اقتصادآنلاین - فائزه مومنی؛ از سالیان گذشته با افزایش تعداد دکل‌های مخابراتی در سطح شهر همواره یکی از موضوعات مورد بحث تاثیرات امواج ساتع شده از آنها بر سلامت مردم بوده است؛ موضوعی که هر از چندگاهی بازار شایعات پیرامون آن داغ می‌شود و برخی با اظهار نظرهای غیرکارشناسانه به نگرانی مردم دامن می‌زنند. اما سوال اصلی اینجاست که آیا امواج رادیویی ساتع شده از دکل‌های مخابراتی سطح شهر می‌تواند سلامت مردم را به خطر بیاندازد؟
زهرا صدراعظم نوری، رییس کمیسیون سلامت،محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران و علی گورانی، مدیر برنامه‌های بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت به این سوال پاسخ می‌دهند.
اقتصادآنلاین: چرا برخی از دکل‌های مخابراتی در نقاط درستی احداث نشده است و استاندارد نصب این دکل‌ها چیست؟
نوری: یکی از شرکت‌هایی که در نصب دکل‌های مخابراتی فعالیت می‌کند شرکت ارتباط مشترک شهر است. در حقیقت هر اپراتوری که درخواست نصب دکل و آنتن‌های BTSرا داشته باشد باید حتما به این شرکت مراجعه کند. در این شرکت کمیته‌ای از نمایندگان مختلف دستگاه‌ها حضور دارند و درخواست را مورد بررسی قرار می‌دهند.
دکل ها و آنتن‌هایی که در گذشته نصب شده، لزوما همه با مجوز نبوده و بعضا شاهد نصب دکل‌هایی هستیم که بدون مجوز نصب شده‌اند و رعایت ضوابط و استانداردها در آنها نشده است. اپراتورها برای نصب دکل از لحاظ جانمایی و موقعیت باید از شهرداری و از طریق شرکت ارتباط مشترک شهر مجوز بگیرند. در این شرکت نمایندگان دستگاه‌های مختلف مثل سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان انرژی اتمی، وزارت بهداشت و نمایندگانی که در آن ضابطه مشخص کرده‌اند، حضور دارند. هر درخواستی که توسط اپراتور می‌آید از لحاظ ضوابط، استانداردها و چارچوب‌های مختلف مورد بررسی قرار می گیرد، اگر درخواست ضوابط لازم را داشت به آنها مجوز داده می‌شود.
دکل های بدون مجوز از طریق شرکت ارتباط مشترک شهر در حال شناسایی هستند. به اپراتورهای کشور هم اعلام شده که باید هر دکلی با مجوز باشد. دکل هایی که بدون مجوز هستند برایشان تشکیل پرونده داده می‌شود و به کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری‌ها می‌آیند. طی توافق‌نامه‌ای که میان کمیسیون 100 و شرکت ارتباط مشترک شهر انجام شده، پرونده‌ها قبل از رسیدگی به شرکت ارتباط مشترک شهر ارجاع داده شده و آنها بررسی می‌کنند. اگر ضوابط را رعایت کرده و چارچوب‌ها حفظ شده مجوز برای دکل صادر می‌کنند.
مطابق با اخطاریه‌هایی که در مورد دکل‌ها صادر شده، بیشترین تخلفات مربوط به ضوابط شهرسازی است. باید برای این دکل‌ها محدوده و حریمی در نظر گرفته شود؛ به عنوان مثال فاصله‌ای که با مکان‌های مسکونی، آموزشی و بهداشتی نیاز است، رعایت شود.
وقتی یک اپراتور می‌خواهد دکلی را نصب کند موقعیتی را شناسایی می‌کند و ترجیح می دهد که در آن موقعیت دکل را نصب کند که امکان دارد مکان مسکونی یا سایر مکان‌های همراه با محدودیت باشد. برای این که بتواند دکل را نصب کند باید با ذی‌نفعان و مالکان آن مجموعه به توافق برسد. معمولا اپراتورها هزینه‌ای پرداخت می‌کنند که برای مالکان هم درآمد دارد.
این موضوع برای مالکان دارای نفع اقتصادی است؛ برای اپراتورها هم سودمند است؛ چون دکلشان نصب می‌شود و از این طریق می‌توانند ارتباطات امواج را برقرار سازند. شهرداری نیز یک طرف دیگر قضیه است که باید بررسی کند مکانی که مورد نظر اپراتور است آیا مناسب هست یا نه. این که چه کسی تشخیص می دهد این مکان مناسب است یا نه، کمیته‌ای در شرکت ارتباط مشترک شهر است.
