سناریوهای تورم در پایان ۹۸

بررسی‌ها نشان می‌دهد در صورتی که اتفاق غیرمنتظره‌ای در فضای اقتصاد کلان رخ ندهد، کاهش نرخ تورم در نیمه دوم سال ادامه‌دار است و احتمالا نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه به زیر 20 درصد برسد. بر اساس سه سناریو که بر اساس اطلاعات سه ماه، 6 ماه و یک سال منتهی به شهریورماه به‌دست آمده، در پایان سال نرخ تورم نقطه به نقطه در بازه حدود 7/ 16 تا 8/ 23 درصد قرار خواهد گرفت. همچنین بر اساس این سناریوها، نرخ تورم متوسط نیز در سطحی حدود 7/ 32 تا 1/ 35 درصد پیش‌بینی می‌شود. این آمارها نشان می‌دهد که روند نرخ تورم تا پایان سال نزولی خواهد بود و می‌تواند زمینه‌ نزول به نرخ تورم تک‌رقمی در سال آینده را مهیا کند. مرکز آمار ایران چندی پیش آمارهای مربوط به شاخص بهای مصرف‌کننده را منتشر کرد. در واقع پس از آنکه بانک مرکزی انتشار این گزارش را از آبان سال 1397 متوقف کرد، این تنها مرکز آمار ایران است که گزارش‌های تورمی کشور را منتشر می‌کند. اما بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در شهریور ماه سال جاری، نرخ تورم ماهانه به رقم 5/ 0 درصد رسیده که کمترین مقدار طی یک سال و نیم اخیر بوده است. نرخ تورم نقطه به نقطه به سطح 35 درصد رسیده که نسبت به ماه قبل از آن یعنی مرداد ماه افت 6/ 6 واحد درصدی را ثبت کرده است. همچنین نرخ تورم متوسط یا 12 ماهه نیز به سطح 7/ 42 درصد رسیده است. این آمارها تایید می‌کند که در ماه‌های اخیر روند نرخ تورم نزولی شده است. به بیان دیگر، از سرعت افزایش قیمت‌ها در ماه‌های اخیر کاسته شده و این موضوع باعث شده که فضای تورم تغییرات قابل توجهی را ثبت کند. اما سوال مشخص این است که نرخ تورم در آینده کوتاه‌مدت چه مسیری را طی می‌کند و تا پایان سال به چه میزان خواهد رسید؟ برای این بررسی می‌توان سه سناریو برای تورم پایان سال درنظر گرفت. سناریوی نخست می‌تواند براساس آمار سه ماه منتهی به شهریور ماه باشد. براساس سناریوی دوم می‌توان از آمار 6 ماه نخست برای پیش‌بینی تورم پایان سال استفاده کرد. براساس سناریوی سوم نیز می‌توان آمارهای یک سال منتهی به شهریور ماه سال جاری را مورد بررسی قرار داد. به نظر می‌رسد در صورتی که اتفاق غیرمنتظره‌ای در فضای اقتصاد کلان روی ندهد، مسیر تورم در یکی از این مسیرهای پیش‌بینی شده، حرکت خواهد کرد.

 سناریوی نخست: افت قابل توجه تورم نقطه‌ای

نرخ تورم در سه ماه دوم سال جاری روند کنترل شده‌ای داشت؛ به نحوی که تنها در تیرماه نرخ تورم معادل با 8/ 2 درصد ثبت شد و پس از آن در دو ماه مرداد و شهریور نرخ تورم ماهانه به ترتیب به سطح 6/ 0 درصد و 5/ 0 درصد رسید. بنابراین اگر نرخ تورم ماهانه متوسط این سه ماه را معیار پیش‌بینی ماه‌های باقیمانده در نیمه دوم سال جاری در نظر بگیریم، باید انتظار داشت که نرخ تورم ماهانه به اندازه 9/ 0 درصد حرکت کند. البته به نظر می‌رسد که این سناریو کمی خوش‌بینانه باشد؛ زیرا به‌طور طبیعی به علت تغییر شرایط اقلیمی در فصل سرما و بالا رفتن اقلام برخی خوراکی‌ها و از سوی دیگر، به دلیل نوسانات فصلی نرخ ارز در انتهای پاییز، این امکان وجود دارد که نرخ تورم افزایش کمی داشته باشد؛ البته این افزایش به معنای تکرار شدن جهش‌های تورمی سال گذشته نیست. در صورت مبنا قرار دادن نرخ تورم 9/ 0 درصدی، نرخ تورم نقطه به نقطه تا پایان پاییز (آذر ماه) به رقم 23 درصد و نرخ تورم متوسط به سطح 2/ 39 درصدی خواهد رسید. همچنین با در نظر گرفتن سناریوی نخست، نرخ تورم نقطه به نقطه تا پایان سال به رقم 7/ 16 درصد کاهش خواهد یافت. به بیان دیگر، نسبت به شهریور ماه 3/ 18 واحد درصد از سطح نرخ تورم نقطه به نقطه کاسته خواهد شد که رقم قابل توجهی است. از سوی دیگر، نرخ تورم متوسط نیز در پایان سال به رقم 7/ 32درصد خواهد رسید. در سناریوی نخست شاهد کاهش قابل توجه نرخ تورم نقطه به نقطه هستیم؛ همچنین نرخ تورم متوسط نیز یک کانال کاهش خواهد یافت.

