احسن نیوز: محمدامین حیات مقدم پژوهشگر تاریخ نوشت: در ایران یک از بهترین مکان‌ها برای زندگی و یا تمدن زندگی در کنار رودخانه‌ها و آبگیر‌ها بوده است. خانه‌هایی که در زمان باستان بوده است بسیار شبیه به غار بوده است. این غار‌ها در میان کو‌ها بوده است. در تپه سیالک در نزدیکی کاشان از قدیمی‌ترین نوع کلبه‌ها یافت شده است.
این مجسمه یافت شده که در کاشان بود مربوط به چهار هزارو دویست سال قبل از میلاد میباشد. در لرستان بر خلاف سایر نقاط ایران مجسمه‌هایی از خدایان و نیمه خدایان بسیار دیده میشود. گیلگامش یکی از خدایانی بود که در لرستان بیش از همه ستایش میشد و در دشت بین النهرین جزء نیمه خدایان شمرده میشد. علامت دو شاخ در بین مردم دشت بین النهرین علامت و یا نشان خدایی بوده است. بر روی مجسمه گیلگامش دو شاخ بر روی سر وجود داشت و عموما به شکل مرد بوده است.
تمدن شوش در خوزستان و تمدن سیالک در کاشان و تمدن حسنلو در آذربایجان غربی از معروفترین تمدن‌های پیش از تاریخ بوده است. در آن روزگاران به زندگی بعد از مرگ اعتقاد داشتند. مردم پیش از تاریخ به مردمی گفته میشود که حفظ و نوشته از ایشان باقی نمانده است و ایشان مربوط به هزاران سال قبل از تاریخ هستند. نام خدای زرتشت اهورا مزدا یا دانای توانا است.
دیاکو بنیانگذار پادشاهی ماد بوده و فردی دهقان بود که، چون کرداری نیک داشت و به عدالت میان مردم داوری میکرد مردم او را به پادشاهی برگزیدند. همدان پایتخت دیاکو بود و در زبان پارسی هخامنشی به آن هگمتانه میگفتند. دیاکو پنجاه سال پادشاهی کرد و به دنبال اتحاد میان طوایف ماد بود، ولی در آن زمان، چون آشوریان بر ایران تسلط داشتند دیاکو را از حکومت تغییر دادند و او را به شام تبعید کردند. پس از دیاکو فرورتیش در بین سال‌های 655-633 ق. م حکومت کرد که پسر دیاکو بود و از 633-584 ق. م هووخشتره حکومت داشت. هوخشتره نیز فرزند ماد‌ها بود. آژی دهاک 584-550 ق. م حکومت کرد.
کوروش در سال 550 ق. م آژی دهاک را شکست داد. در دوران ایران باستان سگ را به دلیل اینکه از گله حمایت میکرد قابل احترام بود. به گفته برخی از باستان شناسان میان زبان ماد و هخامنش تفاوت نبوده و فقط اختلاف لهجه بوده. جد هخامنشیان هخامنش نام داشت و هخامنشیان پارس بودند. پارسی‌ها از نژاد آریایی بودند. در کتیبه‌های آشوری نام پارس آمده است. هخامنشیان در ناحیه انشان دولت کوچکی داشتند که تحت اطاعت دولت عیلام و آشور و ماد بودند. انشان در مشرق شوشتر و در حوالی کارون بوده است.
پارس چند قبیله داشت که همه زیر نظر هخامنش بودند. نام پسر هخامنش چیش پیش بود که در سال‌های 675-740 ق. م پادشاه انشان بوده. هفتمین شاه هخامنشی کوروش سوم یا کوروش بزرگ بود. نام پدر کوروش سوم کمبوجیه دوم بود. آژی دهاک آخرین پادشاه ماد‌ها بود که پدر بزرگ کوروش کبیر بود. کوروش کبیر تا دوازده سالگی در دربار پدر بزرگ خود یعنی آژی دهاک پرورش یافته بود.
در سال 550 ق. م کوروش کبیر ماد‌ها را شکست داد و پادشاه ایران شد. آژی دهاک پدر ماندانا مادر کوروش کبیر بود؛ و بابلی‌ها آژی دهاک را ایختوویگو نوشته اند. آژی دهاک در یک دربار مجلل بود و آشوریان نیز از این کار‌ها میکردند. آژی دهاک اوقات خود را به خوشگذرانی و بوالهوسی میگذرانید و مردم به گفته برخی از منابع از او ناراضی بودند. زمانی که نوه او قیام کرد فرماندهان آژی دهاک او را رها کردند و به کوروش پیوستند. ماد‌ها دین مزدیسنا داشتند و به روحانیون خود مغ میگفتند. نام پسر کوروش کبیر کمبوجیه بود و یا کامبوزیا. کمبوجیه و بردیه از مادری به نام کاساندان به دنیا آمده بودند.
کمبوجیه ولیعهد کوروش کبیر بود. در هر صورت کمبوجیه زمانی که شاه شد برادر خود یعنی بردیه را در خلوت کشت. یکی از اقدامات کوروش تسخیر لودیه بود. در زمان کوروش سوم لودیه پادشاهی داشت به نام کرزوس. نام پدر کرزوس آلیات بود. سه شاه یعنی شاه لودیه شاه بابل و شاه مصر با هم متحد شده بودند. در سال 544 قبل از میلاد کوروش لودیه را فتح کرد. لودیه پادشاهی باستانی بود که استان‌های امروزی ازمیر و مایسنا در ترکیه امروزی بود. لودیه به گفته برخی یک کشور ثروتمند بود.
پس از فتح لودیه توسط کوروش بزرگ کرزوس مورد احترام کوروش قرار گرفت و او را مشاور خود ساخت. کرزوس قبل از جنگ با کوروش با نبونید پادشاه بابل و شاه مصر بر علیه کوروش متحد شده بود. سوزیانا نام باستانی خوزستان بوده.
منبع:کتاب تاریخ ایران زمین تالیف دکتر محمد جواد مشکور
