نسبت تسهیلات به سپرده در کمترین مقدار تاریخی

  آنالیز سپرده‌ها در مردادماه

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که مبلغ مانده سپرده‌های بانکی در مردادماه به حدود 1/ 2263 هزار میلیارد تومان رسیده که به نسبت تیرماه 1/ 2 درصد و به نسبت مدت مشابه سال گذشته حدود 4/ 27 درصد افزایش داشته است. علاوه براین آمارها حاکی از این است که در پنج ماه نخست سال جاری حدود 7/ 195 هزار میلیارد تومان یعنی معادل 5/ 9 درصد به سپرده‌های بانکی افزوده شده است. بررسی روند ماهانه مانده سپرده‌ها نشان می‌دهد که رشد ماهانه حدود 2 درصد در ماه‌های گذشته نیز متداول بوده است. بیشترین رشد ماهانه از ابتدای سال با حدود 3/ 2 درصد در اردیبهشت‌ماه و کمترین آن با 7/ 0 درصد در فروردین‌ماه سال جاری رخ داده است. روند رشد نقطه به نقطه مانده سپرده‌ها نیز نشان می‌دهد که مانده سپرده‌ها در مردادماه بیشترین رشد نقطه به نقطه از ابتدای سال را شاهد بوده است. کمترین مقدار آن نیز با حدود 2/ 24 درصد در فروردین‌ماه بوده است.

  سپرده‌ها با کسری قانونی

آمارهای بانک مرکزی مبلغ کل سپرده‌ها و سپرده‌ها پس از کسری قانونی را منتشر می‌کند. بانک‌ها برابر قانون وظیفه دارند درصدی از سپرده‌های مردم را به‌صورت ذخیره قانونی در بانک مرکزی نگه دارند و با بقیه سپرده‌ها به فعالیت‌های بانکی و گسترش حجم پول بپردازند. هر چه نرخ ذخیره قانونی بیشتر باشد، گسترش حجم پول کمتر خواهد بود و هر قدر این نرخ کمتر باشد، قدرت پول آفرینی بانک‌ها بیشتر می‌شود؛ بنابراین، بانک مرکزی می‌تواند با تغییر نرخ ذخیره قانونی، ضریب فزاینده پولی و در نتیجه حجم پول را تغییر دهد. مطابق قانون پولی و بانکی کشور، نسبت سپرده قانونی از 10 درصد کمتر و از 30 درصد بیشتر نخواهد بود و بانک مرکزی ممکن است برحسب ترکیب و نوع فعالیت بانک‌ها نسبت‌های متفاوتی برای آن تعیین کند.آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در مردادماه مبلغ سپرده‌ها پس از کسر سپرده قانونی به 1/ 2029 هزار میلیارد تومان رسیده است. در واقع در مردادماه مبلغ کسری قانونی حدود 9/ 233 هزار میلیارد تومان بوده است که حدود 3/ 10 درصد از کل سپرده‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد ماهانه سپرده‌ها پس از کسری قانونی حدود 2 درصد و رشد نقطه به نقطه آن حدود 5/ 27 درصد بوده است.

  انجماد در تسهیلات‌دهی بانک‌ها

آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که مبلغ تسهیلات شبکه بانکی کشور در مردادماه سال جاری به حدود 9/ 1608 هزار میلیارد تومان رسیده است که به نسبت تیرماه با رشد تقریبا منفی 1/ 0 درصد مواجه بوده است. این میزان رشد ماهانه از فروردین‌ماه سال 96 بی‌سابقه بوده است. اما رشد نقطه به نقطه تسهیلات بانک‌ها حدود 2/ 20 درصد بوده است. نگاهی به روند تسهیلات‌دهی از ابتدای سال نشان می‌دهد که کل تسهیلات در مردادماه به نسبت اسفندماه سال گذشته 1/ 999 هزار میلیارد تومان یعنی معادل با 6/ 6 درصد افزایش داشته است.