آموزش و پرورش می‌تواند درباره دکل‌هایی که نزدیک مدارس است اعتراض کند، به شکایت و اعتراضشان رسیدگی می‌شود و اگر دکل‌ها ضوابط لازم را نداشته باشند، جمع‌آوری می‌شوند. شواهد علمی مضرات وجود این دکل‌ها و تشعشعات آنها را تایید نکرده است؛ ولی مفهوم‌اش این نیست که این دکل‌ها کاملا بی‌خطر و یا خطرناک هستند. چون شواهد علمی چنین چیزی را تایید نکرده نمی‌شود درباره‌اش صحبت کرد؛ اما مسئله حائز اهمیت این است که وقتی دکل‌ها در یک فواصل مناسب نصب نشوند حتما مشکلاتی را ایجاد می‌کنند.
از لحاظ منظر بصری هم باید توجهات لازم صورت گیرد. آن گونه که در ضوابط نصب دکل‌های مخابراتی آمده، نصب هر گونه دکل، آنتن یا دستگاه های ارتباط رادیویی در شهرهایی چون تهران باید با در نظر گرفتن مراکز حساس جمعیتی مثل مراکز بهداشتی، درمانی، آموزشی و توان بخشی ایجاد شود.
اقتصادآنلاین: چقدر دکل‌های مخابراتی می‌توانند روی سلامت شهروندان اثر بگذارد؟
گورانی: به نظر بنده پنج مشکل در برخورد با این پدیده که در تمام دنیا هست در کشور ما هم وجود دارد و اگر نتوانیم به رفع این پنج مشکل بپردازیم این موضوع کماکان مردم را مکدر خواهد کرد. یک مشکل که در تمام دنیا هست ولی در کشور ما نیست رادیو فوبیاست یا ترس از تشعشع است. در تمام دنیا این ترس در بین مردم وجود دارد و احساسشان این است که تشعشعات با آنها برخورد می‌کند و برایشان مضر است. در کشورهای پیشرفته تحقیقات گسترده ای انجام شده؛ اما بعد از اعلام نظرسنجی باز هم مردم احساس ترس می‌کنند. بحث روانی مواجهه با این آنتن‌ها از اصلی‌ترین موضوعات این مشکل است که ما خیلی کم به آن پرداخته‌ایم.
نمی توان به صراحت گفت که نصب این دکل‌ها خطر دارد یا بی‌خطر است؛ برای هر وسیله ای باید حداکثر احتیاط را در نظر گرفت چون برای مردم یک بار روانی گسترده دارد و مردم می ترسند؛ نمی خواهیم در نزدیک مراکز پرجمعیت این بار را بیشتر کنیم. یک دیدگاه وجود دارد و شاید سازمان تنظیم مقررات آن را بیشتر شایع کرده و باعث آسیب شده است. تشعشعات یک پدیده فیزیکی در زندگی مردم است و وجود دارد. وزارت بهداشت که متولی سلامت است وظیفه خود می‌داند و در شرح وظایفش می‌بیند که این پدیده فیزیکی را مانند هر پدیده دیگر تحت نظارتش داشته باشد.
یکی از مشکلاتی که در جامعه موضوع را جدی کرده این است که؛ سازمان تنظیم مقررات در مکاتبات و محاورات سعی می‌کند بگوید بهتر است وزارت بهداشت نقشی ایفا نکند زیرا این موضوع برای مردم نگران کننده می‌شود. اما در عین حال مردم می‌گویند اگر مساله‌ای نیست چرا وزارت بهداشت که متولی سلامت است نباید در این قضیه حضور جدی داشته باشد.
سازمان تنظیم مقررات و وزارت فنآوری و ارتباطات کار بسیار گسترده‌ای انجام داده و قابل تقدیر و تشکر است. یک شبکه آنلاین راه اندازی کرده اندکه در سطح شبکه‌های اروپایی است؛ مردم اعتماد کنند و نتایج این انرژی‌ها را در اطراف منازلشان ببینند؛ ولی بایستی اطلاع رسانی و آموزش داشته باشیم و مردم به ما اعتماد کنند و بدانند در صدد رفع مشکلات آنها هستیم. در مورد مراکز حساس جمعیتی همه توافق نظر داریم که تا حد امکان بهتر است در مراکزی که تجمع انسانی زیاد است و آسیب پذیرتر هستند دکل مخابراتی نصب نشود.
ابزار نظارتی شورای شهر تهران برای نظارت روی نصب این دکل‌ها چیست؟
نوری: علاوه بر کمیسیون ماده 100 و شرکت ارتباط مشترک شهر تهران، کمیته سلامت شورای شهر این موضوع را رصد و پیگیری می‌کند؛ ضمن این که در جلسات شرکت ارتباط مشترک شهر در اینباره عضو شورا نیز حضور دارد و موارد را بررسی می‌کند. هر کدام از شهروندان اگر با مساله ای مواجه بوده یا نگرانی‌هایی داشته باشند می‌توانند منعکس و از طریق مناطق مربوطه طرح شکایت و اعتراض کنند. شکایات مورد بررسی ما قرار می‌گیرد و رسیدگی می‌شود.
