امروز مسیحیان سراسر دنیا کریسمس را جشن گرفتند. به همین مناسبت بد نیست کمی بیشتر درباره ی این عید و فلسفه ی و چرایی سنت هایش بدانیم. اگر شما هم همیشه برایتان سؤال بوده که فرق کریسمس با سال نوی میلادی چیست یا چرا در خانه هایشان درخت می گذارند و بالای شومینه جوراب آویزان می کنند، و سؤالاتی از این دست، برای گرفتن جواب سؤال هایتان با ادامه ی مطلب همراه باشید.
کریسمس چه فرقی با سال نوی میلادی دارد؟
کریسمس همان سال نوی میلادی نیست. جشن کریسمس که در روز 25 دسامبر برگزار می شود، یکی از اعیاد مذهبی پیروان دین مسیحیت است که آن را روز تولد حضرت مسیح می دانند. اما جشن سال نوی میلادی با به پایان رسیدن یک سال تقویمی و آغاز سال میلادی جدید در اول ماه ژانویه برگزار می شود.
چرا کریسمس را روز 25 دسامبر جشن می گیرند؟
اینکه چرا این تاریخ برای برگزاری جشن کریسمس انتخاب شده کاملاً مشخص نیست. چون تاریخ تولد حضرت مسیح در کتاب مقدس به طور دقیق ذکر نشده و این مسأله سال ها در میان پیروان اولیه ی دین مسیحیت مورد بحث بود. آن ها ابتدا تصور می کردند تاریخ تولد حضرت مسیح 6 ژانویه بود چون این تاریخ را روز مرگ او می دانستند و از طرفی اعتقاد داشتند پیامبران در همان روزی از دنیا می روند که نطفه ی آن ها بسته شده بود. اما تا پیش از قرن چهارم تاریخ این مناسبت به روز 25 دسامبر تغییر یافت. برخی منابع علت انتخاب این تاریخ جدید را دور کردن توجه ها از مراسمی بیان کرده اند که کافران (پیروان ادیانی که در آن ها به پرستش خدایی غیر از خدای واحد ادیان ابراهیمی پرداخته می شد) به مناسبت انقلاب زمستانی در همان روز 25 دسامبر برگزار می کردند. اما برخی منابع هم این را درست نمی دانند. تنها چیزی که از بابت آن مطمئن هستیم این است که این تاریخ فارغ از چرایی اش پابرجا ماند.
بابانوئل کیست؟
بابا نوئل یا همان سانتا کلاوس از ابتدا این پیرمرد ریش سفید و لباس قرمزی که امروز می شناسیم نبود. اینطور که گفته می شود در قرن چهارم در یونان شخصی واقعی به نام نیکلاس قدیس زندگی می کرد که به هدیه دادن معروف بود.
سینترکلاس یا همان نیکلاس قدیس در زبان هلندی، هر سال در میانه ی ماه نوامبر در حالی که کلاه اسقفی زرشکی رنگی به سر داشت، با قایقی مملوء از هدیه راهی هلند می شد و در آنجا با اسب سفید رنگش دور می گشت و هدایایش را میان مردم پخش می کرد. به مرور زمان تصویر سینترکلاس به شکل سانتا کلاوس یا همان بابانوئل امروزی در آمد و اسب او هم تبدیل به سورتمه ای با گوزن های پرنده شد.
چرا در خانه هایشان درخت می گذارند؟
قدمت استفاده از درخت های همیشه سبز کاج برای جشن های زمستانی به هزاران سال قبل برمی گردد. کافران از شاخه های این درخت برای یادآوری آمدن دوباره ی بهار به خود استفاده می کردند. رومی ها برای بزرگداشت ساترن، خدای کشاورزی، درخت های کاج را در اطراف معابد خود قرار می دانند. اما اولین باری که از کاج به عنوان درخت کریسمس استفاده شد در شهر تالین، پایتخت استونی یا شهر ریگا، پایتخت لتونی بود (هر دو شهر ادعا دارند خاستگاه درخت کریسمس هستند). در قرن شانزدهم مسیحیان آلمانی درخت های کاج را به عنوان نمادی از زندگی ابدی در خانه های خود قرار دادند. این خبر به گوش ویکتوریا، ملکه ی آن زمان بریتانیا رسید و او پرنس آلبرت، همسر آلمانی اش را واداشت یک درخت کریسمس در قصرشان به پا کند. با رواج این کار بود که پای درخت کریسمس به خانه های مردم باز شد.
چرا درخت کریسمس را با چراغ تزئین می کنند؟
اینطور که گفته می شود مارتین لوتر، بنیانگذار مذهب پروتستان، اولین کسی بود که یک درخت را نورانی کرد. طبق افسانه ها لوتر شبی در حال عبور از یک جنگل بود که منظره ی ستارگان که از میان درختان دیده می شدند سخت او را تحت تأثیر قرار داد. لوتر وقتی به خانه رسید، با گذاشتن یک درخت در اتاق نشیمن خانه اش و قرار دادن شمع های روشن روی شاخه های آن، آنچه را دیده بود برای خانواده اش بازسازی کرد.
