توصیه به اخلاق و معنویت یکی از نکاتی است که رهبر انقلاب اسلامی همیشه در دیدار دانشجویان خطاب به جوانان می فرمایند. از نگاه ایشان جوانان باید در زمینه اخلاق و رسیدن به قله های معنوی آرمان گرا باشند. گزیده ای از توصیه های اخلاقی و معنوی حضرت آیت الله خامنه ای در دیدارهای دانشجویی را مرور می کنیم.
حفظ دین و تقوا برای جوانان آسان تر است
ازجمله وظایف دانشجویی، حفظ دین و تقوا است. عزیزان من! برای شماها حفظ دین و تقوا آسان تر از امثال بنده است؛ این را شما بدانید. وقتی ما جوان بودیم، یک عالمی بود در مشهد که با پدر من خیلی دوست بود، خیلی هم پیر بود -آن وقت، به سن حالای ما مثلاً یا بیشتر- ما جوان بودیم، دوست می داشت ماها را، نصیحت می کرد و می گفت که قدر جوانی را بدانید که حتّی عبادت کردن هم مال جوان ها است، نه مال پیرها؛ برای ما تعجّب آور بود، خب عبادت مال پیرها است، [امّا] او می گفت عبادت هم مال جوان ها است؛ حالا این را همه حس می کنند. ببینید! شما دل تان زود نرم می شود، زود نورانی می شود، اشکتان زود جاری می شود، ارتباط تان با خدا زود برقرار می شود؛ این خیلی مغتنم است. . . .وقتی انسان مؤمن شد و دل او باور کرد، آن وقت «قالوا هذا ما وَعَدَنَا اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ مازادَهُم اِلّآ ایمانًا وَ تَسلیمًا»؛ در میدان جنگ هم، مثل یک گلوله آتش، در دل هدف می نشیند؛ این نتیجه ایمان و ارتباط با خدا است.
بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان 1395/04/12
دل نورانی و پاکیزه جوانی را قدر بدانید
این دل نورانی و پاکیزه را که در شما هست، قدر بدانید. نه اینکه من بخواهم برای خوشامد شما حرف بزنم؛ نه، جوان های عالَم که فقط شما نیستید؛ جوان خاصیتش این است. دلتان پاکیزه است. حالا چون برای شما قابل مقایسه نیست، نمی توانید این موضوع را احساس کنید. در طول زمان، گرفتاری ها، غبارها، لجن ها و زنگارها دل را می پوشاند. در روایت دارد که وقتی گناهی می کنید، یک نقطه سیاهی در قلب شما به وجود می آید - البته اینها زبان نمادین است، زبان سمبلیک است - گناه دوم را که می کنید، این نقطه سیاه دو برابر می شود. هرچه گناه بکنید، این نقطه ها هی اضافه می شود، تا اینکه همه قلب را سیاهی میگیرد. ترجمه مفهوم عرفیاش همین است که من گفتم؛ یعنی شما الان دل و جان و روح آماده ای دارید، به مرور گناهان، گرفتاری ها و مشکلات فراوانی که در مسیر مبارزات زندگی انسان به وجود می آید - در سیاست، در اقتصاد، در یک لقمه نان، در به دست آوردن امکانات زندگی - چنانچه انسان از حالا تمرین نکرده باشد، اینها گرفتاری ها را زیاد می کند، دل را تاریک می کند.
بیانات در دیدار دانشجویان در یازدهمین روز ماه رمضان 1389/05/31
در معنویت و اخلاق آرمان گرا باشید
در زمینه معنویت و اخلاق هم باید آرمان گرا بود. محیط دانشگاه به دلیل اینکه محیط جوان است، باید محیط پاکیزه ای باشد. بعضی خیال می کنند دانشگاه یعنی محیطی که در آن، تقید به دین و پایبندی به دین و اخلاق و اینها خیلی لزومی ندارد و مطلوب نیست. این ناشی از بنای غلطی است که در دوران طاغوت، در آغاز پیدایش دانشگاه، پایه ریزی شد. آن روز کسانی دانشگاه را به وجود آوردند که به اصل دین و معنویت و اخلاق اعتقاد نداشتند؛ شیفته غرب و فریفته اخلاقیات غرب بودند. البته آن شیفتگی و فریفتگی، شکل عمومی اش بود؛ یک عده ای شان هم مزدور و مأمور غرب بودند.
