همه‌ی ما روی دندان‌های خود پلاک داریم، چون باکتری‌ها در دهان ما مدام در حال رشد هستند، اما این پلاک‌ها لزوما دیده نمی‌شوند. پلاک در امتداد خط لثه ایجاد شده و اگر پاک نشود می‌تواند به ماده‌ای سخت‌تر به نام تارتار یا همان جرم تبدیل شود که به مینای دندان و زیر خط لثه می‌چسبد.
تارتار بر خلاف پلاک، دیده می‌شود و به صورت باقی مانده‌های زرد یا قهوه‌ای رنگ بین دندان‌های جلوی پایین یا در امتداد خط لثه به چشم می‌خورد. تنها راه برطرف کردن تارتار مراجعه به دندانپزشک برای تمیز کردن حرفه‌ای است.
یکی از بهترین کار‌هایی که می‌توانید بکنید این است که از تشکیل پلاک جلوگیری کنید. اگر می‌خواهید دندان‌های‌تان سالم و تمیز بمانند باید آن‌ها را به خوبی تمیز کنید، زیاد قند و شکر مصرف نکنید و به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
چگونه پلاک را از تارتار تشخیص دهیم؟
خیلی وقت‌ها به اشتباه از عبارت‌های «پلاک» و «تارتار» به جای هم استفاده می‌شود. هر چند این دو عارضه بسیار شبیه هم هستند، اما با هم فرق دارند. پلاک، در واقع باکتری‌هایی هستند که سبب پوسیدگی و حفره در دندان می‌شوند. اما تارتار نتیجه‌ی تجمع لکه‌ها، بزاق، غذا و آلودگی‌هاست.
چرا جرم دندان باید پاکسازی شود؟
پلاک و تارتار هر دو سبب پوسیدگی و ایجاد حفره در دندان می‌شوند. تارتار دارای حفره‌های ریزی است که پلاک می‌تواند در آن‌ها تجمع کند. زدودن تارتار یا جرم دندان بسیار مهم است، زیرا احتمال پوسیدگی دندان و بیماری لثه را بسیار افزایش می‌دهد. اگر تارتار روی دندان باقی بماند ممکن است به از دست رفتن دندان منجر شود. امروزه دانشمندان می‌دانند که ضعف در بهداشت دهان و دندان می‌تواند سبب بروز مشکلاتی مانند دیابت و بیماری عروق کرونری شود.
رها شدن از پلاک و جرم دندان در خانه
هر چند راهکارهای خانگی هرگز نباید جایگزین درمان‌های پزشکی شوند، اما روش‌هایی وجود دارد که ثابت شده موثرند.
مسواک زدن درست و منظم
تعجبی ندارد که مسواک زدن، اولین اقدام برای پیشگیری از تشکیل پلاک است. اگر بعد از صرف هر وعده غذایی درست مسواک بزنید (نیم ساعت بعد از خوردن) می‌توانید به میزان قابل توجهی از احتمال تشکیل جرم و پلاک کم کنید. مسواک زدن شما باید سه دقیقه طول بکشد و فشار کافی و به اندازه به دندان وارد شده و تمام سطوح دندان مسواک بخورد.
استفاده از خمیر دندان فلوراید دار
اینکه خمیردندان‌های خوب و معتبر حاوی فلوراید هستند دلیل خوبی دارد. فلوراید، مینای دندان را تقویت کرده و احتمال پوسیدگی دندان در اثر غذا‌های اسیدی را کاهش می‌دهد. در واقع فلوراید به دندان در حال پوسیدگی نیز کمک می‌کند تا ترمیم شده و بازسازی شود. البته فقط این کافی نیست و شما باید رژیم غذایی سالمی داشته باشید و از خوردن اسنک‌ها و نوشیدنی‌های شیرین نیز اجتناب کنید.
استفاده از خمیردندان‌های ضد جرم و پلاک
اگر فکر می‌کنید دندان‌های‌تان در معرض پلاک و تارتار هستند می‌توانید از خمیردندان ضد جرم استفاده کنید. این خمیردندان‌ها حاوی ترکیبات و عناصری هستند که برای مبارزه با تجمع پلاک در دهان طراحی شده‌اند. بعضی از خمیردندان‌های ضد جرم و پلاک حاوی تریکلوزان نیز هستند. تریکلوزان ماده‌ای آنتی بیوتیکی است که می‌تواند دسته‌ای از باکتری‌ها را نابود کند.
رفع پلاک دندان با جوش شیرین
از زمان‌های قدیم رایج بوده که مردُم از جوش شیرین برای تمیز کردن دندان‌های خود استفاده می‌کردند. جوش شیرین خاصیت سایشی دارد بنابراین می‌تواند آلودگی‌ها را از سطح مینای دندان پاک کند. یک قاشق غذاخوری جوش شیرین را با کمی نمک مخلوط کرده و مسواک نمدارتان را به این ترکیب آغشته کنید و با آن دندان‌های‌تان را مسواک بزنید و سپس دهان را کاملا آب بکشید.
