مدتی خواص شگفت‌انگیز چای سبز تیتر خبر‌ها می‌شود و سپس جینسینگ بر سر زبان‌ها می‌افتد. چند سالی که می‌گذرد و افراد متوجه عوارض و اثرات غیردرمانی محصول می‌شوند فرآورده متفاوت دیگری با ادعا‌های درمانی متمایز وارد بازار شده و این چرخه معیوب مدام تکرار می‌شود. این بار با دکتر محمد‌علی زارعیان، پزشک و متخصص طب ایرانی درخصوص صحت و سقم اثرات و فواید درمانی دو قارچ گانودرما و کامبوچا که در شبکه‌های مجازی طرفداران زیادی را به خود جلب کرده، گفت‌وگویی انجام دادیم.
گانودرما، نوعی قارچ دارویی و غیربومی ایران است که نباید به صورت خام یا خودسرانه مصرف شود، چون غذا نیست و می‌تواند عوارض دارویی داشته باشد. فرآورده‌ها و مشتقات این قارچ بیشتر از چین و ژاپن وارد کشور می‌شود و اغلب خالص نبوده و مواد موثره یکسان و خواص درمانی مورد نظر را ندارند. اکثر مطالعات انجام شده روی گانودرما حیوانی بوده و به‌دلیل محدود بودن آزمایش‌های انسانی نمی‌توان به آن استناد کرد ضمن این‌که در مورد سمیت احتمالی گانودرما در بلندمدت گزارشی نشده و بیشتر اثرات درمانی مبنی بر منابع قدیمی طب چینی و ژاپنی است. کامبوچا، قارچ دارویی دیگر با ادعا‌های درمانی زیادتری است که روند مطالعاتی آن همچون گانودرما محدود و حیوانی بوده و در این خصوص شواهد ناکافی است و در حال حاضر بحث تجاری بودن این دو محصول پررنگ‌تر از خواص درمانی آن است.
عمده‌ترین مصرف گانودرما
درحال حاضر بیشترین مصرف گانودرما برای کاهش قند خون در افراد دیابتی است که به گفته دکتر زارعیان در نتیجه برخی مطالعات حیوانی این موضوع تایید و برخی مطالعات دیگر آن را رد کرده‌اند. یک نمونه مطالعه انسانی نیز انجام شده که پاسخ درمانی جدی نداشته و به اعتبار آن نمی‌توان مصرف این قارچ را تجویز کرد و این‌که گفته می‌شود این قارچ اثر ضددیابت دارد و درمان‌کننده قطعی مرض قند است پایه علمی ندارد، چون دیابت را نمی‌توان صرفا به اعتبار مصرف یک گیاه درمان کرد و تنها با مصرف منظم و تجویز شده دارو‌هایی قابل کنترل است و با وجودی که در ایران گیاهان بومی و تایید شده زیادی برای کاهش قند خون وجود دارد، استفاده از گانودرما توجیه‌پذیر نیست.
خواصی با شواهد ناکافی
از دیگر خواصی که به گانودرما نسبت داده‌اند خاصیت ضدسرطانی، تقویت‌کننده سیستم ایمنی و کبد، اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی و ادعا‌های عجیب‌تر بهبود ام‌اس، برص، اگزما، زگیل تناسلی، آسم و... با این قارچ است. دکتر زارعیان می‌گوید: ادعا‌های مربوط به خواص ضدسرطانی گانودرما توسط یک گروه پژوهشی در چند مقاله مطرح شده که در بعضی از مطالعات آن‌ها فراورده‌ای دارویی متشکل از هشت نوع گیاه که یکی از آن‌ها گانودرما بوده مورد بررسی قرار گرفته که در مطالعات حیوانی این خاصیت تایید، ولی مطالعات انسانی محدود و شواهد ناکافی است.
در مورد اثرات تقویت‌کنندگی سیستم ایمنی و آنتی‌اکسیدانی گانودرما نیز باید بدانید این خواص در همه گیاهان از جمله سبزی‌ها و میوه‌جات نیز وجود دارد این خصوصیات از این جهت بسیار مورد تبلیغ قرار می‌گیرند، چون ضعف سیستم ایمنی بدن و وجود مواد اکسیدانی از عوامل اصلی پیدایش انواع بیماری‌های مزمن است، اما آیا می‌توان با چنین نگرش کلی گانودرما و مشابه آن تمام میوه‌ها و سبزیجات را درمان‌کننده انواع بیماری‌ها بدانیم؟ مطالعات حاکی است مصرف پودر گانودرما در مدت زمانی بیش از یک ماه غیرایمن بوده و همراه با خطر آسیب به کبد است، اما مصرف خوراکی عصاره آن احتمالا بی‌خطر است و، چون به نظر می‌رسد این قارچ قادر به کاهش فشار خون باشد مصرف همزمان آن با دارو‌های ضد‌فشارخون و ضد‌انعقاد توصیه نمی‌شود. این را بدانید در حال حاضر اطلاعات علمی کافی برای تعیین دوز درمانی مناسب گانودرما وجود ندارد.
ادعا‌های درمانی کامبوچا
خواصی که به این نوشیدنی نسبت داده‌اند ویژگی‌های پروبیوتیکی و اثرات مشابه چای سبز و دارا بودن خاصیت آنتی‌بیوتیکی، آنتی‌اکسیدانی، ضدسرطانی و... است. دکتر زارعیان قارچ کامبوچا را از نظر ترکیبات پروبیوتیک حائزاهمیت می‌داند، اما با توجه به این‌که اگر این نوشیدنی به روش صحیح تهیه نشود به انواعی از میکروب‌های کشنده آلوده شده و سبب آسیب و عوارض جدی کبدی و آلرژی‌زایی می‌شود مصرف آن را به صورت خودسرانه توصیه نمی‌کند. این متخصص در مورد مشابهت خواص کامبوچا با چای سبز می‌گوید، در صورتی که این قارچ در اثر تخمیر چای سبز تولید شود، می‌تواند منافع آن را داشته باشد، ولی وقتی می‌توان با نوشیدن مستقیم چای سبز به این خواص دست یافت، دلیلی بر مصرف این نوشیدنی وجود نخواهد داشت.
بحث دیگری که در مورد کامبوچا مطرح است، خواص آنتی‌بیوتیکی آن است، اما باید بدانید این خاصیت به‌طور طبیعی در بیشتر گیاهان وجود دارد، ضمن این‌که آنتی‌بیوتیکی بودن کامبوچا نشانه مفید بودن آن نیست، چرا که مصرف چنین محصولاتی در درازمدت می‌تواند همچون دارو‌های آنتی‌بیوتیکی عوارض قابل‌توجهی داشته باشد. خواص آنتی‌اکسیدانی آن هم مشابه میوه‌ها و سبزیجات دیگر است و این‌که گفته می‌شود به جهت دارا بودن خواص، چای سبز قند خون را تنظیم می‌کند یا با کنترل کلسترول بد خون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد یا ادعای اثرات ضدسرطانی آن همه در حد مطالعات محدود حیوانی و سلولی بوده و اغلب استدلالی است تا تحقیقاتی و نمی‌شود به اعتبار این مطالعات اقدام به درمان کرد.
منبع: روزنامه جام جم