بیانات در دیدار دانشجویان 1391/05/16
در مسائل دینی کار معرفتی عمیق انجام بدهید
یک نکته «عمق بخشیدن به معرفت دینی» در بین دانشجویان است. بر روی این هم من اصرار دارم و بارها هم این گفته شده؛ منتها بدنه دانشجویی، بدنه متبدّلی است و به شما هم باید عرض بکنیم. کافی نیست که ما از لحاظ عاطفی و احساسی، به دین و مظاهر دینی علاقه ای داشته باشیم یا علاقه ای نشان بدهیم. یک وقت هم که وقت استفاده از تعلیم و معرفت دینی است، بمانیم و نتوانیم وظیفه مان را تشخیص بدهیم یا از آن ایمان، پشتوانه ای برای عمل پیدا کنیم؛ این کافی نیست. باید کار معرفتی عمیق انجام بگیرد.
بیانات در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکل های مختلف دانشجویی 1385/07/25
بنیه اعتقادی خود را با خواندن صحیفه سجادیه تقویت کنید
با خدای متعال رابطه برقرار کنید. با نماز، با نافله، با تلاوت قرآن، با دعا، با صحیفه سجادیه. این صحیفه سجادیه پر از معارف دینی است. با این کار بنیه دینی و انقلابی خودتان را هم محکم می کنید. . . این استحکام بنیه اعتقادی با همین توجه ها، با همین تضرع، توسل به پروردگار، در همین دعاهای صحیفه سجادیه به دست می آید. این دعاها فقط یارب یارب گفتن نیست، لبریز از معارف اسلامی است که اعتقاد انسان را عمیق می کند. تلاوت قرآن هم همین طور، خود نماز هم همین طور. به هرحال، اینتوصیه من است به همه شما جوانان.
بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاه های شیراز 1387/02/14
پرهیز از گناه مهم ترین کار برای اعتلای معنوی است
مهم ترین کار برای اعتلای معنوی و روحی، پرهیز از گناه است؛ این مهم ترین کار است. سعی کنید از گناه پرهیز کنید. گناه ها هم مختلفند؛ هم گناه زبان هست، هم گناه های مربوط به چشم هست، هم گناه های مربوط به دست هست، انواع گناهان هست؛ گناه ها را بشناسید، خودتان را مراقبت کنید. تقوا! تقوا یعنی همین؛ تقوا یعنی مراقبت. در یک جادّه خطرناک وقتی دارید حرکت می کنید، دقیق مراقبید، این تقوا است؛ مراقبت کنید، از گناه پرهیز کنید؛ این مهم ترین راه اعتلای معنوی است.
بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان 1394/04/20
نماز را اول وقت، با حضور قلب و به جماعت بخوانید
بلافاصله بعد از این [پرهیز از گناه]، انجام فرائض است؛ در میان فرائض هم از همه مهم تر نماز است؛ نماز اوّل وقت، با حضور قلب. حضور قلب یعنی اینکه شما وقتی نماز می خوانید، بدانید دارید با کسی حرف می زنید، مخاطب دارید. توجّه به این داشته باشید. گاهی هم حواس انسان پرت می شود؛ عیبی ندارد، به مجرّد اینکه باز حواس انسان جمع شد، همان حالت و احساسِ داشتن مخاطب را در خودش احیاء کند و زنده نگه دارد؛ این حضور قلب است. نماز با حضور قلب، نماز اوّل وقت، حتّی المقدور نماز به جماعت، این چیزها را رعایت کنید، شما اعتلای روحی پیدا خواهید کرد، فرشته خواهید شد، از فرشته بالاتر خواهید شد؛ این را شما بدانید.
بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان 1394/04/20
با قرآن مأنوس شوید و هر روز قرآن بخوانید
شماها جوانید، دل هایتان پاک است، روح هایتان پاک است، آلودگی ندارید یا خیلی کم دارید؛ به سن ما که انسان برسد مشکلاتش خیلی زیاد می شود؛ بنابراین اگر [تقوا] را رعایت بکنید، هیچ نصیحت دیگری لازم نیست؛ ذکر خاص و مانند اینها هیچ لزومی ندارد. البتّه خیلی خوب است با قرآن مأنوس باشید، هرروز حتماً ولو چند آیه ای قرآن بخوانید؛ اینها خیلی خوب است. به فرائض [اهمّیّت بدهید].
بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان 1394/04/20
از نقل حرف بدون علم و غیبت و تهمت اجتناب کنید
در مسئله اخلاق، - پرهیز از قول به غیر علم، از غیبت، از تهمت، جزو اساسی ترین مسائل است. من خواهش میکنم شما جوان های عزیز به این مسئله اهتمام بورزید. همین طور که در زمینه های مختلف اهتمام به طهارت عملی دارید - به نماز اهتمام دارید، به روزه اهتمام دارید، به پرهیز از تعرضهای جنسی اهتمام دارید - به این مسئله هم اهتمام داشته باشید. اگر چنانچه ما چیزی را به کسی نسبت بدهیم که در او نیست، خب این می شود تهمت. اگر چنانچه چیزی را بگوئیم که به آن علم نداریم؛ مثلاً یک شایعه است - یک نفری یک حرفی را از قول یکی نقل می کند، ما هم همان را دوباره تکرار میکنیم - خب، این کمک کردن به شایعه است، این شایعه پردازی است؛ قول به غیر علم است. قول به غیر علم، خود قولش هم اشکال دارد، عمل کردن به آن امر غیر معلوم و بدون علم هم اشکال دارد؛ «و لا تقف ما لیس لک به علم». «لا تقف»، یعنی چیزی را که علم به آن نداری، دنبال نکن، دنبال نرو. دنبال کردن، هم در زمینه عمل هست، هم در زمینه گفتار هست. وقتی شما یک چیزی را گفتید که به آن علم ندارید، این هم اختفاء امری است که انسان به آن علم ندارد. لذا دنبالش میفرماید: «انّ السّمع و البصر و الفؤاد کلّ اولئک کان عنه مسئولا».
بیانات در دیدار دانشجویان 1391/05/16
راه پیوند با خدا، ترک گناهان و لغزش ها و انجام واجبات و اهمیت به نماز است
حالا دل را به خدا پیوند بزنید. راهش هم در شرع مقدس باز است؛ یک کار رمز آلود پیچیده ای نیست. شما قله کوه را از پائین نگاه می کنید، میبینید کسانی آنجا هستند؛ اینجور نیست که تصور کنید اینها بال زدند رفتند آنجا؛ نه، اینها از همین مسیری که جلوی پای شماست، جلو رفتند و به آنجا رسیدند. دچار توهم نشویم، خیال نکنیم که با یک نوع حرکت غیرعادی و غیرمعمولی میتوان به آن قله ها رسید؛ نه، آنهائی که در آن قله ها مشاهده می کنید، از همین راهها عبور کردند. این راهها چیست؟ در درجه اول، ترک گناه. گفتنش آسان است، عملش سخت است؛ اما ناگزیر است. دروغ نگفتن، خیانت نکردن، از لغزشهای گوناگون جنسی و شهوانی پرهیز کردن، از گناهان پرهیز کردن؛ قدمِ مهم ترینش این است. بعد از ترک گناه، انجام واجبات، و از همه واجبات مهمتر، نماز است. «و اعلم انّ کلّ شیء من عملک تبع لصلاتک»؛ همه کار انسان تابع نماز است. نماز را به وقت بخوانید، با توجه و با حضور قلب بخوانید. حضور قلب یعنی بدانید که دارید با یکی حرف میزنید؛ بدانید یک مخاطبی دارید که دارید با او حرف میزنید. این حالت را اگر در خودتان تمرین کردید، اگر توانستید این تمرکز را ایجاد کنید، تا آخر عمر این برای شما میماند. اگر حالا نتوانستید - همان طور که گفتم - بیست سال بعد سخت است، بیست سال بعدش سخت تر است؛ بعد از آن، کسی اگر از قبل نکرده باشد، خیلی خیلی سخت است. از حالا عادت کنید این تمرکز را در حال نماز در خودتان ایجاد کنید و به وجود بیاورید. آن وقت این آن صلاتی است که: «تنهی عن الفحشاء و المنکر». «تنهی» یعنی شما را نهی می کند؛ معنایش این نیست که مانعی جلوی شما میگذارد که شما دیگر نمیتوانید گناه کنید؛ نه، یعنی دائم به شما میگوید گناه نکن. خوب، روزی چند نوبت از درون دلِ انسان به او بگویند گناه نکن، گناه نکن، انسان گناه نمی کند. این نماز است.
بیانات در دیدار دانشجویان در یازدهمین روز ماه رمضان 1389/05/31
با ترک محرمات و انجام واجبات به نورانیت برسید
یک توصیه مسأله خودسازی اعتقادی و علمی؛ و اعتقادی و عملی است. «علیکم انفسکم»؛ آن نگاه اسلام به انسان در خطاب فردی را همیشه در نظر داشته باشید. خودتان را حفظ کنید؛ «علیکم انفسکم». جاده ای که انسان را به خدا و نورانیت می رساند، جاده ترک محرمات و بجا آوردن واجبات است. واجبات را اهمیت بدهید، گناهان را پرهیز کنید؛ تهذیب یعنی این. چون دلهای شما جوان است، نورانی است، آلودگی بحمدالله در دلها و روح های شما نیست، خدای متعال کمک خواهد کرد؛ تفضل خواهد کرد.
بیانات در دیدار دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد 1386/02/25