رفع پلاک دندان با ترکیب آلوئه ورا و گلیسرین
فواید ژل آلوئه ورا دهه‌هاست که شناخته شده، اما آیا می‌دانستید که ژل آلوئه ورا می‌تواند پلاک دندان‌ها را نیز پاک کند؟ یک فنجان آب بردارید، نصف فنجان جوش شیرین و یک قاشق چایخوری ژل آلوئه ورا در آن مخلوط کرده و سپس چهار قاشق چایخوری گلیسرین گیاهی به آن اضافه کنید. حالا قبل از خواب دندان‌ها را با این ترکیب بسابید و بخوابید. صبح با دندان‌هایی درخشان از خواب بیدار خواهید شد.
رفع پلاک دندان با پوست پرتقال
اگر دوست ندارید دندان‌های‌تان را با گلیسرین بسابید می‌توانید روش ساده‌تری را انتخاب کنید. پوست پرتقال را مستقیما به دندان‌های‌تان بزنید تا از تجمع پلاک جلوگیری کنید. همچنین می‌توانید پوست پرتقال را پودری شکل و خمیری کرده و آن را روی قسمت‌های لکه دار دندان‌های‌تان بگذارید تا چند دقیقه بماند و سپس آب بکشید. متوجه خواهید شد که دندان‌های‌تان چقدر سفید و درخشان شده‌اند.
رفع پلاک دندان با مصرف فراوان میوه و سبزی
شما چه اهل خوردن میوه و سبزی باشید و چه نه، آن‌ها برای سلامت تمام بدن‌تان بسیار مفیدند از جمله برای دندان‌ها. سیب گاز بزنید، ساقه‌ی کرفس بجوید، هویج بجوید و دندان‌های‌تان را قوی و تمیز کنید.
رفع پلاک دندان با جویدن دانه‌های کنجد
دانه‌های ریز و زیبای کنجد می‌توانند اسکرابی برای دندان‌های‌تان باشند و پلاک و جرم را از دندان‌ها پاک کنند بدون اینکه به آن‌ها آسیبی بزنند. کافیست یک مشت دانه کنجد در دهان‌تان بریزید و آن‌ها را بجوید، اما قورت ندهید. یک مسواک بردارید و وقتی هنوز دانه‌های کنجد در دهان‌تان هستند دندان‌ها را مسواک بزنید. دانه‌های کنجد مانند لایه بردار عمل کرده و سطح دندان‌ها را تمیز می‌کنند.
رفع پلاک دندان با انجیر
آیا می‌دانستید که انجیر برای مبارزه با باکتری‌ها و سایر آلودگی‌های روی دندان مفید است؟ کافیست به طور مرتب دو تا سه عدد انجیر را بجوید و آن‌ها را به دندان‌ها و لثه‌های‌تان بزنید. ضمنا جویدن انجیر سبب ترشح بزاق دهان می‌شود و بزاق نیز حاوی آنتی باکتریال طبیعی است که اصلا به نفع پلاک و جرم دندان‌های‌تان نمی‌باشد.
رفع پلاک دندان با مسواک برقی
کارشناسان هنوز بر سر این مسئله که مسواک برقی بهتر است یا مسواک معمولی بحث دارند، اما بیشتر آن‌ها سر این موضوع توافق دارند که این یک انتخاب شخصی است. مطالعات و تحقیقات نشان داده‌اند مسواک برقی در زدودن پلاک و جرم دندان، موثرتر عمل می‌کند.
همیشه از نخ دندان استفاده کنید
خیلی از افراد به مسواک زدن درست و منظم اهمیت می‌دهند، اما نخ دندان کشیدن را نادیده می‌گیرند. نخ دندان هم درست به اندازه‌ی مسواک برای سلامت دهان و دندان لازم است. هر چند مسواک برای تمیز کردن مینای دندان عالی است، اما بسیاری از ذرات غذا و آلودگی‌ها در گوشه‌ها و بین دندان‌ها گرفتار می‌شوند که با مسواک نمی‌توانید به آن‌ها دسترسی داشته باشید و فقط نخ دندان می‌تواند آن‌ها را پاکسازی کند.
خمیر ویتامین C درست کنید
می‌توانید خمیری از میو‌ه‌های ویتامین C دار درست کنید، مثلا با پرتقال، گوجه فرنگی، توت فرنگی و هر چیز دیگری که در خانه دارید. همه را با هم خوب ترکیب کرده و خمیر سفتی تهیه کرده و آن را روی جرم‌های دندان‌های‌تان بزنید. اجازه دهید پنج دقیقه بماند و سپس کاملا بشویید. ویتامین C کمک می‌کند تا باکتری‌ها پاکسازی شده و دهان‌تان تمیز شود.
