بی‌صدایی جهاد سازندگی در تاریخ شفاهی

به گزارش مشرق، نشست رسانه ای دوازدهمین همایش ملی تاریخ شفاهی ایران پیش از ظهر امروز با حضور محسن کاظمی، علیرضا کمری و علیرضا بارگاهی در سالن توسعه وزارت جهاد کشاورزی برگزار شد.

محسن کاظمی دبیر علمی این همایش طی سخنانی با اشاره به سیر برگزاری این همایش ها، گفت: در دوازدهمین دوره بیش از 30 مقاله دریافت کرده ایم که از این میان، 20 مقاله برگزیده شده است و 12 مقاله برای ارائه در سه پنل در روز 28 آبان ماه ارائه خواهد شد.

وی افزود: تاکنون در سه همایش موضوع اصلی تدوین بود اما با این وجود هنوز مسئله تدوین حل نشده است. این در حالی است که مصاحبه به صورت تاریخ شفاهی در شهرها و استان های مختلف در حال انجام است.

کاظمی در بخش دیگری از سخنانش، تصریح کرد: دوازدهمین همایش سراسری تاریخ شفاهی در 7 محور با عنوان های پشتیبانی و مهندسی جنگ جهاد سازندگی، امور  اداری و انتظامی، اعزام و تدارکات، صنعت (ابتکارات و اختراعات)، مستند سازی و آرشیو های اداری، واحدهای اختصاصی مرتبط با دفاع مقدس در ادارات و دیگر موضوعات مرتبط برگزار خواهد شد. طی این همایش 14 سازمان و نهاد مشارکت خواهند داشت که از این میان، انجمن تاریخ شفاهی ایران، اداره کل امور ایثارگران وزارت جهاد کشاورزی، دانشگاه تهران و شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان از مشارکت کنندگان اصلی هستند.

وی افزود: تمامی این 14 سازمان و نهاد طی دستور کاری، تاریخ شفاهی سازمان های خود را به پیش می‌برند و صداهایی که هم اکنون از همه استان‌ها درباره تاریخ شفاهی به گوش می‌رسد، نتیجه برپایی این مجموعه همایش ها است.

علیرضا بارگاهی مسئول مرکز اسناد دفاع مقدس وزارت جهاد کشاورزی دیگر سخنران این نشست بود. که طی سخنانی گفت: حضور وقایع نگاران در میان پشتیبانان جنگ تحمیلی و در کنار فرماندهان دفاع مقدس یکی از مهمترین کارهایی بود که در طول دفاع مقدس به انجام رسید و نتیجه آن ثبت و ضبط وقایع سالهای دفاع مقدس از زبان عوامل اصلی آن است.

وی افزود: در سازمان جهاد سازندگی مرکز ثبت وقایع دفاع مقدس تشکیل شد و پس از تصویب قطعنامه تمام فرماندهان مهندسی جنگی اسناد دفاع مقدس را جمع آوری کردند که شامل اطلاعات و تجربیات آنها در قالب تجربه نگاری و وقایع نگاری بود. تمام مصاحبه ها به صورت ضبط شده در آرشیو این مرکز موجود است. پس از وقفه ای طولانی از سال 1381 کار تجمیع این اسناد آغاز شد و سامانه ای در اداره کل ایثارگران وزارت کشاورزی برای رجوع پژوهشگران، نویسندگان و عموم مردم برای دستیابی به این اسناد راه اندازی شد.

بارگاهی تصریح کرد: همچنین کارگروهی نیز برای تدوین مقالات ارائه شده برگزار شد که خروجی آن کتابهایی است که هم اکنون در دست تدوین است. البته استان های آذربایجان شرقی، مازندران، فارس و دیگر استانهایی که اسنادی از دفاع مقدس جهاد سازندگی در اختیار داشتند نیز این کار را ادامه می دهند. علاوه بر این کلاس هایی با همکاری حوزه هنری با موضوع تاریخ شفاهی برای آشنایی همکاران مرکز با ثبت وقایع به صورت تاریخ شفاهی برگزار شد که بسیار موثر بود.

