۲۲ میلیون مشترک تازه برای شبکه موبایل در سال ۹۸؛ آیا پای رجیستری در میان است؟

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) به تازگی آمارهای حوزه فناوری اطلاعات و تلفن همراه را تا پایان شهریور 98 منتشر کرده است. اما نکته‌ای که در این آمارها نمی‌توان به آن توجهی نداشت، افزایش غیرطبیعی مشترکان موبایل از ابتدای سال 98 است؛ این آمار نشان می‌دهد که بیشتر از 22 میلیون سیم‌کارت فقط در 3 ماه ابتدای امسال ثبت شده‌اند. فرضیه‌ای که وجود دارد این است که بخش زیادی از آن‌ها برای رجیستری موبایل‌های مسافری ثبت شده‌اند.

در آن زمان پای دفاتر مسافرتی متخلف که مدارک کاربران را در اختیار داشتند به موضوع باز شده بود اما هیچ وقت مشخص نشد که بررسی‌ها به کجا رسیده است. حالا این آمار، به شکل دقیق‌تری نشان می‌دهد که در سه ماه ابتدای امسال و قبل از اتصال سامانه گمرک به ناجا و جلوگیری از تخلف‌ها در رجیستری، چه اتفاقاتی در جریان بوده است.

یک فرضیه قوی: رجیستری موبایل‌های مسافری

اما چرا این فرضیه مطرح است؟ حالا که آمارهای جدید منتشر شده، می‌توان دید که از انتهای خرداد 98 تا پایان شهریور 98، فقط 116 هزار و 530 سیم‌کارت به شبکه اضافه شده است. اما از پایان اسفند 97 تا پایان خرداد 98 و در سه ماه ابتدای امسال، 22 میلیون و 898 هزار و 554 مشترک به شبکه اضافه شده است.

رگولاتوری بر اساس آمار جدیدش اعلام کرده که تا پایان شهریور 98 تعداد 116 میلیون و 51 هزار مشترک موبایل در کشور وجود دارد (تعداد سیم‌کارت‌های فروخته شده) و همین مسئله ضریب نفوذ تلفن همراه را در کشور به 139.7 درصد رسانده است.

این در حالیست که تعداد مشترکین موبایل در کشور، یک سال قبل و در شهریور سال گذشته 91 میلیون و 547 هزار مشترک بوده‌اند و بر همین اساس ضریب نفوذ هم 111.5 درصد بود. در واقع از ابتدای سال 98 تا انتهای شهریور ماه، شاهد یک رشد غیر قابل توجیه در افزایش تعداد مشترکین موبایل (فروش سیم کارت) و طبعاً افزایش ضریب نفوذ موبایل در کشور بوده‌ایم.

این در حالیست که از فاصله‌ی انتهای خرداد 98 تا انتهای شهریور 98، تغییر تعداد مشترکین و ضریب نفوذ آن واقعاً ناچیز است. بخش اصلی افزایش مشترکین موبایل، مربوط به بازه زمانی ابتدای فروردین تا انتهای خرداد 98 بوده است که از 93 میلیون و 36 هزار مشترک به 115 میلیون و 935 هزار مشترک رسیده‌ایم. به کلامی دقیق‌تر، 22 میلیون و 898 هزار و 554 مشترک به شبکه موبایل در عرض 3 ماه اضافه شدند.

یک احتمال قوی که برای چنین اتفاقی وجود دارد، محکم‌تر شدن اجرای طرح رجیستری است. از ابتدای خرداد ماه، با اتصال سامانه گمرک به ناجا، صرفاً موبایل مسافری که توسط مسافر واقعی وارد کشور شده قابلیت رجیستر شدن دارد. این در حالیست که در 2 ماه ابتدای سال، بارها هشدار داده شده بود که جلوی واردات چمدانی یا مسافری از ابتدای خرداد ماه گرفته خواهد شد.

این احتمال قوی وجود دارد که افزایش 22 میلیونی مشترکان موبایل در یک بازه 3 ماهه که کاملاً غیر طبیعی است، مربوط به رجیستر موبایل‌های مسافری باشد که در فروردین و اردیبهشت (قبل از اتصال سامانه گمرک و ناجا) ثبت شده‌اند و برای ثبت آن‌ها، به سیم‌کارت‌های تازه نیاز بوده است.

