فقر آب برای ۸۵‌درصد از جمعیت کشور

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، صادق ضیائیان در این آمار به شاخص‌ها 10‌ساله (SPEI) منتهی به مرداد 98 اشاره می‌کند و می‌گوید: 11.1‌درصد از جمعیت ایران تحت تاثیر خشکسالی خفیف، 21.5‌درصد خشکسالی متوسط ، 32.5 درصدخشکسالی شدید و 20.7 درصدبا خشکسالی بسیار شدید هستند و تنها سه دهم‌درصد از جمعیت کشور در شرایط ترسالی بسیار شدید، سه دهم‌درصد ترسالی شدید، دو دهم‌درصد ترسالی متوسط و هفت دهم‌درصد با ترسالی ضعیف قرار دارند و 12.7‌درصد جمعیت از شرایط نرمال برخوردار هستند. وی همچنین خاطرنشان کرد: تنها 11.4‌درصد از مساحت ایران در وضعیت نرمال قرار دارد و در 10 سال گذشته تا پایان مرداد 98، چهار دهم‌درصد از مساحت ایران در شرایط ترسالی بسیار شدید و چهار دهم‌درصد نیز در شرایط ترسالی شدید قرار دارد همچنین در همین بازه زمانی شش دهم‌درصد از مساحت کشور از ترسالی متوسط و 1.3‌درصد ترسالی ضعیف برخوردار بوده است. این آمار در حالی منتشر می‌شود که پدیده خشکسالی در کشور، موضوع جدیدی نیست، ولی کماکان دولت در کنار کشاورزان کمترین توجهی به حفظ آب‌های موجود دارند و اولین قربانیان این خشکسالی روستاهای کشور هستند که می‌تواند پیامدهای وخیمی را برای محیط زیست و شهرهای کشور به همراه داشته باشد.

با تداوم خشکسالی، یکی از تاثیرات این پدیده بر جوامع، افزایش بیکاری و مهاجرت روستاییان به شهرها است که باعث گسترش حاشیه نشینی در اطراف شهرها می‌شود. این روزها خشکسالی و به تبع آن بیکاری روستاییان که شغل اصلی آنها کشاورزی و دامداری در زمین‌هایی است که امروزه آبی برای سبز‌بودن ندارند، باعث افزایش روند مهاجرت آنها شده است. به اعتقاد کارشناسان حاشیه نشینی، زاییده فقر است و هرجا حاشیه نشینی گسترش پیدا کند انواع آسیب‌های اجتماعی در آن جریان خواهد داشت. در این رابطه یک یک جامعه شناس می‌گوید: حاشیه نشینی از سال‌های پیش و باشروع خشکسالی در اقصی نقاط کشور آغاز شده و در این مدت روستاییان برای زندگی بهتر به سمت حاشیه شهرها مهاجرت کردند. لیلاعظیمی، پایین‌بودن درآمد در روستا، گرانی زمین شهری، بیکاری، کمبود مسکن، خشکسالی، کمبود امکانات اقتصادی را از مهمترین دلایل حاشیه نشینی برشمرد و اضافه کرد: همه این عوامل سبب شدند تا حاشیه نشینی ایجاد شود و متاسفانه روز به روز در حال گسترش است. در مناطق حاشیه نشین رواج مشاغل کاذب، فقر اقتصادی، مواد مخدر، بزهکاری بسیار زیاد است و هر کدام مشکلات فراوانی را در پی دارند. عظیمی اظهار کرد: برای کاهش حاشیه‌نشینی نیاز است که به روستاها توجه بیشتری شود، چرا که با ایجاد اشتغال و حمایت از روستائیان قطعا شاهد کاهش حاشیه نشینی و مهاجرت از روستا خواهیم بود. احداث و بروز رسانی مراکز رفاهی، خدماتی، آموزشی، ارائه آموزش های لازم برای کسب تخصص لازم به نیروهای جوان می تواند در روستا به کاهش مهاجرت کمک کند. وی با اشاره به اینکه این حاشیه های شهر منبع آسیب های اجتماعی هستند، گفت: امکانات و خدمات در این مناطق کم است و افرادی که در آنها سکونت دارند بیشتر در معرض آسیب هستند که توجه و رسیدگی و رفع مشکلات حاشیه های شهر ضروری است. اما در حاشیه شهر ما چراغ خانه‌هایی روشن است که اعضای این خانه ها توقع زیادی ندارند، ایجاد امکانات اولیه و رفع مشکلات بزرگترین خواسته آنهاست و آنها امیدوارانه زندگی می‌کنند تا شاید روزی برسد و از یک زندگی آرام و بدون دغدغه بهره مند شوند.

