کمتر از دو سال از انقلاب اسلامی ایران گذشته بود که رژیم بعث عراق با حمله به مرزهای غربی کشور، آتش جنگی را برافروخت که هیچ وقت گمان نمی‌کرد اینگونه با دفاع قهرمانانه ایرانیان مواجه شود.
در این میان هر کسی بنا به توان خود، در بخشی از دفاع مقدس سهیم شد؛ فیلمسازان نیز با دوربین خود به دل خطر رفتند تا رشادت‌ها و دلاوری‌های مردمان این سرزمین را ثبت کنند و اینگونه بود که سینمای دفاع مقدس پدید آمد. شاید بتوان گفت ایرانی ترین ژانر سینمایی، سینمای دفاع مقدس است. سینمایی که همواره یکی از سخت‌ترین و در عین حال پرمخاطب‌ترین ژانرهای فیلمسازی در سینمای ایران است. در این حوزه بازیگران بسیاری نقش‌های به یادماندنی را ایفا کردند که در ادامه به برخی بازیگران اشاره می‌شود:
خسرو شکیبایی
احمدرضا درویش در فیلم ماندگار «کیمیا»، از خسرو شکیبایی به عنوان نقش اول بهره برد تا خسرو شکیبایی یکی از ماندگارترین شخصیت‌های سینمایی دفاع مقدس را خلق کند.
در آغاز جنگ تحمیلی، همسر رضا (شکیبایی) باردار است و باید مورد عمل جراحی قرار گیرد. رضا او را به بیمارستان می‌رساند و خود به اسارت قوای دشمن در می‌آید. همسر رضا حین عمل جراحی می‌میرد و شکوه (جراح) فرزند رضا را نجات می‌دهد. پس از گذشت 10 سال وقتی رضا از اسارت آزاد می‌شود، پی می‌برد که همه اعضای خانواده اش را از دست داده. حال او در جست و جوی تنها بازمانده خود یعنی فرزندش است.
مرحوم شکیبایی همچنین نقش یک راننده اتوبوس را در فیلم «اتوبوس شب» ساخته کیومرث پوراحمد بازی کرد؛ نقشی که تا سال‌ها در حافظه تاریخی علاقه‌مندان سینمای ایران به جا خواهد ماند.
ابوالفضل پورعرب
ابوالفضل پورعرب، فیلم‌های دفاع مقدسی همچون «مردی شبیه به باران»، «قاصدک»، «حماسه قهرمان» و «مردی از جنس بلور» را در کارنامه دارد. «مردی شبیه باران» نخستین فیلم بلند سینمایی سعید سهیلی با بازی پورعرب است. این فیلم در سال 1375 ساخته شد و داستان منصور قاسمی از فرماندهان برون مرزی سپاه را بیان می‌کند که در جبهه به اسارت نیروهای دشمن در می‌آید. عراقی‌ها نیز تلاش گسترده‌ای را برای شناسایی این فرمانده آغاز می‌کنند که در نهایت با رشادت‌های او، همرزمان و همسر اسیرش ناکام می‌مانند.
جمشید هاشم پور
این هنرمند در فیلم های دفاع مقدسی «بازداشتگاه»، «عقاب‌ها»، «پایگاه جهنمی»، «پرواز از اردوگاه»، «یورش»، «دشمن»، «هیوا»، «باشگاه سری»، «رنجر»، «قارچ سمی»، «مزرعه پدری»، «نفوذی» و «گلوگاه شیطان» حضور داشته است.
جعفر دهقان
نام جعفر دهقان با فیلم‌های دفاع مقدس گره خورده؛ او در آثاری همچون «حماسه مجنون»، «بوی پیراهن یوسف»، «پرواز در شب»، «بلمی به سوی ساحل»، «عملیات کرکوک»، «حمله به اچ 3»، «هفت گذرگاه»، «عبور از خط سرخ»، «گلوگاه شیطان»، «تیرباران»، «تعقیب سایه‌ها» و «خلبان» بازی کرده است.
