قداست و احترام اهل قرآن در اسلام

سخن نخست:

1.قرآن کریم نزد مسلمانان از شرافت و قداست و احترام خاصی برخوردار است، و با این که دین بزرگ اسلام نیز مانند سایر ادیان بزرگ جهان گرفتار اختلافات داخلی و انشعابات بسیار مذهبی می باشد، هیچ مسلمانی در اعتبار و احترام و تقدیس این کتاب بزرگ تردید ندارد و برای اثبات هر مدعایی در اسلام می توان بدان چنگ زد.[1] مسلمانان نیز که به یک معنا همه اهل قرآن می باشند،[2] دارای مرتبه ای از احترام و قداست خواهند بود.

2. اهل چیزی بودن به معنای انس و ارتباط و اختصاص داشتن به آن است.[3]

3.اهل بیت نیز همانند سایر مفاهیم، دارای شدت و ضعف و ذو مراتب می باشد[4] و به همین جهت، قداست و احترام اهل قرآن، دارای مراتب مختلف خواهد بود.

اهل قرآن چه کسانی هستند؟

با توجه به آن چه در مقدمه ذکر شد، بالاترین و والاترین مرتبه و مرحله از اهلیت قرآن کریم، اختصاص به اهل بیت معصومین ـ علیهم السّلام ـ دارد، چنان چه از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل شده است: ایاکم و تقحم المهالک باتباع الهوی و المقائیس قد جعل الله للقرآن اهلاً اغناکم بهم عن جمیع الخلائق لا علم الاما امروا به، قال الله تعالی «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکرِ إِنْ کنْتُمْ لا تَعْلَمُون» ایانا عنی.[5] خود را با متابعت از هواهای نفسانی و قیاس در دین، به هلاکت نیندازید، زیرا خداوند برای قرآن اهلی قرار داده است که با وجود ایشان، شما را از دیگران بی نیاز فرموده است و معلومات واقعی فقط همانست که آنها به آن امر فرموده باشند (و لذا) خداوند فرموده است، اگر چیزی را نمی دانید از اهل ذکر (اهل قرآن) بپرسید و با این آیه ما را قصد کرده است، (منظور ما بوده ایم) و از حضرت رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ هم نقل شده است که: «علی مع القرآن و القرآن معه لا یفترقان حتی یردا علی الحوض» علی و قرآن از یکدیگر جدایی ناپذیرند تا در کنار حوض کوثر به من بپیوندند.

اهلیت قرآن پس از اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ به کسانی می برازد که از انس و الفت و فهم معانی عمیق قرآن کریم، بهره بیشتری داشته باشند و مخصوصاً با به کار بستن دقیق مفاهیم قرآنی از جلا و صفای روحی و نفسانی خوبی برخوردار باشند.

در روایات مختلف به این معنا اشاره شده است، مثلاً: در روایتی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل شده است که: «...قد انزل الله القرآن و جعل فیه تبیان کل شیء و جعل للقران و لتعلم القرآن اهلاً، لا یسع اهل القرآن الذین اتاهم الله علمه...»[6] در این روایت امام صادق ـ علیه السّلام ـ اهل قرآن را کسانی معرفی می نماید که خداوند علم (به محکم، متشابه، ناسخ، منسوخ و...) قرآن کریم را به آنان مرحمت فرموده است.

در روایت دیگری از امام باقر ـ علیه السّلام ـ آمده است که: «قرّاء القرآن ثلاثه... و رجل قرأ القرآن فوضع دواء القرآن علی داءقلبه فاسهر به لیله و اظمأبه نهاره و اقام به فی مساجده و تجافی به عن فراشه...»[7] قاری (حقیقی که می تواند اهل قرآن باشد) کسی است که با دوای قرآن دردهای دلش (مشکلات معنوی و روانیش) را درمان می کند، به دستور آن، سحرخیزی می کند، روزه می گیرد، در نمازش قرائت می کند و رختخوابش را ترک می کند.... بنابراین، گرچه همه مسلمین اهل قرآن اند. امّا کسانی که دارای علوم قرآنی و عامل به دستورات آن هستند، از مرتبه والاتری از اهلیت قرآن کریم را دارا می باشند.

احترام و قداست اهل قرآن:

از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده است که: «اهل القرآن اهل الله و خاصّته»؛[8] اهل قرآن، اهل الله و از خواص درگاه ربوبی می باشند. و امام صادق ـ علیه السّلام ـ نیز از آباء گرامش از پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل فرموده است که: «ان اهل القرآن فی اعلاء درجة من الآدمیین ماخلا النبیین و المرسلین، فلا تستضعفوا اهل القرآن حقوقهم فان لهم من الله العزیز الجبار لمکاناً علیاً»؛ اهل قرآن در اعلا درجه انسانیت می باشند، از همگان برترند مگر انبیاء و مرسلین، پس کسی حق ندارد آنها را کوچک بشمارد و حقوقشان را ضایع کند، چرا که آنان نزد خداوند عزیز جبار دارای مقامی والا می باشند. اگر نبود جز همین دو روایت در شأن و منزلت اهل قرآن، کفایت می کرد که احترام و قداست ایشان را بشناسیم و به مقام و منزلت آنها پی ببریم.

چگونه اهل قرآن شویم؟

انسان می تواند در سایه عمل به قرآن کریم و عمل صالح، تحت ولایت مستقیم الهی قرار گیرد، چنان چه قرآن شریف در مورد رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می فرماید: «إِنَّ وَلِیی اللَّهُ الَّذِی نَزَّلَ الْکتابَ وَ هُوَ یتَوَلَّی الصَّالِحِینَ»؛[9] ولی من آن خدایی است که قرآن را نازل فرمود، و اوست که صالحین را تحت ولایت خویش قرار می دهد.شیخ المفسرین آیت الله جوادی آملی در ذیل این آیه می فرماید: با توجه به سه نکته (مطرح در آیه شریفه: إِنَّ وَلِیی اللَّهُ الَّذِی نَزَّلَ الْکتابَ وَ هُوَ یتَوَلَّی الصَّالِحِینَ) می فهمیم که راه این که خدا ولی انسان باشد، آن است که انسان صالح بشود و تا صالح نگردیم تحت ولایت الله نخواهیم بود و خدا هم تولی ما را نخواهد پذیرفت و بهترین راه صلاح هم انس با قرآن است. این جمله که می فرماید ولی رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ خدایی است که قرآن را نازل کرده، از باب تعلیق حکم بر وصف می باشد که مشعر به علیت است، یعنی اگر کسی به قرآن عمل کند، صالح می شود و اگر خداوند بخواهد ولی کسی بشود از راه قرآن ولایت و تدبیر او را اعمال می کند... قرآن حبل الهی است که انس با آن و تدبر در آن و ایمان و عمل به آن، انسان را بالا می برد و به مقام صالحین ملحق می سازد تا مستقیماً تحت ولایت الله قرار گیرد.[10]

پی نوشت ها