تولید پنبه افزایش پیدا می‌کند

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، با از دست دادن 50 درصد خودکفایی، سال گذشته، 142 میلیون دلار صرف واردات پنبه شد. بالا بودن هزینه تولید و کاهش صرفه اقتصادی آن در سال‌های گذشته 2 دلیل اصلی کاهش سطح زیرکشت پنبه بود اما سیاست بازگشت به خودکفایی تولید پنبه تا سال 1404 در دستور کار متولیان بخش کشاورزی قرار گرفته است اما خودکفایی دوباره موانع و چالش‌های جدی پیش روی دارد.

افزایش سودآوری

افزایش عملکرد در واحد سطح مهم‌ترین راهکاری است که کارشناسان کشاورزی برای افزایش سودآوری و در نتیجه افزایش انگیزه کشاورزان برای کشت پنبه پیشنهاد می‌دهند. از طرف دیگر تغییر سیاست‌های تعرفه‌ای برای کنترل واردات نیز برای ایجاد رقابت در بازار مؤثر عنوان می‌شود. قربانعلی روشنی، رئیس مؤسسه تحقیقات پنبه کشور رانت‌های اقتصادی در واردات نخ و الیاف را اصلی‌ترین مشکل در تولید پنبه می‌داند.  روشنی با تأکید بر این موضوع خاطرنشان می‌کند: قیمت الیاف امسال به هر کیلو 32 هزار تومان رسید اما با صدور مجوز واردات 120 هزار تن نخ قیمت آن به حدود 11 هزار تومان رسید که این مقدار واردات برای مصرف 3 سال است نه یک سال. ابراهیم هزار جریبی، رئیس دفتر طرح پنبه وزارت جهاد کشاورزی نیز نبود مزیت اقتصادی در مقایسه با کشت‌های دیگر را مهم‌ترین علت کاهش سطح زیر کشت پنبه‌عنوان می‌کند. وی می‌گوید: برنج، پسته و زعفران محصولاتی هستند که بیشترین جایگزینی را به جای کشت پنبه دارند. چون سودآوری اقتصادی این تولیدات بیشتر از پنبه است. هزار جریبی نیز به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: چون افزایش تولید پنبه به تولید صنایع نساجی نیز مرتبط است. بنابراین با توجه اینکه امسال در بازار نخ مازاد داریم شاید تقاضا برای پنبه کاهش یابد.

جایگزینی با کشت کم آب

با توجه به اینکه پنبه دارای نیاز آبی بالا است، برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند کاهش تولید و جایگزینی واردات آن برای حفظ منابع آبی به صرفه‌تر است. نیاز آبی این محصول به‌طور متوسط 15 هزار متر مکعب در هکتار است که 2.3 برابر گندم است.

از طرف دیگر کاهش سطح زیر کشت گندم موجب کشت محصولات با نیاز آبی کمتر نشده است. در استان گلستان که بیشترین تولید پنبه را دارد، برنج جایگزین کشت پنبه شده است در حالی که آب بری پنبه یک پنجم برنج است.

ارزآوری

پنبه محصولی صنعتی و دارای زنجیره‌های متعدد است. به‌همین دلیل با ایجاد یک نفر شغل در کشت پنبه می‌توان 5 نفر شغل در صنایع مرتبط با آن ایجاد کرد. رئیس مؤسسه تحقیقات پنبه کشور با اشاره به این موضوع می‌گوید: ارزش افزوده پنبه در کشور با توجه به اینکه برخی رنجیره‌های آن نیز وجود ندارد 1300 درصد است. بنابراین هیچ محصولی در دنیا ارزآورتر از پنبه نیست. او به موضوع مهم دیگر هم اشاره می‌کند و می‌گوید: با پیشرفت صنایع در کشورهایی که ما از آنها پنبه یا الیاف وارد می‌کنیم، آنها دیگر پنبه خام را صادر نمی‌کنند و ما فقط می‌توانیم نخ از این کشورها وارد کنیم. با توجه به چند برابر بودن قیمت نخ نسبت به الیاف و پنبه خام ما چاره‌ای جز افزایش تولید پنبه نداریم. رئیس دفتر طرح پنبه وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید: واقعی شدن قیمت ارز و واردات با ارز نیمایی به جای ارز دولتی مزیت اقتصادی پنبه را افزایش داده است که این موضوع در 3 سال اخیر در افزایش سطح زیر کشت و عملکرد مؤثر بوده است. به‌گفته هزارجریبی سطح زیر کشت از 70 هزار هکتار در سال 95 به 90 هزار هکتار در سال 98 رسیده است و عملکرد در هکتار نیز 8 درصد رشد دارد.

کاهش مصرف آب

 رئیس مؤسسه تحقیقات پنبه کشور با اشاره به اینکه در 3 سال اخیر روند کاهش سطح زیر کشت گندم متوقف شده است می‌گوید: در سال 98 در برخی استان‌ها سطح زیر کشت تا 70 درصد و در استان‌های دیگر تا 20 درصد افزایش یافته است. وی یکی از اقدامات مهم برای افزایش صرفه اقتصادی تولید پنبه را استفاده از ارقام جدید بذر نام می‌برد. به‌گفته روشنی در ارقام جدید، زمان برداشت پنبه حدود 60 روز کاهش می‌یابد که با کاهش طول دوره رویش 5 هزار مترمکعب صرفه‌جویی مصرف آب رخ می‌دهد. رئیس دفتر طرح پنبه وزارت جهاد نیز می‌گوید: با تصویب دولت، حمایت از کشت پنبه جزو برنامه‌های اقتصاد مقاومتی است اما با اینکه 2 سال از تصویب این برنامه گذشته حمایت‌های جدید از افزایش سطح زیر کشت پنبه صورت نگرفته است.

حمایت یارانه‌ای

رئیس دفتر طرح پنبه وزارت جهاد، حمایت‌های یارانه‌ای از کشت پنبه را راه حلی مهم برای کاهش هزینه‌های کشت پنبه نام می‌برد. به‌گفته هزارجریبی اگر یارانه برای کشت پنبه در نظر نگیریم این کشت در رقابت بازارهای جهانی جایگاه خود را در کشور از دست می‌دهد.

هزار جریبی می‌گوید: رشد تولید به‌خاطر واقعی شدن نرخ ارز و عملکردهای سیاستی بوده است اما پایداری رشد حتماً به سیاست حمایتی یارانه ای نیاز دارد.