باید بر روی موضوع ترس از تشعشع کار کرد چون مردم نگران هستند. باید تلاش کرد نگرانی مردم را رفع کرد و اگر ضررهایی دارد مردم مطلع شوند نه این که آنها را دچار نگرانی‌های بی مورد کرد. اگر این دکل‌ها در نقاط مناسب نصب نشود ارتباطاتی که امروز حرف اول را می‌زند دچار اختلال می‌شود و برای خود شهروندان مشکل ایجاد می‌کند. بنابراین جانمایی درست و بودن این دکل‌ها در مکان‌هایی که استاندارد لازم را دارند، بسیار ضروری است و می تواند به بهبود ارتباطات و روابط انسانی کمک کند.
ضوابط شهرسازی ضوابط فنی است که باید مورد بررسی قرار گیرد؛ هر دکلی که می‌خواهد نصب شود باید موقعیتش برای تیم شهرسازی از لحاظ جانمایی، رعایت شعاع با دکل دیگری که در همان نزدیکی است و مراکزی مثل مراکز درمانی، مسکونی، آموزشی و مانند آنها کاملا محرز شود. اینکه آیا در نصب این دکل‌ها ضوابط فنی و ایمنی رعایت شده یا نه مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بسیار مهم است دکلی که در پشت بام نصب می‌شود از لحاظ فنی درست جانمایی شده باشد که برای شهروندان خطرآفرین نباشد.
اقتصادآنلاین: برخی مردم عامل بیماری‌هایی چون سرطان را دکل‌های مخابراتی می‌دانند، این موضوع چقدر صحت دارد؟
گورانی: انرژی این دکل‌ها از حد استاندارد کمتر است و نتیجه می‌گیریم نیاز نیست از مقدار اضافی انرژی این سیستم‌ها ترس داشته باشیم. مسئله‌ای که شهروندان را زجر می‌دهد بعد روانی قضیه است. مردم هر روز صبح می‌بیند یک دکل مخابراتی بزرگ جلوی چشم‌شان است. یکی از مواردی که شهرداری و سازمان تنظیم مقررات رادیویی بایستی باید به آن بپردازند این است که اپراتورها را ملزم شوند به صورت جدی به موضوع استتار دکل‌ها ورود کنند.
در تمام دنیا موضوع دکوراسیون شهری و آلودگی بصری یک موضوع جدی است. باید تا حد امکان این وسایل در معرض دید نباشند که بار روانی مردم زیاد شود. باید شیوه های استتار علمی به کار گرفته شود. به آموزش‌هایی که بر روی مردم تاثیرگذار باشد نیاز داریم. باید فرایندی ایجاد کنیم که اعتماد مردم جلب شود؛ نظارت جدی داشته باشیم، اعداد و ارقام را اعلام کنیم و مستقیما شهروندان به این اعداد دسترسی داشته باشند. لازمه این اقدام توجه جدی سازمان‌های متولی است و باید سعی کنند از تک‌بعدی‌نگری بپرهیزند.
مثلا وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات یک سامانه بسیار خوبی راه اندازی کرده اما در مجموعه خودشان استقرار دارد؛ با وجود این که زحمت زیادی کشیده‌اند ولی مردم می‌گویند فقط کار خودشان را تایید می‌کند. باید این امکانات در راستای بهترین شیوه‌های کارکردی باشند و مردم را با خود همراه کنیم. اگر می گوییم مقدار انرژی این دکل‌ها از حد استاندارد کمتر است به گفته ما اعتماد کنند تا بار روانیشان کم شود.
اقتصادآنلاین: تکلیف دکل‌هایی که پیش از ایجاد شرکت ارتباطات مشترک شهر احداث شده و مجوز ندارند، چیست؟
نوری:شرکت ارتباط مشترک شهر شرکت نوپایی نیست و حداقل دو دهه است که فعالیت می‌کند. قراردادهایی که منعقد می شود تقریبا یک ساله تمدید می گردد؛ بنابراین اگر هر قراردادی که منعقد شده پس از منقضی شدن زمان، برای تمدید دوباره به شرکت مراجعه کند بایستی ضوابط را در نظر بگیرند.
