سرویس جهان مشرق - با گذشت 10 روز از حمله پهپادهای یمنی به پالایشگاه عظیم شرکت ملی نفت عربستان در البقیق، پایگاه های تحلیلیِ جهان هر روز ابعاد تازه‌تری از تأثیرات راهبردیِ این حمله را تحلیل می‌کنند. تغییر معادله قوا میان محور مقاومت و نیروهای آمریکا به عنوان مهمترین قدرتِ خارجیِ حاضر در منطقه از مهمترین پیامدهای راهبردی از نگاه تحلیلگران بوده است.
پاتریک کوکبرن، روزنامه‌نگار و تحلیلگری ایرلندی که در کارنامه‌اش جوایز بین‌المللی نیز وجود دارد طی یادداشتی با عنوان «حمله پهپادی به عربستان سعودی شیوه جنگ در جهان را تغییر داد» به این موضوع پرداخته است. وی ستون‌نویس ایندیپندنت و همکار مراکز علمی مانند مؤسسه مطالعات ایرلند و دانشگاه کویینز است.
به نظر وی «حمله ویرانگر پهپادها و موشک‌ها به تأسیسات نفت سعودی نه فقط موازنه قوای نظامی را در خلیج فارس متحول کرد، بلکه یک تغییر در سرشت و شیوه جنگ در جهان را نشان می‌دهد».
پهپادهای ارزان ایران، ضدهوایی‌های گران عربستان
وی پهپادها و موشک‌های «ارزان با طراحی ساده» را در مقابل «هواپیماهای نظامی مدرن» و «سامانه‌های دفاعی» عربستان قرار می‌دهد و به بودجه نظامی 67 میلیارد دلاریِ سعودی اشاره می‌کند؛ بودجه‌ای که نتوانست حمله پهپادها را متوقف کند. حتی نشان‌دادن لاشه پهپادها توسط ارتش سعودی تنها یک چیز را ثابت کرد: این تجهیزات کم‌هزینه خیلی بیشتر از سامانه پاتریوت که هر کدام از موشک‌های ضدهوایی‌اش سه میلیون دلار آب می‌خورد مؤثر افتاد.
از آن جالبتر، آمریکا است که سالانه حدود 700 میلیارد دلار برای طراحی و ساخت تجهیزات نظامی هزینه می‌کند اما نه تجهیزاتش در عربستان و نیروهای آمریکایی در منطقه تا آخرین لحظه از وقوع این حمله باخبر نشدند.
این حمله به نظر او نشان داد همه تبلیغاتی که در مورد مؤثربودن سامانه‌های آمریکایی مطرح می‌شده، «لاف‌های مغرورانه» بوده است و همین کشف جدید، برتری نظامی آمریکا در منطقه را به چالش کشیده است. اکنون مهمتر از اینکه چه کسی این حمله را انجام داد، یک واقعیت دیگر است:
«یک قدرت متوسط مانند ایران که با منابع و تخصص محدود زیر تحریم قرار دارد، چه به تنهایی و چه از طریق متحدان، صدمات فلج‌کننده‌ای را بر عربستان سعودی وارد کرده که روی کاغذ بسیار مجهزتر است و تصور می‌شود آمریکا به عنوان بزرگترین ابرقدرت نظامی جهان از آن دفاع می‌کند.»
چرا با وجود این حملات فلج‌کننده، ایالات متحده و عربستان سعودی انتقام نمی‌گیرند؟ پاسخ کوکبرن روشن است: «آنها اکنون می‌دانند به خلاف آنچه شاید تا یک سال پیش تصور می‌کردند، حمله متقابل، بی‌هزینه نخواهد بود زیرا آنچه در آرامکو اتفاق افتاد می‌تواند تکرار شود. بیهوده نیست که ایران را ابرقدرت پهپادی می‌خوانند».
کارت آمریکا سوخت
آنچه آمریکا در منازعات سیاسی به عنوان برگ برنده برای ایالات متحده، ناتو و اسرائیل رو می‌کرد، «برتری قابل ملاحظه در قدرت هوایی علیه هر دشمنِ احتمالی» بود اما کوکبرن می‌نویسد «این محاسبه رنگ باخته زیرا اکنون مشخص شده هر کسی با هزینه اندک می‌تواند در قدرت هوایی به یک بازیگر تبدیل شود».
