیدا کرده بود.

قیمت واقعی

برخی از مفسران می‌گویند سیاستگذاران ارشد عربستان سعودی قیمت نفت 70 دلار یا حتی 80 دلار در هر بشکه می‌خواهند تا به تامین برنامه گذر بلندپروازانه آنها کمک کند.

اما در حالی که قیمت نفت 65 تا 70 دلار در میان مدت بادوام بوده است، اما قیمت 80 دلار بر مبنای واکنش تولیدکنندگان غیراوپک در دو سال گذشته، مطمئنا قابل دوام نیست.

در سال 2018 میانگین قیمت نفت برنت 72 دلار و در اکتبر 85 دلار بود که باعث شد تولید غیراوپک به میزان چشمگیری افزایش پیدا کند. در نتیجه نرخ رشد تولید کشورهای غیراوپک در دسامبر بر مبنای سالانه به حدود هشت درصد رشد کرد و تولید شرکت‌های  شیل آمریکا با نرخ حدود 20 درصد رشد کرد.

در مقابل مصرف جهانی نفت با میانگین نرخ سالانه 1.5 درصد طی 20 سال گذشته رشد کرد.

تنظیم قیمت‌ها

نگرانی‌ها نسبت به سلامت اقتصاد جهانی باعث شد قیمت‌های نفت در سه ماهه چهارم سال 2018 و سه ماهه دوم و سوم سال 2019 سقوط چشمگیری پیدا کند اما نزول قیمت‌های نفت دیر یا زود غیرقابل اجتناب بود زیرا افزایش قیمت‌ها باعث شده بود تولید غیراوپک به شکل غیرقابل پایداری بالا برود.

از زمان پایان سال 2018 قیمت‌های پایین نفت باعث کندی روند رشد حفاری چاه‌های جدید شیل و کندی رشد تولید سالانه شده است.

طبق آمار شرکت خدمات انرژی بیکرهیوز، شمار دکل‌های حفاری نفت فعال آمریکا از اوج خود در نوامبر سال گذشته 150 حلقه یا 17 درصد کاهش پیدا کرده است.

تولید نفت شیل آمریکا نیز احتمالا به پیک خود رسیده و در نیمه دوم سال 2019 و نیمه اول سال 2020 کاهش پیدا خواهد کرد.

قیمت‌های پایین احتمالا علاج مشکل تولید بیش از حد بوده و تولیدکنندگان غیراوپک را ناچار می‌کنند رشد تولیدشان را محدود کنند. بهترین گزینه عربستان سعودی این است که اجازه دهد این روند تنظیم سیر طبیعی خود را طی کند. اگر به جای آن عربستان سعودی تلاش کند قیمت‌های نفت را بالا ببرد ممکن است این روند معکوس شده و سال آینده تولید بیشتری روانه بازار نفت شود.

عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو

برخی از مفسران می‌گویند عربستان سعودی قیمت بالاتر نفت را حداقل موقتی به منظور فراهم کردن شرایط مساعد برای فروش سهام شرکت نفتی آرامکو می‌خواهد.

از این دیدگاه، قیمت‌های بالاتر نفت به منزله ارزش بالاتر برای آرامکو است که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی اعلام کرده است دو تریلیون دلار ارزش دارد. اما استفاده از قیمت‌های نفت برای ارزش گذاری یک شرکت کاری غیرمنطقی است.

بر اساس گزارش رویترز، فروش برنامه ریزی شده سهام آرامکو نباید محاسبات سیاستگذاران را تغییر دهد. بهترین گزینه برای آنها این است که اجازه دهند قیمت‌های نفت پایین رفته و تولید شیل را محدود کرده و به متعادل شدن بازار نفت در سال 2020 کمک کنند.

آخرین باری که سیاستگذاران سعودی تلاش کردند قیمت‌های نفت را بالاتر ببرند تا عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو در ارزش بالاتری صورت بگیرد، نیمه اول سال 2018 بود که بازار دچار مازاد عرضه شد و به افت قیمت‌ها در سال 2019 منجر شد. این اشتباهی نیست که آنها بخواهند دوباره تکرار کنند.