به گزارش
اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، تی.دابلیو شولتز -اقتصاد‌دان برنده نوبل- برای نخستین بار مطرح کرد که سرمایه‌گذاری روی تحصیلات و آموزش به رشد منجر خواهد شد و گری بکر در همین راستا نظریه سرمایه انسانی را ارائه داد؛ نظریه‌ای که به اختصار بر تأثیر سرمایه‌گذاری در آموزش بر بالارفتن نرخ درآمد تأکید دارد و دانش جدید نیز زوایای مختلف این نظریه را تأیید کرده‌است. برای مثال عصب‌شناسان تأیید کرده‌اند که هزینه‌های نسبی و فواید سرمایه‌گذاری در افراد مسن به نسبت افراد جوان متفاوت است. سرمایه‌گذاری روی کارگران ماهرتر آورده بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری روی کارگران کم‌مهارت‌تر دارد و مهارت و توانایی در سنین کودکی شکل می‌گیرد.
به گفته هری پاتروینوز، مدیر آموزش بانک جهانی، به‌طور کلی در ازای هر سال اضافی از آموزش، میزان دریافتی سالانه 10درصد افزایش پیدا می‌کند و این میزان بالاتر از هرنوع عایدی ناشی از سرمایه‌گذاری انسانی است. ارزش سرمایه انسانی یا سهم سرمایه انسانی در ثروت کلی 62درصد است. این رقم 4برابر سرمایه تولیدی و 15برابر سرمایه طبیعی است. به‌صورت جهانی، دولت‌ها، بخش‌های خصوصی، خانواده‌ها و افراد سالانه بیش از 5.6تریلیارد دلار صرف تحصیلات و آموزش می‌کنند. کشورها 5درصد از تولید ناخالص داخلی خود را روی تحصیلات سرمایه‌گذاری می‌کنند و بخش تحصیل و آموزش نیز درحدود 5درصد از نیروهای کار را در خدمت می‌گیرد. یکی از دلایل تغییر در الگوی بازده سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش و تحصیل، رقابت میان فناوری و تحصیلات در دورانی است که بازار کار خود را با اتوماسیون تطبیق می‌دهد. در جهان جدید توانایی رقابت کارگران به واسطه عملکرد وضعیت نظام‌های آموزشی- اغلب در کشورهای درحال توسعه- دچار نقصان شده‌است. تحولات فناورانه و رقابت جهانی نیازمند مهارت و قابلیت در رقابت و اکتساب مهارت‌های بی‌شمار برای تمام انسان‌هاست. به توصیه بانک جهانی، برای بهبود موفقیت در بازار کار امروز جهان و در نتیجه افزایش اشتغال و رشد اقتصادی، کشورها باید سرمایه‌گذاری زودهنگام روی مهارت‌هایی نظیر حل مسئله، مهارت آموزش، ارتباطات، مهارت‌های شخصی و اجتماعی را آغاز کنند و بر حوزه‌هایی مانند اتوماسیون، مسئولیت‌پذیری و ارزیابی هوشمندانه سرمایه‌گذاری کنند و توجه ویژه خود را بر معلمان، آموزش و رشد خردسالان و فرهنگ متمرکز سازند.
براســـــــاس گــــــــــزارش چشم‌انداز اشتغال سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، OECD، نیمی از رشد اقتصادی کشورها با رشد درآمد نیروهای کار با تحصیلات عالی در ارتباط است. برای مثال در کشورهای فرانسه، نروژ، سوئیس و بریتانیا بیش از 60درصد از رشد تولید ناخالص داخلی توسط فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها ایجاد می‌شود و در کشورهایی مانند دانمارک و ایرلند، رشد درآمد نیروی کاری که تحصیلات عالی دارند از رشد تولید ناخالص داخلی آنها بیشتر است که این ناشی از افزایش میزان تقاضا برای مهارت‌های بالاتر و تأثیر بحران اقتصادی بر مجموع فعالیت‌های اقتصادی در این کشورهاست.
پایگاه رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان، QS، در سال2019 رتبه‌بندی‌ای از دانشگاه‌هایی ارائه داده است که فارغ‌التحصیلان آنها از بالاترین شانس اشتغال برخوردارند. براساس این گزارش دانشگاه‌های MIT، استنفورد، کالیفرنیا، لس‌آنجلس، هاروارد، سیدنی، ملبورن، کمبریج، سینگوآ و آکسفورد 10دانشگاه برتر جهان از نظر تربیت نیروهای کاری که شانس اشتغال بسیار بالایی دارند معرفی شده‌اند. در این فهرست تنها نام یک دانشگاه ایران، دانشگاه تهران، در میان 203 دانشگاه رتبه 301 تا 500 به چشم می‌خورد. رتبه دانشگاه تهران در میان تمامی 497دانشگاه مورد بررسی QS، 473 است.
