کابوس استراتژیک ترامپ

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد،  همزمان ابهام‌ها و انتقادها نسبت به توافق 13 ماده‌ای امریکا و ترکیه برای توقف 120 ساعته عملیات ارتش ترکیه، به‌شدت در امریکا و اروپا شدت گرفته است و رهبر حزب جمهوری‌خواه امریکا در سنا، سیاست امریکا در سوریه را «کابوس استراتژیک» توصیف کرده است. خبرگزاری رسمی سوریه روز شنبه از کشته شدن 8 غیرنظامی بر اثر حملات هوایی و توپخانه‌ای ترکیه در استان حسکه خبر داد. مصطفی بالی، سخنگوی نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد SDF) روز جمعه در جمع خبرنگاران خبر داد که با وجود ادعای توافق آتش‌بس از سوی آنکارا و واشنگتن، حملات ارتش ترکیه ادامه پیدا کرده است. این مقام کرد در شهر راس‌العین تاکید کرد: «با وجود توافق توقف نبرد، حملات هوایی و زرهی به مواضع جنگجویان ما و مناطق مسکونی و بیمارستان‌ها ادامه دارد.» همزمان بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه، روز پنجشنبه در اولین واکنشش به حملات ترکیه به شمال شرق سوریه، تاکید کرد که هم نیروهای امریکایی و هم نیروهای ترکیه باید خاک سوریه را ترک کنند. اسد روز پنجشنبه در دیدار با مشاور امنیت ملی عراق و روز جمعه در دیدار با معاون وزیر خارجه و فرستاده ویژه روسیه در امور سوریه، این اظهارات را تکرار کرد.

رایزنی‌های منطقه‌ای برای حل بحران شمال سوریه

به گزارش خبرگزاری‌ها جمعه شب سرگئی ورشینین معاون وزیر خارجه روسیه و الکساندر لاورنتینف فرستاده ویژه ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه، در دمشق با بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه دیدار و گفت‌وگو کردند. به نوشته رسانه‌های روسی، در این دیدار همچنین مساله کمیته قانون اساسی سوریه نیز میان طرفین به بحث گذاشته‌ شده است. این دو دیپلمات ارشد روس، روز چهارشنبه پیش از سفر به دمشق در تهران با علی‌اصغر خاجی، دستیار ارشد وزیر امورخارجه کشورمان دیدار کرده‌ بودند. همزمان با تحولات در شمال شرقی سوریه، محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، رایزنی با مقام‌های منطقه‌ای برای حل و فصل مساله را ادامه می‌دهد. ظریف روز پنجشنبه در تماس‌های جداگانه شرایط را با همتایان روسی، عراقی و سوری خود بررسی کرد و صبح شنبه نیز در تماس با مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، در مورد این مساله با او گفت‌وگو کرد. ایران پیشنهاد داده است فرآیندی دو جانبه میان دولت مرکزی سوریه و دولت ترکیه، بر مبنای توافق 1998 آدانا میان دو کشور امنیت مرزهای شمالی سوریه به ارتش عربی سوریه تحویل داده‌شود.

توافق مبهم

متن یک صفحه‌ای توافق ترکیه و امریکا جزییات چندانی از نحوه اجرای توقف 5 روزه درگیری‌ها را نمایش نمی‌دهد. در شرایطی که رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه معتقد است نوار حائل توافق شده میان امریکا و ترکیه در خاک سوریه، شمال تمامی طول 440 کیلومتری مرز دو کشور می‌شود، جیمز جفری، فرستاده ویژه دولت امریکا در امور سوریه می‌گوید که منطقه حائل مذکور، فقط شامل بخشی از نوار مرزی سوریه و ترکیه خواهد بود. براساس متن توافق 13 ماده‌ای که میان رییس‌جمهور ترکیه و معاون رییس‌جمهور امریکا امضا شد، اشاره‌ای به آتش‌بس در عملیات موسوم به «چشمه صلح» از سوی ترکیه نشده است. براساس این بیانیه «طرف ترکیه‌ای عملیات چشمه صلح را برای 120 ساعت متوقف می‌کند تا اجازه دهد نیروهای یگان‌های مدافع خلق، منطقه امن را ترک کنند. در صورت تکمیل عقب‌نشینی، عملیات چشمه صلح کامل متوقف خواهد شد.» نیروهای کرد که در مذاکرات میان رهبران امریکایی و ترکیه حضور نداشتند، اما گفته می‌شود که پیش از امضای توافق از سوی واشنگتن با آنها هماهنگی‌های لازم انجام شده است، فقط مناطق میان شهرهای تل ابیض تا راس‌العین را برای عقب‌نشینی در نظر گرفته‌اند. براساس بیانیه‌ای که روز جمعه از سوی فرماندهی مرکزی نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) منتشر شد، این نیروها به عقب‌نشینی از منطقه‌ای که «در شرق به راس‌العین و در غرب به تل‌ابیض می‌رسد» متعهد شده‌اند. این منطقه نزدیک به 100 کیلومتر از خط مرزی سوریه و ترکیه را دربر می‌گیرد، در برابر این اظهارات، رجب طیب اردوغان گفته است که منطقه مورد نظر «به طول 440 کیلومتر و عمق 32 کیلومتر از خاک سوریه» خواهد بود. به نوشته خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاهی که در جریان مذاکرات روز پنجشنبه مایک پنس، معاون رییس‌جمهور امریکا با رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه قرار داشتند، خواسته اصلی رییس‌جمهور ترکیه در این مذاکرات، قرار دادن یک محدوده زمانی برای عقب‌نشینی کردها از مناطق مرزی سوریه بود. به نوشته این خبرگزاری بریتانیایی، اردوغان پیشنهاد یک توقف 24 تا 48 ساعته را در جریان عملیاتش در شمال سوریه داده است، اما با اصرار طرف امریکا بر اینکه عقب‌نشینی کامل از این مناطق دست‌کم 5 روز طول می‌کشد، به توقف 120 ساعته عملیات رضایت داده است.