اقتصاد آنلاین: حد مجاز نصب دکل ها نسبت به مراکز آموزشی، درمانی و مسکونی چیست؟
گورانی:در استانداردهای جهانی اینکه فاصله چقدر باشد گفته نشده است. معیار اصلی ما برای این که بگوییم فاصله چقدر باشد یا نباشد؛ مقدار دریافتی انرژی مردم از این تشعشعات است. اگر انرژی مردم از این تشعشعات کمتر از حدود استاندارد باشد، روی فاصله حساسیت چندانی نشان نمی‌دهیم. اما درباره مراکز حساس این حساسیت را به خرج می‌دهیم که افزون بر مقدار انرژی دریافتی مردم، فاصله را نیز اعمال می‌کنیم. این مطلب که گفته شده فاصله تا پنجاه متر از آنتن های BTSبرای انسان خطرناک است درست نیست و هیچ منبعی ندارد. یکی از مشکلات جامعه ما اظهار نظرهای افراطی و تفریطی غیر علمی شخصیت هایی است که اتفاقا جایگاه علمی و سازمانی دارند. این افراد ذهن مردم را مخدوش می کنند. تا توضیح دهیم که این اطلاعات درست نیست،مردم آسیب دیده اند. تقاضا داریم افراد غیر مرتبط و سازمان ها مختلف اظهار نظر افراطی و تفریطی نکنند. عدد پنجاه متر وجود ندارد و می توانید استانداردهای ICNIRP که یک استاندارد بین المللی است مراجعه کنید.
وزارت بهداشت دستورالعملی اعلام کرده که پنج پارامتر را در آن قرار داده و به صورت جدی هم آن را کنترل می‌کند. یکی از این موارد دریافت انرژی مردم است؛ یعنی چگالی انرژی که مردم در زندگی روزمره خود از این سیستم ها دریافت می‌کنند نباید از استانداردها بیشتر باشد. دومین مورد استحکام سازه است؛ یعنی افتادن آنتن یک موضوع جدی است. در چند سال پیش که باد تندی در تهران وزید تعداد 160 آنتن به زمین افتاد؛ بنابراین استحکام استقرار سازه و مهار آنتن اهمیت دارد. سومین مورد موارد ایمنی عمومی است مثل رعد و برق گیری و علائم هشدار دهنده. چهارمین مورد عدم دسترسی افراد غیر مرتبط به این تجهیزات است. مورد پنجم آموزش پرسنلی است که با این تجهیزات کار می‌کنند. این پنج پارامتر در قالب یک دستورالعمل به کل کشور اعلام شده و در همین قالب نظارت‌ها را اعمال می‌کنیم.
اقتصاد آنلاین: مصوبه‌ای در سال 90 تصویب شد، مبنی بر ساماندهی دکل‌ها، آنتن‌ها و ایستگاه‌های ارتباط رادیویی در شهر تهران که در آن ذکر شده بود اخذ هرگونه عوارض درباره نصب دکل‌ها طبق قانون ممنوع است و به همین دلیل مصوبه یاد شده با طرح شکایت اپراتورها در دیوان عدالت اداری ابطال شد، بعد از آن مصوبه‌ای نداشتیم...
نوری:بعد از مصوبه ای که سال 1390 تصویب و سپس ابطال شد دیگر مصوبه‌ای در این زمینه نداریم ولی شورا به ویژه کمیته سلامت شورا موضوع را پیگیری و دنبال می‌کند. با توجه به این که دیوان عدالت اداری مصوبه شورا را لغو کرد، اخذ پول بابت نصب دکل بر اساس ضوابط و چارچوب هایی انجام می‌گیرد. نظارت شورای شهر بر نصب این نوع دکل‌ها وجود دارد و مردم خیالشان راحت باشد که آسیبی نمی‌بینند چون شورا مرتبا این موارد را رصد می‌کند و نظارت دارد. از همه مردم می‌خواهم هر گونه مشکلی که با آن مواجه شدند یا نگرانی که دارند را به شهرداری‌های مناطق منعکس کنند و حتما رسیدگی خواهیم کرد و اگر اعتراضات مردم به جا باشد حتما پاسخگو هستیم.
اقتصاد آنلاین: آیا درباره اثرات تشعشات اطلاعات و مستندات لازم وجود دارد؟
گورانی: در ارتباط با این که چقدر تشعشعات دکل های مخابراتی می‌تواند بر روی سلامت مردم تاثیرگذار باشد اطلاعات کاملی داریم، مستندات جامعی وجود دارد، به صورت مستمر در حال کنترل بوده و مقدار انرژی از حدود استاندارد کمتر است. نیاز نیست مردم نگران باشند. بایستی هماهنگی های بین سازمانی و اطلاع رسانی‌ها بیشتر شود تا اعتماد مردم را جلب کنیم و از اظهار نظرهای افراطی تفریطی پرهیز کرده و ذهن مردم را مخدوش نکنیم.
