اوج صادرات نفت ایران چه زمانی بود؟

به‌گزارش ایسنا، صادرات مستقیم نفت خام در دوره زمانی 1395-1387 با توجه به سهمیه‌های تعیین شده برای اعضا در اوپک و تأمین خوراک پالایشگاه‌های داخلی و همچنین تقاضای بازار با نوسانات معمول همراه بوده است. در سال 1391 به دلیل اعمال تحریم‌های شدید و ایجاد محدودیت‌های واردات نفت خام از ایران برای سایر کشورها از طرف کشورهای غربی، صادرات نفت خام نسبت به سال قبل (سال 1390) به‌شدت کاهش یافت؛ به‌طوری که میزان آن با رشد کاهشی 49 درصدی روبه رو شد.

همچنین در سال 1392 اعمال تحریم‌های شدید تا نیمه دوم سال ادامه داشت، سپس بر اساس طرح مشترک توافق شده میان ایران و کشورهای گروه 1+5 (آغاز مرحله اول توافق‌نامه ژنو در 30 دی‌ماه 1392 مطابق با ژانویه 2014) تحریم‌های مرتبط با صادرات نفت کشور در سقف تعیین‌شده یک میلیون بشکه در روز به حالت تعلیق درآمد و موانع ارایه خدمات مرتبط با کشتیرانی بین‌المللی برای شرکت ملی نفتکش ایران به‌منظور حمل نفت خام ایران به شش کشور چین، هند، ترکیه، تایوان، ژاپن و کره جنوبی در سقف تعیین ‌شده لغو شد.

با این وجود در سال 1392 میانگین صادرات نفت کشور بر طبق آمار رسمی اعلام‌شده توسط شرکت ملی نفت ایران به 1.0213 بشکه در روز (معادل 372.77 میلیون بشکه درسال) رسید که نسبت به سال قبل (سال 1391) هم‌چنان با کاهش 9.84 درصدی روبه رو شد.

در سال 1393 میزان صادرات نفت خام ایران 1.0712 میلیون بشکه در روز (391 میلیون بشکه در سال) بوده است که نسبت به صادرات سال 1392 (372.77 میلیون بشکه در سال) 4.9 درصد افزایش یافته است این روند در سال 94 نیز ادامه یافت به‌طوری که میزان صادرات نفت خام ایران 412 میلیون بشکه در سال شد که نسبت به سال قبل5.1 درصد افزایش داشت.

بر اساس اعلام ترازنامه هیدروکربوری کشور در سال 1395 صادرات نفت ایران با افزایش 85.17 درصدی به 765 میلیون بشکه در سال رسید که نسبت به سال 1392 بیش از دو برابر شده است. طی 15 سال گذشته، سال 1386 با صادرات 2.489 میلیون بشکه در روز و سال1392 با صادرات 1.0213 میلیون بشکه در روز رکورددار بیش‌ترین و کم‌ترین صادرات نفت خام بوده‌اند.

طبق آخرین اعلام وزارت نفت نیز در سال 1396 ظرفیت تولید نفت خام ایران، روزانه سه میلیون و 950 هزار بشکه بوده و صادرات نفت خام، روزانه دو میلیون و 200 هزار بشکه بوده که البته  این گزارش آمار ذکر شده بر اساس منابع اولیه بوده است، بعد از این آمار نیز دیگر اطلاعاتی در این خصوص منتشر نشده است.

از سوی دیگر علاوه بر صادرات مستقیم نفت‌خام، شرکت ملی نفت ایران متعهد بود که به ازای نفت خام وارداتی به‌عنوان سوآپ از کشورهای حاشیه دریای خزر از مسیر ایران که مستقیماً برای خوراک پالایشگاه‌های تهران و تبریز تخصیص داده می‌شد، پس از دریافت حق‌الزحمه سوآپ، معادل میزان نفت خام وارداتی به‌حساب کشورهای مذکور به‌عنوان “صادرات به‌ازای سوآپ” صادر کند، ولی با توقف‌سوآپ، این عملیات در 25 تیر سال 1392 به‌طور کامل متوقف شد.

در اوایل سال 1389 به علت عدم تمدید قرارداد با شرکت‌های خارجی طرف مقابل و تعلیق سوآپ، میزان نفت خام صادراتی به ازای سوآپ به مقدار قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت لیکن هرچند در اوایل تابستان سال1390 مجدداً عملیات سوآپ آغاز شد و به تدریج تا حداکثر 20 تا 25 هزار بشکه در روز رسید، با این وجود از سال 1392 علی‌رغم آغاز مذاکره با شرکت‌های طرف‌ قرارداد به علت عدم استقبال آن‌ها از عقد قرارداد با ایران عملاً فعالیت سوآپ نفت خام در پایانه‌های نکا و خارک به‌طور کامل متوقف شد که این توقف در سال های 95-93 نیز ادامه داشته است.

همچنین عمده صادرات فرآورده های نفتی کشور نفت‏ کوره است؛ به‌طوری که ایران یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت‌کوره در سطح منطقه و جهان است. صادرات سایر فرآورده‌های مازاد بر مصرف داخلی برحسب مورد انجام می‏‌گیرد. در سال 1395، میزان نفت کوره صادراتی نسبت به سال 1394، معادل 65.97 درصد و نفتا صادراتی 71.29 افزایش داشته است.

اما در سال 1395 حجم کل صادرات فرآورده ‏های نفتی (با احتساب نفتا) 376.64 هزار بشکه در روز (معادل 148.61 میلیون بشکه معادل نفت خام در سال) بوده که به علت افزایش صادرات نفت‌کوره و نفت گاز نسبت به سال قبل 70.23 درصد افزایش نشان می‌دهد.