خلیج فارس امروز سرشار از آلودگی و فجایع نفتی است که بخشی از آن به علت فرسوده بودن خطوط نفتی ایجاد شده است. ماه گذشته (شهریور 98) وقوع آلودگی نفتی و ریزش نفت به دریا در حوالی جزیره خارگ در اثر نشتی خطوط لوله نفتی اتفاق افتاد و آلودگی ناشی از این لکه ها با پیشروی به سمت سواحل گناوه، ریگ تا قلعه سفید، سطح گسترده ای از سواحل خلیج فارس را در بر گرفت. گسترش این آلودگی‌ها سبب شد محیط زیست، بنادر و دریانوردی و شرکت نفت اقداماتی را در جهت مهار آن و پاکسازی منطقه انجام دهند. طبق اعلام این نیروها بخش عمده از آلودگی ها از اکوسیستم منطقه حذف شده و اکنون شرایط به حالت قبل برگشته که البته خلیج فارس پیش از این نیز عاری از آلودگی نبوده است.
تاربال‌های نفتی در گناوه
رئیس اداره محیط زیست دریایی استان بوشهر در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اقدامات انجام شده تاکنون عنوان کرد: هفته گذشته از سواحل و دریای گناوه بازدید صورت گرفت و دیروز نیز به خارگ رفتیم. در گناوه اداره فلات قاره بهرگان با همکاری اداره فلات قاره خارگ بخش زیادی از آلودگی‌هایی که به سواحل گناوه رسیده بود –خصوصا ساحل شهر- را پاکسازی کرده‌اند.
محمدامین طلاب با بیان اینکه لکه های نفتی به گناوه نرسیده بود، بلکه تاربال‌های نفتی یا تکه های قیر بوده که جمع آوری شده است و به دلیل ماسه ای بودن ساحل پاکسازی آن خیلی سخت نبود، گفت: در بازدید روز گذشته از خارگ نیز مشاهده شد که در سنگ‌ها و سواحل صخره ای پاکسازی انجام شده و تقریبا به نحو مطلوبی بوده که البته جای کار بیشتری دارد.
وی در پاسخ به اینکه هنوز سواحل آلوده هستند و سنگ‌ها و لکه‌های نفتی در اطراف آن مشاهده می شود، اظهار کرد: در لابه‌لای سنگ‌ها که قابل دسترسی نبوده آلودگی وجود دارد اما بیش از 90 درصد پاکسازی انجام شده است. لکه‌های نفتی در برخی نقاط غیرقابل دسترسی باقی مانده و انتظار داریم در خصوص پاکسازی این آلودگی‌ها نیز اقدامات لازم انجام شود.
ممکن است اثرات آلودگی‌ها تا سال ها در رسوبات باقی بماند
رئیس محیط زیست دریایی بوشهر با اشاره به تعیین مخاطرات و درصد خسارت ها توسط کارشناسان بیان کرد: این کار نیز به موازات عملیات پاکسازی در حال انجام است که البته مقداری زمان بر خواهد بود.
طلاب با شرح تاثیرات بلندمدت و کوتاه مدت آلودگی‌های نفتی خاطرنشان کرد: از تاثیرات کوتاه مدت آلودگی شاید فرار و تلف شدن آبزیان باشد و اثرات بلندمدت اینکه اثرات آلودگی‌ها تا سال ها در رسوبات باقی بماند که نتایج آن در تحقیقات بعدی مشخص می شود.
این مسئول عنوان کرد: در ورود آلودگی به دریا احتمال دارد بخشی از ترکیبات نفتی وارد چرخه غذای آبزیان شود و آبزیان دیگر هم از آن تغذیه کرده و در نهایت به بدن انسان منتقل شود یعنی در واقع وارد چرخه غذای آبزیان شود.
ساحل جزیره خارگو عاری از آلودگی مشتقات نفت است
همچنین در خبری که روز گذشته در سایت سازمان حفاظت محیط زیست منتشر شد آمده است که "عملیات مشترک بررسی میدانی آثار احتمالی باقی مانده از حادثه اخیر ایجاد لکه نفتی خطوط لوله دریایی انتقال نفت در شمال جزیره خارگ انجام شد. پتروشیمی خارگ در اقدامی مشترک با اداره حفاظت محیط زیست خارگ و شرکت نفت فلات به بررسی میدانی آثار احتمالی به جای مانده از حادثه اخیر ایجاد لکه نفتی خطوط لوله دریایی انتقال نفت در شمال جزیره خارگ پرداختند.
