خود میرزا غلامرضا هم بود شبیه ۱۵۰ سال پیشش نمی‌نوشت!

این هنرمند در گفت‌وگو با ایسنا درباره جایگاه این رشته در میان هنرهای تجسمی کشور، اظهار کرد: به طور کلی با هنر خوشنویسی از سه زاویه می‌توان مواجه شد؛ اول آن که خوشنویسی هنر ملی و سنتی است که از گذشته به ما رسیده، در طی سال‌ها به استحکامی رسیده است و ‌هم‌اکنون باید آن را حفظ کنیم. انجمن خوشنویسان ایران نیز در همین زمینه فعالیت می‌کند و این هنر را نسل به نسل آموزش می‌دهد. 

او ادامه داد: بخش دیگری نیز بر این باورند که خوشنویسی هنری است که در دوره‌ای به اوج خود رسید و بعد رو به افول قرار گرفت و الان فقط برای حفظ آن تلاش می‌شود. در واقع اگرچه خوشنویسی دیگر هیچ‌گاه به دوران اوج و قدرت سابق خود نرسید، اما عده‌ای در تلاشند که این میراث را حفظ کنند؛ که اتفاقا نگاه بسیار باارزشی است و در آن یک نوع عاشقی دیده می‌شود.

صادق‌زاده خاطرنشان کرد: بخش سوم این است که آیا این نوع نگاه و برخورد که در دو گروه اول وجود دارد، نگاه هنرمندانه‌ای است؛ نتیجه‌ها در سال‌های گذشته به‌خوبی نشان داده است این برخورد، مواجهه هنرمندانه‌ای نیست و باعث شده که خوشنویسی افت کند. نگاهی که صرفا به دنبال آموزش و انتقال هنر خوشنویسی به نسل‌های جدید است. امروز کسی نمی‌تواند مدعی شود که بهتر یا همانند خوشنویسان دوره قاجاریه و صفویه می‌نویسد. امروز کسی نمی‌تواند مدعی شود که بهتر یا همانند خوشنویسان دوره قاجاریه و صفویه می‌نویسد.

این هنرمند خوشنویس با بیان اینکه «نگاه به خوشنویسی تکنیکال شده است»، یادآور شد: نگاه هنرمندانه یعنی هنرمند تلاش کند به وجوهی از حروف توجه نشان بدهد که پیشتر مورد توجه سایر هنرمندان نبوده باشد. همانند هنر نقاشی‌خط که البته باز هم باید گفت که اغلب کسانی که در حوزه نقاشی‌خط نیز کار می‌کنند آثارشان دارای جنبه‌های هنرمندانه نیست. نقاشی‌خط مقوله‌ای است که در آن نقاشی، گرافیک و خط در کنار هم دیده می‌شود و هنرمند باید همانند استاد افجه‌ای و احصایی در هر سه حوزه سررشته داشته باشد.

او همچنین درباره نگاه مسئولان به این رشته هنری، بیان کرد: کسانی که ریشه‌های مذهبی دارند از این حیث که خوشنویسی به نوعی با نوشتن آیات قرآن در ارتباط است، به آن اعتنا می‌کنند و در واقع نگاه قشری و ایدئولوژیک دارند. در مقابل آن دسته از کسانی که نگاه مدرن دارند، به نوعی با این هنر سنتی مشک دارند. در این میان مهم این است که جامعه به خوشنویسی اعتنا دارد و برایش جذاب است. شاید یک ایرانی نتواند با نقاشی مدرن ارتباط برقرار کند، ولی خوشنویسی مدرن را دوست خواهد داشت.

صادق‌زاده اظهار کرد: به طور کلی می‌توان گفت که جامعه سنتی و توده به هنر خوشنویسی نوعی دلبستگی دارند، چون این هنر ریشه در تاریخ دارد و در جوهره ایرانی‌ها نهفته شده است و به همین دلیل هم مردم همچنان برای خوشنویسی احترام خاصی قائلند. 

این هنرمند همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا هم‌اکنون خوشنویسی را هنر پویایی می‌داند، گفت: در حال حاضر خوشنویسی هنر پویایی نیست و هر روز رو به افول است. آنچه امروز می‌بینیم، فقط تکرار هنرهای قدیمی است و در واقع ما هنوز وام‌دار هنرمندان تاریخی هستیم آنچه امروز می‌بینیم، فقط تکرار هنرهای قدیمی است و در واقع ما هنوز وام‌دار هنرمندان تاریخی هستیم. کسانی که امروزه به سراغ خوشنویسی می‌آیند درکی از مبانی هنر ندارند، رنگ‌ها را نمی‌شناسند، با فرم و مقولات هنری آشنا نیستند و فقط می‌خواهند این هنر را به صورت تکنیکال یاد بگیرند. شاید بهتر است بگوییم که بیش از آنکه هنرمندِ خوشنویس باشند، میرازبنویس هستند.

صادق‌زاده گفت: این در حالی است که گذشتگان ما همانند میرزا غلامرضا و میرعماد، فهم درستی از خط داشتند اما نسل‌های آینده چون درک عمیقی ندارند، برخوردشان نیز با این مقوله سطحی است؛ البته منظور افرادی همچون استاد امیرخانی و دیگر اساتید نیست. آنچه می‌گویم بیشتر در نسل‌های جدید دیده می‌شود که تلاش می‌کنند دقیقا همانند میرزاغلامرضا بنویسند؛ در حالی که او خودش 150 سال پیش هنرمند آوانگاردی بود و شبیه گذشتگان نمی‌نوشت. ولی امروز برخی می‌خواهند شبیه آثار او در 150 سال پیش بنویسند و به نظرم با این کار به خود هنرمند هم بی‌احترامی می‌کنند. اگر امروز خود غلامرضا بود، باز هم شبیه 150 سال پیش خود نمی‌نوشت! به نظرم این گرفتگی‌ها به نگرش انجمن خوشنویسان برمی‌گردد که فقط می‌خواهد میرزا بنویس تولید کند. من از سال 84 دیگر درس نمی‌دهم و به خاطر همین موضوعات و نگاه‌ها از انجمن جدا شدم.