چرا بالای شومینه جوراب آویزان می کنند؟
طبق افسانه ها، وقتی به گوش نیکولاس قدیس رسید که بیوه مردی نگران است سه دخترش به خاطر فقر زیادشان هرگز نتوانند ازدواج کنند، محل زندگی آن ها را پیدا کرد و یک شب از راه دودکش به داخل خانه ی آن ها رفت. در آنجا چشم سنت نیکولاس به جوراب های دختران مرد افتاد که آن ها را بالای شومینه گذاشته بودند تا خشک شوند. او جوراب ها را با سکه های طلا پر کرد و خانه ی آن ها را ترک کرد. صبح روز بعد وقتی دخترها از خواب بیدار شدند، متوجه شدند که بالاخره می توانند جهازشان را تهیه و ازدواج کنند. با تداوم این افسانه این اعقاد در میان مردم به وجود آمد که اگر جوراب های خیس شان را بالای شومینه خشک کنند بعداً در آن ها پول پیدا خواهند کرد.
حالا هم کودکان مسیحی جوراب های خود را آویزان می کنند تا بابانوئل در آن ها برایشان هدیه بگذارد.
چرا حلقه گل آویزان می کنند؟
نظریات زیادی درباره ی آویزان کردن حلقه های گل در ایام کریسمس مطرح شده. در یونان و روم باستان، به برندگان مسابقات ورزشی حلقه ای از برگ بو اعطا می شد و این حلقه ها نشان افتخار هم بودند. در جشن هایی که کافران به مناسبت انقلاب زمستانی داشتند، دایره احتمالاً سمبل چرخه ی زندگی و امید به آغاز دوباره ی بهار بوده. حلقه ی گل برای مسیحیان تداعی کننده ی تاج خار حضرت مسیح هم هست و آن ها بعدها آن را به یکی از نمادهای اَدوِنت یا همان جشن ظهور هم تبدیل کردند. حلقه ی گل از گیاهان همیشه سبز مختلفی ساخته می شود که نماد زندگی پیوسته هستند و فرم دایره شکل آن هم که هیچ ابتدا و انتهایی ندارد سمبل جاودانگی خداوند است.
چرا همه جا را چراغانی می کنند؟
کارشناسان می گویند این تزئینات نورانی چیزی جز واکنشی طبیعی به روزهای تاریک ماه دسامبر نیست. در واقع زندگی در جایی که با فرا رسیدن زمستان، تاریکی، سرما و گرسنگی به آن هجوم می آورد، میل به برگزاری یک جشن در دل این روزهای تاریک برای جلوگیری از افسردگی را بسیار بالا می برد. یکی از سنت های کافران در جشن انقلاب زمستانی برپایی آتش بود که بعدها در جشن های کریسمس تبدیل به روشن کردن شمع شد.
چرا همه چیز کریسمس سبز و قرمز است؟
همه چیز از قرن ها پیش شروع شد. سلت های عهد باستان درخت سبز و قرمز خاس را به خاطر همیشه سبز بودنش مقدس می دانستند و معتقد بودند وظیفه ی این درخت، زیبا نگه داشتن زمین در فصل بی روح زمستان است. به همین دلیل آن ها و دیگر اقوام در جشن هایی که به مناسبت انقلاب زمستانی برگزار می کردند، خانه های خود را با درخت خاس تزئین می کردند تا در سال پیش رو خانواده ی آن ها حفظ شود و شانس به آن ها رو آورد.
سنت ترکیب کردن رنگ های سبز و قرمز تا قرن چهاردهم ادامه یافت، یعنی زمانی که از این رنگ ها در کلیساها برای رنگ کردن پارتیشن هایی استفاده می شد که حضار کلیسا را از کشیش و محراب جدا می کرد. احتمال می رود این مرز فیزیکی مردمان عصر ویکتوریا را به فکر انداخت از رنگ های سبز و قرمز برای تداعی کردن مرز میان سال سپری شده و سال جدید در زمان کریسمس استفاده کنند.
اما جدا از سنت های مذهبی، شخص دیگری هم در تبدیل سبز و قرمز به رنگ های کریسمس نقش به سزایی داشته. این شخص هادون ساندبلوم بود، هنرمندی که کوکاکولا او را استخدام کرد تا برای آگهی های تبلیغاتی این شرکت یک بابانوئل بکشد.
تا پیش از آن تصویر ثابتی از بابانوئل ترسیم نشده بود. بابانوئل معمولاً مرد لاغر اندامی بود که رنگ لباسش گاهی آبی بود، گاهی سبز و گاهی هم قرمز. اما بابانوئل ِ ساندبلوم فربه و خندان بود و لباسی قرمز رنگ به تن داشت. تبلیغات کوکاکولا شهرت و محبوبیت زیادی پیدا کردند و بابانوئل ِ ساندبلوم برای مردم به عنوان بابانوئل اصلی رسمیت پیدا کرد.
چرا شیرینی کریسمس درست می کنند؟
مردمان باستان در نزدیکی انقلاب زمستانی به دور هم جمع می شدند تا قبل از آنکه سرمای هوا همه ی محصولات کشاورزی شان را از بین ببرد شکم چرانی کنند و دلی از عزا درآورند. به علاوه، شراب و آبجویی که از بهار تخمیر کرده بودند هم تا آن زمان دیگر آماده ی نوشیدن می شد. تا پیش از قرون وسطی کریسمس جایگزین جشن هایی شد که به مناسبت انقلاب زمستانی برگزار می شدند اما شکم چرانی ها پابرجا ماند. شیرینی پزها هم پای مواد گران قیمتی مثل کره، روغن حیوانی و شکر را به این جشن ها باز کردند و شروع به آزمون و خطا با مواد مختلف کردند که نتیجه ی آن شیرینی های خوشمزه ی کریسمسی شد.