در این عملیات مشترک که با حضور کارشناسان پتروشیمی خارگ و شرکت نفت فلات قاره صورت پذیرفت در ابتدا به عملیات گشت زنی دریایی و پایش مرجان‌های اطراف جزیره خارگو به‌عنوان یکی از المان های اصلی زیستگاه لاکپشت های دریایی منطقه پرداخته شد و در ادامه شرایط ظاهری دریا و ساحل جزیره خارگو به دقت مورد بررسی قرار گرفت تا هرگونه لکه های بجای مانده احتمالی بعد از عملیات لکه زدایی نفت در محدوده شناسایی شود.
در این بررسی های میدانی به عمل آمده مشخص شد خوشبختانه لکه نفتی ایجاد شده تاثیر جدی بر چرخه اکوسیستم جزیره خارگو نداشته و ساحل جزیره خارگو عاری از آلودگی مشتقات نفت است. در انتهای عملیات پایش جزیره مقرر شد با همکاری اداره حفاظت محیط زیست خارگ و سایر نهادهای دولتی و مردمی مستقر در جزیره خارگ در آینده نزدیک طرح جمع آوری زباله های شهری رها شده در ساحل این جزیره زیبا صورت گیرد."
وضعیت گناوه مطلوب است
احمد وفایی، کارشناس مسئول اضطرار دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر به ایسنا گفت: طی بازدید میدانی دو روز پیش ما از گناوه آلودگی مشاهده نشده و پاکسازی صورت گرفته است.
وی با اشاره به بازدیدها و فعالیت های انجام شده در راستای پاکسازی سواحل خارگ و گناوه اظهار کرد: در گناوه بخش زیادی از آلودگی‌های ساحل جمع آوری شده و وضعیت مطلوب است، اما واقعیت این است که برای سواحل خارگ نمی توان تخمین درستی انجام داد.
امکان پاکسازی در مناطق صخره ای وجود ندارد
این مسئول ادامه داد: با توجه به اینکه نفت بر روی سنگ نشست کرده، عملا در مناطق صخره ای امکان پاکسازی وجود ندارد و هیچ راهکاری نیست، مگر آن که سنگ‌ها را به جای دیگری انتقال داد. نفت به خورد سنگ ها رفته و تبدیل به سنگ نفت شده است که در این خصوص نمی توان هیچ اقدامی انجام داد.
وفایی تصریح کرد: نفت بر روی سنگ نشسته و جزئی از سنگ شده است (تبدیل به سنگ نفت) و حتی با وجود عملیات پاکسازی در ساحل و ریختن مواد نیز رفع نشده و نمی توان اقدام بیشتری انجام داد.
کارشناس مسئول اضطرار دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر بیان کرد: در گناوه بیش از 85 درصد آلودگی‌های ساحل رفع شده و به وضعیت پایدار بازگشته است، اما واقعیت این است که در خصوص خارگ واکنشی که باید صورت می‌گرفت مطلوب نبود و مسلما آثار مخرب زیست محیطی به همراه خواهد داشت.
ماندگاری مواد نفتی در محیط
گزارش ها نشان می دهد که وقوع آلودگی‌های نفتی در خلیج فارس یک اتفاق معمول است و در واقع مواد نفتی در محیط ماندگار شده اند. علت عمده آلودگی ها در محدوده خارگ و فراساحل این جزیره ناشی از خطوط لوله و تاسیسات و میادین نفتی این منطقه است که نیاز به بهسازی دارد.
آلودگی‌های دریایی از این دست که بر اثر نفوذ نفت و مشتقات آن رخ می دهد بر سواحل آسیب رسانده و همچنین بر زیست و زادوولد آبزیان تاثیرات منفی و مخربی دارد که دامنه این تهدیدات و آسیب ها تا چرخه غذایی و سلامت جامعه را نیز نشانه گرفته است.
وضعیت بحرانی خلیج‌فارس
حمل و نقل جهانی نفت در خلیج فارس باعث بر جای ماندن لکه‌های نفتی بسیاری از نفت کش ها در آب های خلیج فارس و بروز تاثیرات نامطلوب بر محیط زیست این منطقه شده است و با توجه به استقرار تاسیسات نفتی در منطقه خارگ و انتقال آن از طریق آب‌های خلیج‌فارس، همواره در معرض نشت نفت و فجایع دیگر است که تاثیر بسیار مخربی بر محیط زیست منطقه و اکوسیستم این خلیج منحصربه فرد دارد.
به گفته مریم قائمی، رییس مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج‌فارس بوشهر وضعیت آلودگی خلیج فارس بحرانی است و به عنوان یک منطقه دریایی ویژه و به شدت در معرض آسیب اعلام شده، و به دلیل شرایط اقلیمی ویژه بسیار آسیب پذیر خلیج فارس، ورود کمترین آلاینده به داخل دریا اثرات مخربی بر سلامت آبزیان و موجودات آن دارد.
