با راه‌اندازی رسانه‌های کاربرمحور از جمله شبکه‌های اجتماعی شاهد ظهور پدیده‌های مختلف اجتماعی فرهنگی از جمله سلبریتی‌ها هستیم؛ سلبریتی‌ها افراد مشهوری هستند که به هر دلیلی توانسته‌اند افکارعمومی را به سوی خود جلب کنند، اما اغلب جذابیت آنان برای مخاطبین از نوع هیجانی و احساسی است.
مشکلات حضور سلبریتی‌ها در فضای مجازی
اغلب سلبریتی‌ها در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام که شبکه‌هایی تصویرمحور هستند، توانسته‌اند خودی نشان دهند. متأسفانه شهرت سلبریتی‌ها تا جایی فریبنده بوده که خود آن‌ها نیز فریب این امر را خورده‌اند و فکر می‌کنند که همین شهرت، مهر تأییدی برای اظهارنظر در همه حوزه‌هاست.
این موضوع تا جایی پیش رفته که حالا شاهد اظهارنظر سلبریتی‌ها در بسیاری از موارد هستیم. البته با توجه به اینکه سلبریتی‌ها در حوزه‌های گوناگون نظراتشان کارشناسی و دقیق نیست باعث بروز مشکلاتی برای جامعه و حتی خودشان شده است.
سلبریتی‌ها در اظهارنظر‌های خود بعضاً حتی استفاده از کلمات را نیز بلد نیستند و این کم‌سوادی آنان باعث بروز مشکلاتی در جامعه شده است. اظهارات تند و هیجانی و نداشتن سواد رسانه‌ای از جمله شاخصه‌های حضور سلبریتی‌ها در شبکه‌های اجتماعی است و گاه دیده می‌شود که سلبریتی‌ها مطلبی را مطرح می‌کنند که از عقبه و موارد مترتب بر آن باخبر نیستند و همین باعث ایجاد مشکلات و بحران‌های اجتماعی می‌شود.
این افراد از سوی دیگر سعی می‌کنند خود را خصوصاً در مسائل اجتماعی دغدغه‌مند نشان دهند. از این روست که ورود غیرکارشناسانه‌ای به مسائل و مشکلات اجتماعی دارند که با واکنش‌های مختلفی در جامعه روبه‌رو می‌شود. از این جهت سلبریتی‌ها در مواجهه با مشکلات نه تنها برطرف‌کننده بحران‌ها نیستند بلکه بیشتر بحران‌زا هستند و بعضاً جامعه را از مسیر صحیح حل مشکلات به هزارتوی بحران‌ها و مشکلات بیشتر هدایت می‌کنند.
چندی پیش بود که یکی از جنجالی‌ترین سلبریتی‌ها در شبکه توئیتر با فخر و منت‌گذاری بر سر مردم مطرح کرد دیگر نمی‌خواهد صدای درد آن‌ها باشد؛ البته حضور همه سلبریتی‌ها به این میزان مخرب نیست و برخی از آنان به سهم خود برای حل مشکلات جامعه و کمک به مراکز خیریه نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند، اما ورود آنان به محدوده امور کارشناسی سبب ایجاد مشکلاتی در این میان شده است.
اشاعه سبک زندگی لوکس و لوس
سلبریتی‌ها با توجه به اینکه سعی دارند عنصر جذابیت را در افعال خود برای بیشتر دیده شدن لحاظ کنند، اغلب سبک زندگی عجیب و غریبی دارند. این افراد در حاشیه جشنواره‌ها و معرفی و رونمایی از فیلم‌های سینمایی با لباس‌های عجیب روی فرش قرمز حاضر می‌شوند تا بیشتر مورد توجه قرار گیرند.