  شاخص تسهیلات به سپرده‌ها

یکی از شاخص‌های مهم که از آمار‌های مانده تسهیلات و سپرده قابل استخراج است، نسبت تسهیلات به سپرده بانک‌ها است. این نسبت نشان می‌دهد که شبکه بانکی چه مقدار از سپرده‌های خود را به تسهیلات اختصاص داده‌اند. براساس آمار منتشر شده در مردادماه، نسبت تسهیلات به سپرده پس از کسر سپرده قانونی به زیر 80 درصد رسیده است که این میزان بی‌سابقه بوده است. آمارها نشان می‌دهد نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در مردادماه حدود 3/ 79 درصد بوده است. این در حالی است که این نسبت در اسفندماه سال گذشته حدود 83 درصد و در ماه‌های فروردین تا خرداد بالای 80 درصد بوده است. این نسبت حتی در تیرماه به حدود 81 درصد رسیده بود اما در مردادماه با کاهش 7/ 1 واحد درصدی مواجه شده است.کاهش نسبت تسهیلات به سپرده‌ها می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. یکی از تفسیر‌هایی که در مورد این نسبت می‌توان داشت این است که بانک‌ها به نسبت منابع خود تسهیلات کمتری را پرداخت کرده‌اند. البته این کاهش عرضه تسهیلات می‌تواند به دلیل کاهش تقاضا در بازار پول نیز باشد. از سوی دیگر نگاهی وجود دارد که کاهش این نسبت به دلیل افزایش سپرده‌ها به دلیل نرخ بالای سود است.

  نسبت مصارف به منابع در استان‌ها

بانک مرکزی آمار تسهیلات و سپرده‌ها را به تفکیک استان‌های کشور منتشر می‌کند. آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد که در مردادماه سال جاری، بیشترین مبلغ سپرده‌ها با حدود 3/ 1222 هزار میلیارد تومان در استان تهران سپرده شده است. بعد از آن استان اصفهان با حدود 9/ 119 هزار میلیارد تومان در جایگاه دوم و استان خراسان رضوی با حدود 106 هزار میلیارد تومان در جایگاه سوم قرار دارد. از سوی دیگر، استان کهگیلویه و بویر احمد با حدود 1/ 6 هزار میلیارد تومان سپرده کمترین میزان سپرده را در میان 31 استان کشور به خود اختصاص داده است. بعد از آن استان‌های ایلام و خراسان شمالی در جایگاه دوم و سوم کمترین میزان سپرده قرار دارند. البته در مورد این استان‌ها باید به کم‌جمعیت بودن آنها نیز توجه کرد که در کاهش تعداد شعب بانک‌ها و قاعدتا در کاهش جذب سپرده‌ها موثر بوده است.آماربانک مرکزی از میزان تسهیلات داده شده در استان‌ها نیز نشان می‌دهد که بیشترین تسهیلات به استان تهران با حدود 9/ 1030 هزار میلیارد تومان تعلق داشته است. بعد از آن استان اصفهان و خراسان رضوی در جایگاه دوم و سوم قرار دارند. در مقابل سه استان کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و خراسان جنوبی کمترین میزان تسهیلات‌دهی را اعلام کرده‌اند. براساس آمار بانک مرکزی استان کهگیلویه و بویراحمد حدود 7/ 5 هزار میلیارد تومان تسهیلات در مرداد‌ماه پرداخت کرده است. میزان تسهیلات در استان ایلام و خراسان جنوبی نیز به ترتیب 3/ 6 هزار میلیارد تومان و 7/ 6 هزار میلیارد تومان اعلام شده است.با استفاده از این اطلاعات می‌توان نسبت تسهیلات به سپرده یا همان مصارف به منابع بانک‌های کشور در استان‌های اعلام شده را به‌دست آورد. محاسبات نشان می‌دهد که نسبت مصارف به منابع بانک‌ها در استان کهگیلویه و بویراحمد حدود 5/ 105 درصد بوده که بیشترین نسبت در میان استان‌های کشور است. از سوی دیگر در استان بوشهر نسبت تسهیلات به سپرده حدود 3/ 46 درصد بوده که کمترین مقدار این نسبت در میان استان‌های کشور است. نسبت تسهیلات به سپرده در استان تهران نیز حدود 2/ 93 درصد بوده است.