غذای تند بخورید
اگر طرفدار غذا‌های تند هستید پس خوش شانسید. به گفته‌ی دانشمندان غذا‌های تند برای کاهش پلاک و جرم دندان عالی هستند، زیرا تولید بزاق را افزایش می‌دهند و بزاق، ابزاری پنهان برای بهداشت محیط دهان است که دندان‌ها را تمیز می‌کند.
غرغره با محلول سرکه
غرغره با محلول سرکه شاید شیوه‌ی خوشایندی نباشد، اما راهی طبیعی و موثر برای سفید کردن دندان‌هاست که آسیبی به آن‌ها نمی‌زند. دو قاشق غذاخوری سرکه را با یک قاشق غذاخوری نمک و یک لیوان آب ترکیب کرده و با این محلول غرغره کنید. هر دو سه روز یک بار این کار را انجام دهید.
رفع پلاک دندان با میخک
حتما شنیده‌اید که میخک برای دندان درد کاربرد دارد و از ادویه‌های رایج نیز هست، اما شاید نمی‌دانستید که پلاک دندان را نیز از بین می‌برد. پودر میخک را با کمی آب ترکیب کنید تا خمیر مانند شود و سپس آن را مستقیما به قسمت‌های لک دار دندان‌های‌تان بزنید، چند دقیقه بماند و سپس آب بکشید.
بعد از غذا پنیر کهنه بخورید
خوردن پنیر کهنه فورا بعد از صرف غذا یک راه عالی برای خنثی کردن اسید‌هایی است که بعد از خوردن غذا سبب تشکیل پلاک روی دندان‌ها می‌شوند. دانشمندان می‌گویند در پنیر کهنه عاملی وجود دارد که مانند سدی در برابر پلاک دندان عمل می‌کند. همین عامل را در بادام زمینی و دانه‌های کنجد نیز می‌توانید پیدا کنید.
رفع پلاک دندان با روغن نارگیل
دو قاشق غذاخوری روغن نارگیل بکر و دو قاشق غذاخوری جوش شیرین را با هم در کاسه‌ای ترکیب کرده و چند قطره عصاره نعنا فلفلی به آن اضافه کنید. مسواکی را به این خمیر آغشته کرده و مانند معمول مسواکی بزنید. روغن نارگیل می‌تواند جلوی تشکیل جرم و پلاک دندان را بگیرد.
نکاتی برای پیشگیری از تشکیل جرم و پلاک دندان
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. با رعایت یک سری از نکات می‌توانید از تشکیل جرم دندان جلوگیری کنید تا بعدا مجبور نشوید هزینه‌ی سنگین اقدامات دندانپزشکی را پرداخت کنید.
سالی دو بار برای چکاپ به دندانپزشکی مراجعه کنید
این وظیفه‌ی دندانپزشک شما نیست که با شما تماس بگیرد و یادآوری کند که وقت مراجعه و چکاپ شدن است! هر چه این مسئله‌ی مهم را بیشتر نادیده بگیرید، احتمال اینکه دچار مشکلاتی در سلامت دهان و دندان‌تان شوید نیز بیشتر خواهد بود.
همیشه از مسواک با برس نرم استفاده کنید
میزان زبری برس مسواک بسیار مهم است. شما نباید فشار زیاد به دندان‌های‌تان وارد کنید. مسواکی که برس زبر دارد، دندان‌های‌تان را بهتر و سریع‌تر تمیز نمی‌کند، بلکه به مینای دندان و لثه‌ها آسیب می‌زند. این باور اشتباه بسیار متداول است که مسواک هر چه زبرتر باشد بهتر پلاک دندان را تمیز می‌کند. ضمنا با حرکات عمودی دندان‌ها را مسواک بزنید.
سیگار را ترک کنید
سیگار روی تمام جنبه‌های سلامتی اثر می‌گذارد و دندان‌ها نیز جزو آن هستند. افراد سیگاری همیشه در معرض بیماری‌های لثه و عفونت‌های دندان قرار دارند. ضمنا سیگار کشیدن باعث تسریع تجمع پلاک و جرم در خط لثه می‌شود.
زیاد آب بنوشید
هیچ چیزی به اندازه آب خالص و طبیعی، سالم نیست. شما باید طی روز دست کم هشت لیوان آب بنوشید. نوشیدن آب باعث می‌شود پلاک‌ها و آلودگی‌ها از دندان‌های‌تان پاک شده و مینای دندان تمیز بماند.
منبع:برترینها