«متفاوت هستم و دیده می‌شوم پس هستم» از جمله شعار‌های این قشر است. البته این ظاهر ماجراست. شرکت‌های تجاری مد و لباس سرمایه‌گذاری ویژه‌ای برای همین حضور متفاوت سلبریتی‌ها در دیدگان افکار عمومی انجام داده‌اند. سرمایه‌گذاری که روی لباس و پوشش آینده جوانان این مرز و بوم صورت گرفته است و با الگوسازی و عادی‌سازی آن در جامعه پول هنگفتی را به جیب شرکت‌های مد و لباس و ... سرازیر می‌کند.
در همین راستا، حضور خاص و عجیب یکی از سلبریتی‌ها در تبلیغات یک برند عطر سبب تمسخر وی حتی از سوی سلبریتی‌های دیگر شد، اما با همه این اوصاف این تبلیغات کار خود یعنی دیده شدن را انجام داد.
سلبریتی‌ها با توجه به شهرتی که دارند و در معرض دید افکار عمومی هستند به نوعی سبک زندگی خاص خود را به جامعه القا می‌کنند. این موضوع بعضاً مورد توجه مراکز تبلیغاتی هم هست و این افراد نه در زندگی عادی خودشان بلکه در خفا به مدل‌های مراکز تبلیغات تجاری تبدیل می‌شوند. لباسی که می‌پوشند طراحی یک برند خاص است. کیف و کفشی که استفاده می‌کنند، رستورانی که می‌روند و نوع غذایی که مصرف می‌کنند اغلب تبلیغات‌زده است و جوانان به سبب پنهانی بودن این موضوع اغلب نادانسته جذب این نوع سبک زندگی می‌شوند.
خاصیت تبلیغات نیز رؤیافروشی و نوید زندگی بهتر دادن با مصرف آن کالاست؛ حالا این تبلیغات می‌تواند آشکارا صورت گیرد یا به صورت کاملاً مخفیانه و پنهانی برای اثرگذاری بیشتر.
زندگی ناپایدار و متزلزل سلبریتی‌ها/ شاخصه‌های سبک زندگی سلبریتی‌ها چیست؟
اگر نگاهی ساده به نحوه حضور و زندگی سلبریتی‌ها در فضای مجازی بیندازیم، چند شاخصه اساسی در آن‌ها می‌بینم. زندگی هیجانی و به همان میزان متزلزل، فردمحوری برای ایجاد تفاوت و خاص بودن، انس و الفت با حیوانان به جای توجه به انسان‌ها، تابوشکنی و مقابله با ارزش‌های عرفی و شرعی جامعه، الگوبرداری از سبک زندگی غربی به‌خصوص سلبریتی‌های هالیوودی و آمریکایی، اشرافی‌گری و پر زرق و برق کردن زندگی با استفاده از لوازم لوکس و تجملاتی، از این رو لوکس‌درمانی، شیئ‌وارگی و انس و الفت با حیوانات و زندگی هیجانی و احساسی از جمله شاخصه‌های سبک زندگی سلبریتی‌های ایرانی است.
در بعضی مواقع میزان تزلزل در زندگی سلبریتی‌ها حتی رکورد چند روز را هم شکسته است. مثلاً فردی بوده که با گذاشتن عکسی که حاکی از ازدواج است، با هیجان و احساسات خاصی پیام را به جامعه داده، اما بعد از چند روز با مطرح کردن این موضوع که به تفاهم نرسیده‌اند، از جدایی سخن گفته است.
همچنین تعدد ازدواج و طلاق این افراد برخی از آن‌ها را در این حوزه زبانزد عام و خاص کرده است. متأسفانه این روند بازهم تأثیر مخربی در جامعه می‌گذارد و بار عادی شدن طلاق و جدایی زوجین را به گردن جامعه می‌اندازد. این موضوع که فلان سلبریتی هم از همسرش که زندگی لاکچری و عاشقانه‌ای داشته‌اند طلاق گرفته، به‌راحتی توجیهی برای خیلی از زوجین برای جاری شدن صیغه طلاق میان آنان شده است.
اخیراً یکی از سلبریتیهایی که در شبکه اجتماعی بروز و ظهور جنجالی داشت اعلام کرد که به مادر مجرد تبدیل شده است و اینگونه خبر جدایی خود از همسرش را مطرح کرد.