انتقادهای تند از توافق واشنگتن و آنکارا

منتقدان ترامپ می‌گویند توافقی که توسط مایک پنس در آنکارا امضا شد به معنای تسلیم کامل امریکا در مقابل خواسته‌های ترکیه و تامین تمام مطالبات آنکارا بود. در برابر دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا‌ این توافق را به حساب نبوغ هوشمندانه خود گذاشته است و می‌گوید: «گذاشتیم اندکی باهم دعوا کنند حالا هم از هم جدای‌شان کردیم.» دونالد توسک، رییس شورای اروپا، روز جمعه در واکنش به توافق امضا شده میان واشنگتن و آنکارا، این توافق را «بسیار کمتر از حد انتظار» توصیف کرد. او گفت: «این طرح موسوم به آتش‌بس، آن‌چیزی نبود که انتظار داشتیم. این اصلا آتش‌بس نیست، این اقدام برای اعمال کاپیتولاسیون علیه کردهاست. ما تقاضای خودمان را از ترکیه بار دیگر تکرار می‌کنیم، توقف فوری تمام عملیات نظامی و عقب‌نشینی فوری نیروهایش از منطقه بر اساس قوانین بین‌المللی.» میچ مک‌کانل، رهبر اکثریت جمهوری‌خواه سنای امریکا، اقدام رییس‌جمهور این کشور در عقب‌نشینی نظامیان امریکایی از شمال شرقی سوریه را «اشتباه عظیم استراتژیک» توصیف کرده است. مک‌کانل در یادداشتی که روز جمعه در روزنامه واشنگتن‌پست منتشر کرد، نوشته است: «همزمانی اقدامی همچون عقب‌نشینی نظامیان امریکایی با درگیری‌ها میان ترک‌ها و کردها، باعث ایجاد یک کابوس استراتژیک برای کشور ما می‌شود.» به گفته این مقام ارشد حزب رییس‌جمهور امریکا، این اقدام باعث هدر رفتن تلاش‌های امریکا در مبارزه با داعش می‌شود. لیندسی گراهام، سناتور دیگر جمهوری‌خواه هم جمعه شب در گفت‌وگویی از اقدامات دونالد ترامپ در شمال سوریه انتقاد کرد و گفت: «قطعا ایجاد یک نوار حائل از سوی کردها مورد موافقت قرار می‌گرفت، اما اشغال نظامی و آواره کردن صدها هزار کرد را نمی‌توان ایجاد منطقه امن نامید، بلکه این اقدام چیزی جز پاکسازی نژادی نیست.» لیندسی گراهام در گفت‌وگویی با شبکه خبری فاکس‌نیوز تاکید کرد: «من از رییس‌جمهور می‌خواهم که شرایط را تغییر دهد و قطعا در این مسیر به او کمک می‌کنم، اما اگر این کار را نکند، می‌تواند به بزرگ‌ترین کابوس برای او تبدیل شود.»

واشنگتن کردها را فریب داد

روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی نوشته است که دولت امریکا، نه‌تنها با چراغ سبز به ترکیه برای حمله به شمال شرقی سوریه، از پشت به متحدان کرد خود خنجر زده است، بلکه از مدت‌ها پیش با ترغیب کردها به از بین بردن مواضع دفاعی خود در شمال سوریه، آنها را در مقابل حمله ترکیه آسیب‌پذیرتر کرده‌بود. به نوشته نیویورک تایمز، نیروهای امریکایی ماه‌ها بود به گروه‌های کرد می‌گفتند که مواضع دفاعی خود را از بین ببرند تا حساسیت آنکارا نسبت به تحرکات آنها کاهش پیدا کند، در نتیجه در ماه‌های گذشته، گروه‌های کرد به تخریب گسترده شبکه تونل‌های زیرزمینی و موانع و پایگاه‌هایی که برای مقابل با حمله احتمالی ترکیه ایجاد کرده‌بودند، پرداختند. یک دیپلمات امریکایی به نیویورک تایمز گفته است: «ابعاد خیانتی که ما در یک سال گذشته در مقابل کردها انجام دادیم، تا مغز استخوان مرا می‌لرزاند. ما همه را در سوریه با آنها به خصومت وادار کردیم، حالا هم آنها را قطعه قطعه می‌کنیم و ذره ذره قطعات آنها را به دشمنان‌شان می‌دهیم.» به نوشته نیویورک‌تایمز، بسیاری از کردها از ابتدا نسبت به اهداف امریکا اظهار تردید کرده‌بودند، اما فرمانده آنها مظلوم کوبانی، آنها را قانع کرده‌ بود که می‌توانند روی پشتیبانی امریکایی‌ها حساب باز کنند.