به نظر می‌رسد سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی لازم است تا تحقیقات گسترده‌تری در رابطه با این افزایش غیرطبیعی مشترکین انجام دهد، چراکه در همان زمان، کاربران بسیاری در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرده بودند که بدون اینکه خبر داشته باشند، سیم‌کارت‌هایی به نام آن‌ها ثبت شده است. در آن زمان پای برخی دفاتر مسافرتی متخلف که مدارک شهروندان را در اختیار داشتند، به موضوع باز شده بود اما هیچ وقت مشخص نشد سرنوشت بررسی این تخلف‌ها به کجا رسیده است.

حالا و بر اساس آمارهایی که مربوط به پایان شهریور 98 هستند، رگولاتوری اعلام کرده است که همراه اول با 61 میلیون و 731 هزار سیم‌کارت، 53.19 درصد از سهم بازار اپراتورها را در اختیار دارد. ایرانسل هم با 49 میلیون و 899 هزار سیم‌کارت سهم خود را افزایش داده و به 42.99 درصد رسیده است. در این میان رایتل اما با 4 میلیون و 420 هزار مشترک، 3.81 درصد از سهم بازار را در اختیار دارد.

مرزبندی اینترنت ثابت و سیار

بخش جالب دیگر گزارش جدید رگولاتوری مربوط به ضریب نفوذ اینترنت در کشور است و مرزبندی اینترنت در قالب سیار و ثابت است. اینترنت ثابت به دلیل عقب ماندگی‌ و عدم توسعه در سال‌های اخیر، در گزارش‌های فصلی روندی کاهشی داشته است. به گونه‌ای که حالا ضریب نفوذ آن تنها 10.61 درصد است. این در حالیست که بر اساس آمارهای شهریور 97، اینترنت ثابت ضریب نفوذی 12.23 درصدی در کشور داشته است.

در واقع، در شهریور 97 اینترنت ثابت 10 میلیون و 35 هزار مشترک داشته اما در شهریور 98، تعداد این مشترکین به 8 میلیون و 813 هزار عدد کاهش داشته است. نکته کلیدی که گاهی به آن توجه نمی‌شود، این است که برعکس اینترنت موبایل، یک خانواده از اینترنت ثابت استفاده می‌کنند در حالی که اینترنت موبایل، در بیشتر مواقع فقط توسط یک شخص استفاده می‌شود.

از سوی مقابل ضریب نفوذ اینترنت سیار در کشور به 76.58 درصد رسیده است و این در حالیست که شهریور 97، این ضریب نفوذ 74.58 درصد بوده است. یعنی در شهریور 97، تعداد 61 میلیون و 214 هزار نفر از اینترنت موبایل استفاده کرده‌اند و حالا در شهریور 98، کاربران اینترنت موبایل بیشتر از 63 میلیون و 617 هزار نفر هستند.

البته نکته قابل توجه دیگر اینجاست که در اسفند 97، تعداد کاربران اینترنت موبایل در ایران به بیشتر از 64 میلیون و 137 هزار کاربر هم رسیده بود.

در این میان سهم کاربرانی که از طریق اینترنت ثابت TD-LTE به دهکده جهانی متصل می‌شوند 1.5 درصد از کل ضریب نفوذ اینترنت پهن‌باند است و بیشتر از 1 میلیون و 85 هزار اتصال از این طریق وجود دارد. نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که TD-LTE هم یک ارتباط ثابت است نه سیار، و در نتیجه تعداد مشترکان واقعی آن، مانند اینترنت ADSL، به ازای هر اتصال بیشتر از یک کاربر است.

در این میان سهم FTTx هم تنها 0.12 درصد است و بیشتر از 87 هزار مشترک از طریق این شبکه ثابت پرسرعت به اینترنت متصل می‌شوند؛ آماری که هنوز بسیار پایین است چرا که کاربران در بسیاری از شهرها به این شبکه‌ی پرسرعت دسترسی ندارند.