جالب اینجاست که نوع ادبیات‌سازی سلبریتی‌ها هم به همین عادی‌سازی کمک می‌کند. «مادر مجرد» ادبیاتی است که این سلبریتی برای ارسال پیام طلاق خود به جامعه از آن استفاده کرده است. ادبیاتی که بیشتر برای زنانی که مجرد هستند و کودکی را به فرزندی قبول می‌کنند، اطلاق می‌شود نه برای زنان مطلقه یا بیوه.
البته این موضوعی است که بایستی در مورد آن بیشتر به طور کارشناسی شده صحبت کرد. از این رو به سراغ «مجید ابهری» جامعه‌شناس رفتیم تا درباره کیفیت و اثرگذاری حضور سلبریتی‌ها در شبکه‌های اجتماعی جویا شویم.
متأسفانه سلبریتی‌ها به الگویی برای جوانان تبدیل شده‌اند
مجید ابهری در گفتگو با خبرنگار حوزه رسانه گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، گفت: فرزندان از راه تقلید، آموزش رفتار‌ها را می‌آموزند که اصولاً الگو‌های رفتاری آن‌ها عبارتند از والدین، مربیان، دوستان، هم‌سالان یا هنجارفرستان که این موارد گروه‌های مرجع رفتاری را تشکیل می‌دهند.
وی ادامه داد: بعد از والدین هنجارفرستان یا سلبریتی‌ها جایگاه ویژه‌ای در انتقال آموزه‌های رفتاری دارند. وقتی که والدین و نهاد‌های تربیتی الگو‌ها و نماد‌های منطقی و اصولی رفتار‌ها را نشان نمی‌دهند، فرزندان مخصوصاً در دوران نوجوانی و جوانی خود به‌دنبال یافتن الگو می‌روند و در این موقعیت، سلبریتی‌ها به خاطر شرایط اجتماعی و تبلیغات موجود قابل دسترس‌ترین الگو‌های رفتاری به‌شمار می‌آیند.
این آسیب‌شناس اجتماعی تأکید کرد: متأسفانه نه خانواده‌ها و نه نهاد‌های تربیتی و رسانه‌ها هیچ‌یک به فرزندان واقعیت‌ها را نمی‌گویند. اگر کسی به مدد چهره‌پردازی دارای چهره‌ای زیبا می‌شود و یا پوشش و رفتار مورد پسند جوانان را دارد، قرار نیست الگوی تربیتی باشد. درآمد‌های نجومی این افراد و امکانات زندگی مثل خانه لاکچری و اتومبیل گران‌قیمت باعث شده که سلبریتی‌ها بدون داشتن پشتوانه فرهنگی و تربیتی، نماد رفتار اجتماعی شوند.
ابهری عنوان کرد: متأسفانه رفتار‌های فردی این اشخاص مانند ازدواج‌های مکرر و گزارش آن‌ها در فضای مجازی باعث شده بعضی از دختران و پسران تصور کنند که سبک زندگی این اشخاص مناسب‌ترین روش زندگی است. در حالی که نماد‌های فرهنگی و رسانه‌ها خصوصاً صدا و سیما باید حقایق را برای جامعه کالبدشکافی کنند و تا آنجا که قوانین و مقررات اجازه می‌دهد، واقعیت‌های زندگی این اشخاص را بیان کنند.
وی روابط بدون چارچوب و سفر‌های گردشی را که گاهی قدم به قدم در لایو و کانال‌های مختلف آن‌ها گذاشته می‌شود، آفت دیگری از سلبریتی‌ها خواند و خاطرنشان کرد: آن‌ها اغلب لایک‌های فیک گرفته تا رقم طرفداران خود را افزایش دهند و به این طریق سرابی فریبنده برای تحمیل معیار‌ها و سبک زندگی خود به نوجوانان و جوانان می‌سازند.
منبع: آنا
