به گزارش ایسنا، از بدو حمله عراق به دشت آزادگان در سال اول جنگ، پنج عملیات آفندی با دامنه نسبتاً محدود توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به منظور عقب راندن، انهدام نیرو و فرسایش دشمن، آزادسازی مناطق اشغالی و جلوگیری ازحالت رکود در جبهه‌ها و خارج شدن از لاک دفاعی اجرا شد که یکی از این عملیات ها آزادسازی سوسنگرد است.
در این منطقه دشمن موفق شده بود تا اواخر آبان ماه شهر سوسنگرد را از چهار سمت شمال، جنوب، شرق و غرب مورد تهدید قرار داده و آن را محاصره کند و حتی در روزهای بیست وچهارم و بیست وپنجم آبان ماه وارد شهر شوند. دراین شرایط، قرارگاه نیروی زمینی در جنوب طرح عملیاتی سریعی تهیه و با به کارگیری یگان‌های تیپ 2 لشکر92 زرهی، گروه رزمی148 پیاده از لشکر77 و نیروهای جنگ‌های نامنظم شهید چمران، اقدام به تک علیه دشمن کردند و حلقه محاصره سوسنگرد را شکسته و عناصر متجاوز را از داخل شهر بیرون کردند.
در ادبیات نظامی و در مباحث تاکتیکی، شهرها برای حرکت نیروها مانع محسوب می‌شوند، زیرا باعث کندی حرکت و تجزیه نیروهای مانوری می‌گردند، اما از دیدگاه عملیاتی و راهبردی تصرف شهرها می‌تواند امتیازات سیاسی، نظامی، اقتصادی و تبلیغاتی زیادی را برای نیروهای فاتح به وجود آورد. بنابراین، اگرچه شهرها در برابر مانور تاکتیکی نیروهای تک کننده یک مانع محسوب می‌شوند، اما در طرح کلی یک عملیات ممکن است به عنوان عارضه حساس در نظر گرفته شوند.
مثلاً در منطقه دشت آزادگان، شهر بستان و به خصوص شهر سوسنگرد که مرکز فرمانداری دشت آزادگان محسوب می‌شود، با آن ادعای وحدت قومیت عرب که صدام حسین به راه انداخته بود و با توجه به عرب زبان بودن مردم این منطقه و پارهای آداب و سنن عربی که دارند، تصرف این شهرها می‌توانست از سوی رژیم بغداد به عنوان آزادسازی یک منطقه عربی و بازگرداندن آن به دامن مادر عرب تبلیغ شود.
از آن گذشته افکار عمومی مردم کشورهای درگیر در جنگ، چندان آشنایی به عوارض حساس و کلیدی زمین در مناطق عملیاتی مانند ارتفاعات یا تنگه‌ها و غیره نداشته و نه ارزش آنها را در درگیری‌های عملیاتی می‌دانند و نه غالباً نامی از آنها به گوششان خورده است، ولی در عوض با نام شهرها آشنایی دارند و فتح یک شهر یا از دست دادن آن در نظر آنان حکم پیروزی یا شکست نیروهای نظامی را داشته و آنرا عامل تعیین کننده سرنوشت جنگ می‌دانند.
به همین دلیل، حکومت‌ها و گردانندگان جنگ به این مسئله توجه خاصی دارند. علاوه بر آن، ممکن است شهری از نظر ویژگی‌های خاص خود و امتیازاتی که برای نیروهای فاتح به وجود می‌آورد، واقعاً یک برگ برنده در دست دیپلمات‌ها در میز مذاکرات و چانه زنی‌های سیاسی برای کسب امتیازات به حساب آمده و برای یک عارضه حساس به زبان نظامی تعریف شود. البته این وضعیت یک بار دیگر ثابت می‌کند که عملیات نظامی می‌بایست فقط بر اساس منطق نظامی طرح ریزی و اجرا شود و هرگاه این منطق فدای اهداف و اغراض سیاسی، اقتصادی یا سایر موارد شود، شانس موفقیت به میزان بسیار زیادی کاهش خواهد یافت.