آنتونی کردزمن «حمله به عربستان سعودی یک هشدار راهبردی بود که دوران برتری هوایی ایالات متحده در خلیج فارس و اقتدارِ تقریباً تک‌قطبی آمریکا در توانایی نقطه‌زنی به سرعت در حال محو شدن است».
وی برای تأیید دیدگاهش از آنتونی کردزمن تحلیلگر آمریکایی و کارشناس غرب آسیا در سرویس تحقیقات کنگره آمریکا نقل قول می‌کند که «حمله به عربستان سعودی یک هشدار راهبردی بود که دوران برتری هوایی ایالات متحده در خلیج فارس و اقتدارِ تقریباً تک‌قطبی آمریکا در توانایی نقطه‌زنی به سرعت در حال محو شدن است» زیرا نسل جدیدی از پهپادها، موشک‌های کروز و موشک‌های بالستیک نقطه‌زن وارد نیروی نظامی ایران شده و از آنجا به دست حوثی‌ها و حزب‌الله رسیده است.
حالا و در سال‌های آتی بسیاری از خریداران تسلیحات و تجهیزاتِ گران‌قیمت آمریکایی (مانند جنگنده اف-35 که هر فروندش 122 میلیون دلار قیمت دارد) از خود و مسئولانشان خواهند پرسید چرا باید چنین هزینه‌ای انجام دهیم در حالی که تسلیحات ارزانتر و مؤثرتر وجود دارد؟
تاریخ تکرار شد
اینکه یک ابزار نظامی ساده‌تر تجهیزات پیشرفته را به چالش بکشد، نه تنها در مورد حمله به آرامکو قابل انکار نیست بلکه پیش از این نیز در مواردی رخ داده است. مثلاً 11 نوامبر 1940 میلادی بود که حمله‌ای به پنج کشتی نظامیِ لنگرانداخته ایتالیا صورت گرفت. در این حمله، از هواپیماهای ساده دوباله (هواپیماهایی که دو بال در هر سمتِ خود داشتند) مجهز به اژدر استفاده شد که از ناو هواپیمابر پریده بودند. دو مورد از هواپیماها از دست رفت و سه کشتی نظامی غرق شد.
پس از آن حمله، ژاپن نیز به شیوه مشابه به کشتی‌ها در پرل هاربر حمله کرد و نهایتاً دوره تسلط کشتی‌های جنگی در قلمروهای دریایی به سر آمد و جای خود را به ناوهای هواپیمابر داد. حالا چه تعجب دارد اگر این حمله، یک تغییر راهبردی در جنگ هوایی ایجاد کرده باشد؟
کوکبرن می‌نویسد نشان‌دادن لاشه پهپادها توسط ارتش سعودی تنها یک چیز را ثابت کرد: این تجهیزات کم‌هزینه خیلی بیشتر از سامانه پاتریوت که هر کدام از موشک‌های ضدهوایی‌اش سه میلیون دلار آب می‌خورد مؤثر افتاد.
جمع‌بندی
وقتی بمب‌های دست‌ساز برای کاروان‌های نظامی آمریکا در عراق و افغانستان دردسرساز شد، ایالات متحده حدود 40 میلیارد دلار خرج کرد تا زره‌پوش‌ها و نفربرهای مقاومتری طراحی و تولید کرد. بعداً یک پژوهش نشان داد که در حمله به یکی از این اِمرَپ‌ها (MRAP) تعداد کشته‌های آمریکایی تفاوتی با حملاتِ مشابه قبلی به نفربرهای ساده‌تر نداشته است!
در این مورد هم بعید است عربستان و آمریکا به این زودی‌ها متوجه شوند سامانه‌های دفاع موشکی آنها هر چقدر هم که ارتقا یابد، از صدمات حملات هواییِ قدرت‌های هوشمندی مانند ایران نخواهد کاست. تجهیزات آنها «منابع را می‌بلعد اما در عمل بلااستفاده و تاریخ‌گذشته است».
منبع
https://www.independent.co.uk/voices/saudi-arabia-drone-attacks-trump-us-iran-global-warfare-nato-a9113636.html