اما در طرح رصد اشتغال فارغ‌التحصیلان 87 دانشگاه کشور که از سال گذشته از سوی وزارت علوم به اجرا گذاشته شده است، آمارها نشان داده‌اند حدود 50 تا 60درصد از فارغ‌التحصیلان 87دانشگاه حاضر در این طرح شاغل هستند. آمار سال1397 وزارت کار نیز از مشغول به کار بودن 6.2 میلیون نفر از 13.2 میلیون نفر فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها خبر می‌دهد که البته میزان اشتغال آنها متناسب با هر رشته تحصیلی و تخصصی، متفاوت است.
ایران رتبه 60
جایگاه ایران در گزارش شاخص توسعه انسانی
سال 2018سازمان ملل متحد
شاخص توسعه انسانی 0.798
میانگین سال‌های تحصیل 9.8 سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017) 19130دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018) 5417دلار
جمعیت افراد فارغ‌التحصیل یا درحال تحصیل کشور 13.220.000 نفر
بالاترین نرخ اشتغال در فارغ‌التحصیلان دوره دکتری در دانشگاه‌های ایران
دانشگاه ولی‌عصر رفسنجان 100%
دانشگاه صنعتی سهند تبریز 100%
دانشگاه میبد 100%
دانشگاه شهید بهشتی 100%
دانشگاه محقق اردبیلی 97%
بالاترین نرخ اشتغال در فارغ‌التحصیلان دوره کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های ایران
دانشگاه صنعتی سهند تبریز 87%
دانشگاه شهید بهشتی 84%
دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی 83%
دانشگاه گلستان 81%
دانشگاه علم و صنعت ایران 77%
بالاترین نرخ اشتغال در فارغ‌التحصیلان دوره کارشناسی دانشگاه‌های ایران
دانشگاه صنعتی سهند تبریز 93%
دانشگاه بوعلی‌سینا 87%
دانشگاه علم و صنعت ایران 85%
دانشگاه علم و هنر یزد 84%
دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم 83%
بالاترین میزان اشتغال فارغ‌التحصیلان براساس رشته
مهندسی مکانیک 59.7%
مهندسی کامپیوتر 58.2%
مهندسی عمران 57%
مهندسی برق 54.2%
بالاترین میزان اشتغال فارغ‌التحصیلان یا افراد در حال تحصیل براساس نرخ بیکاری استان
سمنان 11.3 %
همدان 12%
گلستان 13.3 %
قم 13.4 %
زنجان 13.5 %
براساس آمار طرح رصد وزارت علوم
تفکیک براساس جنسیت کل جمعیت فارغ‌التحصیل یا درحال تحصیل کشور
52.6 % نرخ اشتغال در میان زنان تحصیل‌کرده یا درحال تحصیل 71.3 %
47.4 % نرخ اشتغال در میان مردان تحصیل‌کرده یا درحال تحصیل 86.9 %
ارتباط تحصیل و اشتغال براساس گزارش شاخص توسعه انسانی سازمان ملل متحد در میان 189کشور جهان
برترین کشورهای جهان از نظر شاخص توسعه انسانی
1- نروژ
شاخص توسعه انسانی- 0.953
میانگین سال‌های تحصیل- 12.6 سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017)- 68012دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018)- 81807دلار
2-سوئیس
شاخص توسعه انسانی- 0.944
میانگین سال‌های تحصیل- 13.4 سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017)- 57625دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018)- 82504دلار
3-استرالیا
شاخص توسعه انسانی- 0.939
میانگین سال‌های تحصیل- 12.9سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017)- 43560دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018)- 57821دلار
4- ایرلند
شاخص توسعه انسانی- 0.938
میانگین سال‌های تحصیل- 12.5سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017) - 53754دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018) - 77450دلار
5- آلمان
شاخص توسعه انسانی- 0.936
میانگین سال‌های تحصیل- 14.1 سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017)- 46136دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018) - 47662دلار
ضعیف‌ترین کشورهای جهان از نظر شاخص توسعه انسانی
189- نیجر
شاخص توسعه انسانی-0.354
میانگین سال‌های تحصیل- 2سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017)- 906دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018) – 414دلار
188-جمهوری آفریقای مرکزی
شاخص توسعه انسانی- 0.367
میانگین سال‌های تحصیل- 4.3سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017)- 663دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018) – 510دلار
187- سودان جنوبی
شاخص توسعه انسانی- 0.388
میانگین سال‌های تحصیل- 4.8سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017)- 963دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018) – 302دلار
186- چاد
شاخص توسعه انسانی- 0.404
میانگین سال‌های تحصیل- 2.3 سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017)- 1750دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018) – 730دلار
185- بروندی
شاخص توسعه انسانی- 0.417
میانگین سال‌های تحصیل- 3سال
سرانه درآمد ناخالص ملی (2017)- 702دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی (2018) – 275دلار
جمعیت شاغل تحصیل‌کرده یا درحال تحصیل 6.200.000
81.7 %
جمعیت تحصیل‌کرده فعال اقتصادی/نفر 7.600.000
57.7 %
