بررسی ۴۰ ساله نقدینگی/ احمدی‌نژاد رکورد زد

به گزارش ایسنا، حجم نقدینگی از جمله فاکتورهایی است که اغلب مورد توجه کارشناسان و منتقدان قرار می‌گیرد و دوره‌ای نیست که درباره آن صحبت نشود، چراکه در شرایط تورمی منتقدان اغلب افزایش حجم نقدینگی را دلیل آن می‌دانند و در شرایط کنترل تورم بازهم از قفل‌شدن نقدینگی صحبت می‌کنند.

مجموعه پول شامل سپرده‌های دیداری بخش غیردولتی نزد بانک‌ها و اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و شبه پول شامل سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار، سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و سپرده‌های متفرقه را نقدینگی می‌نامند؛ به عبارت دیگر نقدینگی، حجم پول نقد در خارج از سیستم بانکی است که قابلیت تورم‌زایی دارد، بدین معنی که چنانچه حجم پول نقد بالا باشد، قدرت خرید بالا رفته و باعث گران‌شدن کالا یا خدمات بیشتر از ارزش موجودشان می‌شود.

سال گذشته نیز با افزایش نرخ تورم هجمه‌های زیادی به دولت و بانک مرکزی به دلیل افزایش حجم نقدینگی وارد شد و در سال جاری نیز کماکان این موضوع مورد توجه قرار دارد که بر همین اساس حجم نقدینگی و درصد افزایش آن را در سال‌های مختلف مورد بررسی قرار خواهیم داد.

بر اساس آمار بانک مرکزی ایران، حجم نقدینگی در سال 1357 حدود 258 هزار میلیارد تومان بود که در سال بعد از آن به 355 هزار میلیارد تومان رسید.

بانک مرکزی حجم نقدینگی در سال‌های 1359 و 1360 را به ترتیب 451 و 523 هزار میلیارد تومان اعلام کرده است و به این ترتیب درصد افزایش نقدینگی در این سال‌ها 37، 27 و 15 درصد بوده است که نشان می‌دهد روند رشد نقدینگی در سال‌های نخستین جنگ تحمیلی با کاهش چشم‌گیری همراه بوده است.

رشد نقدینگی در سال 1361 با افزایش همراه بود و به حدود 22 درصد رسید، اما پس از آن بار دیگر کاهش یافت تا در سال 1363 رشد نقدینگی نسبت به سال پیش از آن تنها شش درصد بود.

از سال 1363 تا سال 1370 رشد نقدینگی با ارقامی متفاوت بین 13 تا 24 درصد بود که این رقم افزایش یافت و در سال 1372 به بیش از 34 درصد رسید.

در سال‌های 1372 تا 1376 که سال‌های پایانی ریاست جمهوری مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود و دوره سازندگی نام گرفت، روند رشد نقدینگی سرعت بیشتری یافت و در این سال‌ها این رشد به 37.5 درصد هم رسید، اما در سال‌های نخست ریاست جمهوری سید محمد خاتمی رشد نقدینگی عمدتا کمتر از 20 درصد بود و در پایان دوره اول ریاست جمهوری وی به 28 درصد رسید.

دولت اصلاحات در دوره دوم روند رشد نقدینگی را افزایش داد، به طوریکه میانگین رشد نقدینگی در این سال‌ها رقمی در حدود 30 درصد بوده است.

با پایان یافتن دوره اصلاحات و روی کار آمدن دولت نهم، محمد احمدی نژاد، رکورد رشد نقدینگی را زد و رشد نقدینگی در سال نخست ریاست جمهوری وی یعنی در سال 1385 به حدود 39.4 درصد رسید و پس از یک دوره کاهش در سال پایانی ریاست جمهوری او بار دیگر نقدینگی رشد قابل توجهی داشت و به بیش از 30 درصد رسید.

با این حال دولت روحانی تلاش کرد تا حجم نقدینگی را کاهش دهد و بر همین اساس پس از حدود سه سال موفق شد تا روند رشد نقدینگی را در مرز 23 درصد نگه دارد؛ به طوریکه رشد نقدینگی در سال‌های 1395 ، 1396 و 1397 به ترتیب 23.2، 22 و 23.1 درصد بوده است.

هرچند که برخی کارشناسان از حجم نقدینگی سرگردان و افزایش بی‌رویه آن در سال جاری انتقاد می‌کردند، اما آمار حاکی از آن است که میزان رشد نقدینگی در سال گذشته تغییر چندانی نسبت به سال‌های پیش از آن نداشته است.

به این ترتیب، آمار بانک مرکزی حاکی از آن است که کمترین میزان رشد نقدینگی در جمهوری اسلامی، مربوط به سال 1363 با ریاست جمهوری آیت‌الله العظمی، سید علی خامنه‌ای و بیشترین میزان رشد نقدینگی در سال 1385 به ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بوده است.