سیدجواد هاشمی
سیدجواد هاشمی جبهه رفته و شاید بیشترین بازی را در فیلم‌های دفاع مقدسی داشته باشد. اگر نامش را جست‌وجو کنید، می‌بینید حدود 28 بار در فیلم های دفاع مقدسی به شهادت رسیده است. مخاطبان در بیشتر آثار شاهد شهادت این بازیگر در نقش‌های مختلف بودند. هاشمی در فیلم های دفاع مقدسی «پرواز در شب»، «افق»، «سجاده آتش»، «اخراجی‌ها»، «سیمرغ»، «انسان و اسلحه»، «تعقیب سایه‌ها»، «حماسه مجنون»، «معراجی‌ها»، «الماس بنفش»، «چشم شیشه‌ای» و «آخرین شناسایی» حضور داشت.
پرویز پرستویی
«دیار عاشقان» ساخته حسن کاربخش یکی از فیلم‌های قابل اعتنای سینمای دفاع مقدس در دهه شصت است. «دیار عاشقان» نخستین تجربه بازیگری سینمایی پرویز پرستویی را نیز رقم زد.
اما پرستویی در نقش حاج کاظم «آژانس شیشه‌ای» اتفاق ماندگاری را رقم زد؛ پرستویی در این فیلم نقش یک مربی و فرمانده سابق جنگ را بر عهده دارد که پس از جنگ نه تنها از برخی رانت‌های موجود بهره‌ای نبرده که سر به زیر انداخته و با مسافر کشی زندگی خود و خانواده اش را تأمین می‌کند؛ تا اینکه با یکی از همرزمان قدیم روبرو می‌شود. حاصل این درخشش سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر بود.
البته پرستویی در فیلم‌های دیگری همچون «موج مرده»، «روبان قرمز»، «به نام پدر»، «لیلی با من است»، «آژانس شیشه‌ای»، «پیشتازان فتح»، «دیوانه از قفس پرید»، «دوئل»، «پاداش سکوت» و «سیزده 59» نیز به ایفای نقش در حوزه دفاع مقدس پرداخت.
علی دهکردی
نام این بازیگر، برای ایفای نقش در فیلم‌های «از کرخه تا راین» «ماه و خورشید»، «عبور از خط سرخ»، «سجده بر آب»، «خلبان»، «آن مرد آمد»، «دریاچه ماهی» در حوزه دفاع مقدس ماندگار شده است.
حسین یاری
او در فیلم‌های دفاع مقدسی «سرباز کوچک»، «در مسلخ عشق»، «حمله به اچ3»، «نغمه»، «هور در آتش»، «آتش در خرمن»، «منطقه ممنوع» و «پرواز خاموش» بازی کرده است.
سعید راد
از کارهای سعید راد می توان فیلم‌های «مرز»، «عبور از میدان مین»، «عقاب‌ها»، «دوئل» و «چ» را نام برد. این هنرمند در فیلم «دوئل» به کارگردانی و نویسندگی احمدرضا درویش و محصول سال 1382 بازی خوبی را ارائه داد.
بابک حمیدیان
او در «مزرعه پدری»، «طبل بزرگ زیر پای چپ»، «سرو زیر آب»، «چ» و «به وقت شام» بازی داشته است. او در فیلم «چ» نقش شهید وصالی را ایفا کرد.
فرج الله سلحشور
این هنرمند ایفای نقش در چهار فیلم دفاع مقدسی «پرواز در شب»، «انسان و اسلحه»، «گورکن» و «نخلستان تشنه» تجربه بازی داشت.
حمید فرخ‌نژاد
او در فیلم‌های «کوچه‌های عشق»، «طبل بزرگ زیر پای چپ»، «شب واقعه» و «روزهای زندگی» حضور داشت.
کامبیز دیرباز
این بازیگر فیلم‌های «نغمه»، «دوئل»، «به نام پدر» و «اخراجی‌ها» را در کارنامه کاری خود دارد. او در فیلم «اخراجی‌ها» شخصیت اول (مجید سوزوکی) را بازی کرد و با استقبال خوبی از طرف مخاطبان مواجه شد.
رضا رویگری، رضا ایرانمنش، نیکی کریمی، مصطفی زمانی و حمیدرضا آذرنگ هم از جمله بازیگرانی هستند که در فیلم های دفاع مقدسی حضور داشته اند.