 سناریوی میانه: باز هم نرخ زیر 20 درصد

 سناریوی دوم را می‌توان بر اساس آمارهای مبتنی بر 6 ماه نخست مورد بررسی قرار داد. بر اساس این آمارها نرخ تورم ماهانه در سناریوی دوم، در نیمه نخست سال جاری به‌طور متوسط رقم 3/ 1 درصدی را ثبت خواهد کرد. بر اساس سناریوی دوم، نرخ تورم نقطه به نقطه تا پایان آذر ماه به حدود 25 درصد خواهد رسید و افت 10 واحد درصدی را نسبت به پایان شهریور ثبت خواهد کرد. نرخ تورم متوسط نیز در سطح 5/ 39 درصد قرار خواهد گرفت. همچنین براساس سناریوی دوم که از احتمال بیشتری نسبت به سناریوی نخست برخوردار است، نرخ تورم نقطه به نقطه تا پایان سال جاری به رقم 5/ 19 درصد خواهد رسید. به بیان دیگر، در سناریوی دوم نیز می‌توان امیدوار بود، تورم نقطه به نقطه نیز به زیر 20 درصد نزول کند. نرخ تورم متوسط یا دوازده ماهه نیز در سناریوی دوم تا پایان سال جاری به میزان 7/ 33 درصد پیش‌بینی خواهد شد.

 سناریوی سوم: تداوم نزول تورم

در نهایت برای سناریوی سوم نیز می‌توان از حافظه تورم در یک سال منتهی به شهریور ماه سال جاری استفاده کرد. یعنی مسیری که تورم در یک سال اخیر طی کرده تا نیمه دوم سال جاری نیز تداوم یابد. با این سناریو نرخ تورم معیار 9/ 1 درصد محاسبه می‌شود که به نظر می‌رسد اگر شرایط اقتصادی و سیاسی کشور مشابه ماه‌های اخیر باشد، این نرخ تا حدودی بدبینانه باشد. اما حتی با در نظر گرفتن این نرخ، روند نزولی نرخ تورم نقطه به نقطه و متوسط تا پایان سال جاری ادامه خواهد داشت. طبق این سناریو نرخ تورم نقطه به نقطه نیز در آذر ماه به 7/ 26 درصد می‌رسد. بنابراین در این سناریو نیز نرخ تورم نقطه به نقطه افت قابل‌توجهی خواهد داشت. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود نرخ تورم متوسط نیز تا پایان پاییز به سطح کمتر از 40 درصد برسد. در سناریوی سوم که نسبت به دو سناریوی نخست، نرخ تورم معیار بالاتر در نظر گرفته است، نشان می‌دهد حتی با این نرخ نیز تورم نقطه به نقطه پایان سال به سطح 8/ 23 درصد رسیده است. همچنین بر اساس این آمارها، نرخ تورم متوسط تا پایان سال به رقم 1/ 35 درصد خواهد رسید. بنابراین حتی در این سناریو نیز روند تورم نقطه به نقطه و متوسط نزولی خواهد بود.

 تغییر پیش‌بینی نهادهای بین‌المللی؟

پیش‌بینی کاهشی نرخ تورم با توجه به اطلاعات کسب‌شده در شرایطی است که آخرین پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی بسیار بالاتر از پیش‌بینی کنونی «دنیای اقتصاد» است. بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی نرخ تورم نقطه به نقطه در سال 2019 به میزان 2/ 37 درصد و 1/ 31 درصد پیش‌بینی شده است. روندی که نشان می‌دهد این صندوق امیدی به کاهش زیر 30 درصد نرخ تورم نقطه به نقطه ندارد. بر اساس گزارش بانک جهانی نیز نرخ تورم در سال 2020-2019 در سطح 39 درصد پیش‌بینی شده است. البته به نظر می‌رسد یکی از دلایل بالا بودن این پیش‌بینی آن است که این دو نهاد آمار جدیدی از تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در ایران در اختیار ندارند و احتمالا در گزارش‌های آتی این موضوع را اصلاح می‌کنند.