حجت ترشیدی مدیر کل امور اداری وزارت جهاد کشاورزی نیز گفت: 27 خردادماه 1358 با تأسیس جهاد سازندگی روح تازه ای به انقلاب دمید اما ابعاد مختلف آن هنوز بازشناسی نشده است. ابعادی مثل مهندسی فرهنگی جهاد، خدمات رسانی و خدمات نرم اجتماعی که با همکاری جهاد سازندگی به انجام رسید. نیاز است که این خدمات در قالب تاریخ شفاهی مطرح شود چرا که ما در جهاد آموختیم چگونه وارد مهندسی خدمت رسانی به مردم شویم. هم اکنون این نوع جهاد در کشور تضعیف شده است.

وی افزود: اسناد بسیار  زیادی در استان ها از خدمات جهاد سازندگی وجود دارد اما متأسفانه درباره شاهکارهای مهندسی جنگ جهاد، اسناد کمی موجود است. ابزار تاریخ شفاهی می تواند به ما در رفع خلاءهای موجود اسنادی کمک کند. کارهای پراکنده ای در استان ها صورت گرفته است و همین پراکندگی ها نشان می دهد که نقشه واحدی وجود ندارد. ما نیازمند طراحی این نقشه جامع هستیم.

مدیر کل امور اداری وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: هم اکنون 5 هزار فایل صوتی در اختیار داریم که به این دلیل که به صورت حرفه ای تنظیم نشده است، قابلیت استفاده ندارد و از انجمن تاریخ شفاهی می خواهیم برای رفع این موانع به ما کمک کند.

عبدالله فاتحی معاون ایثارگران وزارت جهاد کشاورزی نیز طی سخنانی اظهار داشت: وقتی در سالهای جنگ در جبهه ها درگیر جنگ بودیم همواره به انتقال فرهنگ دفاع مقدس و فرهنگ جهاد به مردم فکر می کردیم. با این حال مسئولیت مشخصی بر عهده شخص خاصی نبود و هر کسی بنا به سلیقه خودش این کار را انجام می داد. گروه های سمعی و بصری و گروه های تلویزیونی جهاد از جمله گروه شهید آوینی نیز در جنگ حضور پیدا می کردند اما وقتی تراکم عملیات ها بیشتر شد، تعداد مجروحان نیز زیاد شد.

وی خاطرنشان کرد: قبل از عملیات والفجر 8 واحد ثبت وقایع جنگ را در جهاد تشکیل دادیم و با کمک رزمندگانی که می خواستند کار فرهنگی در جنگ انجام دهند، دوره ها و جزوه های آموزشی برگزار می کردیم و به ثبت وقایع نیز می پرداختیم. شهدای زیادی در ثبت این وقایع نقش داشتند و پا به پای وقایع جنگ در جبهه ها حضور می یافتند.

علیرضا کمری کارشناس تاریخ شفاهی حوزه هنری نیز در این برنامه گفت: سه سازمان ارتش، سپاه و جهاد سازندگی (کشاورزی) در طول جنگ حضور داشتند و امانتدار تاریخ جنگ هستند. اگر بخواهیم درباره تاریخ جنگ صحبت کنیم و کار تحلیلی انجام دهیم باید هر سه مجموعه را با هم ببینیم.

وی افزود: به حضور جهاد در دفاع مقدس می توان از دو بعد نگریست. یکی جنبه های مهندسی پشتیبانی صنعت و دوم حضور نیروهای مردمی برای این ماجرا. جهادگران بیشتر اهل عمل بودند و زیاد صحبت نمی کردند و یکی از دلایلی که ما اسناد تاریخ شفاهی زیادی از جهادگران در اختیار نداریم، همین است. در واقع جمع تخصص و تعهد را در جهاد سازندگی شاهد بودیم. این کار در بی صدایی و بی هیاهویی پیش می رفت و عملکرد آنها به دلایلی بازگو نشد. این جهاد، جهاد بی صدا بود.

کمری تصریح کرد: مهندسی پشتیبانی و صنعت منحصر به جهاد نبود اما در جهاد تعین پیدا کرد. دکتر چمران از بنیان گذاران این جهاد بود و اگر بخواهیم مفهوم تاریخ شفاهی را درست دریابیم، باید به مطالعات تاریخ شناختی از پدیده ها بپردازیم.

کارشناس تاریخ شفاهی حوزه هنری گفت: تاریخ شفاهی در هر موضوعی اقتضائات خاص خودش را دارد و این موضوعی است که در ثبت تاریخ شفاهی جهاد نیز باید مورد توجه قرار گیرد.