عملیات غرورآفرین آزادسازی سوسنگرد در 26 آبان 1359 علاوه بر ایجاد یک برتری برای جمهوری اسلامی ایران از لحاظ سیاسی و نظامی و خارج شدن اهواز، مرکز خوزستان، از محور تهدید عراق، باعث ایجاد اعتماد به نفس و امید به پیروزی‌های بعدی در عملیات های شکست حصرآبادن، فتح المبین، طریق القدس و بیت المقدس شد.
اهداف تجاوزکارانه صدام
اهداف تجاوزکارانه رژیم عراق، تنها به حاکمیت مطلق بر اروندرود و استرداد جزایر سه گانه خلاصه نمی‌شد، بلکه دولت عراق نسبت به استان خوزستان نیز چشم طمع داشت و هر گاه دولت عراق اختلافاتش با دولت ایران تشدید می شد، در کنار سایر مسائل ادعایی، موضوع عربی بودن خوزستان را مطرح و آن را جزء جدا نشدنی کشور عراق می‌دانست و حتی به طور رسمی به تغییر اسامی در نقشه‌ها مبادرت می‌کرد، تا این خواست توسعه طلبانه را منعکس کند.
ارتش رژیم عراق با اهداف از پیش تعیین شده، سرانجام تهاجم سراسری خود را علیه ایران در31 شهریور 1359، از زمین، هوا و دریا آغاز کرد. این تجاوز اگر چه قابل پیشبینی بود، اما با این حجم و گستردگی، غافلگیرانه و غیر قابل تصور بود. این تهاجم گسترده در استان خوزستان در سه محور عمده انجام گرفت. در محور میانی، جهت تصرف اهواز مقاومت سرسختانه نیروهای ایرانی که انسجام کاملی هم نداشتند، باعث شد تا عراق بارها سمت حملات خود را تغییر دهد، ولی هیچ گاه نتوانست موفقیتی در این زمینه به دست آورد.
اسمی که صدام برای سوسنگرد انتخاب کرد
برای همین جهت حفظ روحیه نیروهای متجاوز خود، به تصرف شهر سوسنگرد اکتفا کرد تا بتواند با تغییر نام آن به «خفاجیه»، زمینه تبلیغاتی محدودی را فراهم آورد. این اقدام در59/8/25 به نتیجه رسید. لشکر92زرهی خوزستان بویژه تیپ2 زرهی این لشکر، بلافاصله با هماهنگی یگان‌ها و رزمندگان موجود در منطقه، اقدام به بازپس گیری سوسنگرد کرد و در ساعت 6:30 مورخه 59/8/26 حمله خود را به طرف سوسنگرد آغاز کرد.
نتایج شکست حصر سوسنگرد
محور اصلی حمله در مسیر حمیدیه به سوسنگرد در جنوب رودخانه کرخه انتخاب شد و در شمال رودخانه نیز به طرف روستای سبحانیه و سوسنگرد حمله دیگری همزمان اجرا شد که نتایج زیر را در بر داشت:
⦁ شکل گیری مقاومت خودجوش مردم در راستای خط مشی دفاعی حضرت امام (ره).
⦁ تغییرشکل فرایند دفاع و در پیش گرفتن مشی تهاجمی توسط رزمندگان .
⦁ اهمیت قبول خطر حساب شده.
⦁ شکست سیاسی صدام در تحمیل مقاصد خود به ایران و بروز توان بالقوه رزمندگان به عنوان دغدغه جدی متجاوز.
⦁ آزاد شدن شهر سوسنگرد و متمایل گشتن مواضع پدافندی نیروهای عراق به رودخانه مالکیه.
⦁ آزاد شدن جاده حمیدیه- سوسنگرد و عقب نشینی 15کیلومتری دشمن.
⦁ کشته و مجروح شدن 750 نفر از عراقی‌ها.
⦁ سرنگونی یک فروند هواپیما و یک فروند بالگرد، انهدام40 دستگاه تانک و نفربر، چند قبضه توپ و مقادیر زیادی تجهیزات عراق و به غنیمت گرفتن تعدادی تانک و نفربر و مقادیر زیادی تجهیزات و وسایل مخابراتی.
⦁ امتیاز سیاسی، نظامی و تبلیغاتی برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران.