خالی شدن جمعیت روستاها به‌دلیل خشکسالی

براساس آخرین داده‌های مرکز آمار روستاهای خالی از سکنه به 30‌هزار روستا و آبادی رسیده است و در حالی جمعیت ایران در خرداد سال جاری به 82.5‌میلیون نفر رسیده است که از این میزان، حدود 75‌درصد ساکن شهرهای کشور و 25‌درصد نیز ساکن روستاها هستند. بر این اساس در حال حاضر 20.6‌میلیون نفر در روستاهای کشور زندگی می‌کنند که توجه به تداوم خشکسالی که بر الگوی معیشت، الگوی مهاجرت، الگوی اشتغال، شیوه آموزش و تاثیر منفی می‌گذارد، این جمعیت بسیار دارای اهمیت است. در این زمینه بررسی‌ها نشان می‌دهد با الگوی فعلی رشد جمعیت، مناطق روستایی کشور به سمت خالی از سکنه شدن برخی از روستاها و کاهش چشمگیر جمعیت در اغلب روستاها پیش می‌رود، چنانکه داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، جمعیت ایران با نرخ رشد فعلی 1.24 در سال 1405 به 89‌میلیون و 121‌هزار نفر خواهد رسید که 68‌میلیون و 982‌هزار نفر آن در شهرها (77‌درصد از کل) و 20‌میلیون و 139‌هزار نفر (23 درصد) آن نیز در روستا زندگی خواهند کرد. اما در این میان نکته قابل تأمل این است که تا سال 1405 نرخ رشد جمعیت روستایی 21 استان کشور منفی خواهد بود که ازجمله می‌توان به نرخ رشد منفی 2درصد مناطق روستایی استان قزوین، نرخ رشد منفی 1.7‌درصد استان کرمانشاه، نرخ رشد منفی 1.31‌درصد دو استان مرکزی و اردبیل، نرخ رشد منفی 1.17‌درصد استان کردستان و نرخ رشد 1.11‌درصد استان همدان اشاره کرد.

سالانه 331‌هزار نفر مهاجرت می‌کنند

بنا به طی یک دهه اخیر رشد منفی جمعیت روستایی کشور موضوعی است که در قالب پژوهش‌های مختلف به آن پرداخته شده است. نتایج این پژوهش‌ها نشان می‌دهد در کنار کاهش موالید که در همه نقاط شهری و روستایی کشور همزمان اتفاق افتاده، اما اصلی‌ترین دلیل کاهش نرخ رشد جمعیت روستایی کشور افزایش چشمگیر مهاجرت روستاشهری است. در این زمینه گرچه آمارهای مفصل از الگوی تحرک جمعیت در مناطق روستایی کشور اخیرا ارائه نشده است، اما بررسی آخرین گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد طی دوره 5‌ساله 95-1390 حدود یک‌میلیون و 655‌هزار نفر فقط به مراکز استانی کشور مهاجرت کرده‌اند که بخش عمده این مهاجران مربوط به مراکز روستایی و به‌دلیل خشکسالی بوده است. به عبارتی دیگر بررسی داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد سالانه 331‌هزار نفر در ایران فقط به مراکز استانی مهاجرت کرده‌اند که این میزان به واسطه مبدا روستایی مهاجران بسیار قابل توجه است.