تغییرات جمعیت بیکاران ایران از دهه ۵۰ تا تابستان امسال

ابعاد و ویژگی های بیکاری در اقتصاد ایران تحولات وضعیت جمعیت و بازار کار در کشور نشان می دهد که جمعیت کشور طی سال های 1355 الی 1395 از حدود 33.7 میلیون نفر به 80 میلیون نفر افزایش یافته است.

به عبارت دیگر افزایش حدود 2.5 برابری جمعیت کشور طی سالهای ذکر شده که پیش بینی ها نشان می دهد در سال 1398 جمعیت ایران به حدود 82.9 میلیون نفر رسیده است که نشان دهنده نرخ رشد سالانه 1.2 درصدی طی سال های 1365 تا 1398 است.

ساختار جمعیت کشور نیز به گونه ای است که در حال حاضر شاهد انباشته جمعیت در سنین میانی هستیم که سنین فعالیت و اشتغال محسوب می شوند تعداد جمعیت فعال 10 ساله و بیشتر کشور طی سال های 1355 الی 1397 از 9.8 میلیون نفر به بیش از 27 میلیون نفر افزایش یافته است که حاکی از سه برابر شدن جمعیت فعال کشور طی سال های مورد بررسی است.

جمعیت بیکار 10 ساله و 15 ساله و بیشتر نیز هر کدام به ترتیب از 997 و 873 هزار نفر در سال 1355 به 3261 و 3255 هزار نفر در سال 1397 رسیده است.

نوسانات نرخ بیکاری در اقتصاد ایران در دوره 1355 الی 1392 نشان می دهد نرخ بیکاری در کشور همواره بیش از 9 درصد بوده است و در نهایت به 12 درصد در سال 1397 رسیده است.

در دوره هایی که اقتصاد کشور دچار رکود بوده مانند سال های 1365 و 1391 به واسطه بیکاری ادواری، نرخ بیکاری مشاهده شده بیش از نرخ طبیعی آن بوده است. بیکاری ادواری در اقتصاد ایران بر اساس مشاهدات گذشته کمتر از 4 درصد ارزیابی می شود.

نکته مهم در مورد شاخص های بازار کار این است که تنها به کمک نرخ بیکاری نمی توان تصویر کاملی از عملکرد بازار کار ارائه داد: در کشورهایی مانند ایران که نظام أماری روزآمدی در زمینه فرصتهای شغلی ایجاد شده و از دست رفته و تعداد افراد بیکار ندارند و بیمه بیکاری عمومیت ندارد، استفاده از دیگر شاخصهای کلیدی بازار کار به موازات نرخ بیکاری مفید خواهد بود. از جمله این شاخص ها می توان به نرخ مشارکت نیروی کار اشاره کرد.

نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 10 ساله و بیشتر در سال های مورد مطالعه حول 40 درصد در نوسان بوده است. واقعیت این است که به واسطه مشارکت اندک زنان در نیروی کار ( 16.1 درصد در سال 1397)، نرخ مشارکت کل نیروی کار در ایران پایین است (40.5 درصد در سال 1397)

به نظر می رسد در آینده با ورود زنان جوان تحصیل کرده به بازار کار، باید شاهد نرخ مشارکت بالاتر نیروی کار در اقتصاد کشور باشیم. با توجه به وضعیت بازار کار در کشور، به ویژه ساختار سنی جمعیت، نرخ بالای بیکاری، عدم تعادل های سنی، جنسی، تحصیلی و منطقه ای و چشم انداز افزایش تعداد کار جویان، همچنین نرخ مشارکت پایین و احتمال افزایش آن در آینده، اتخاذ سیاست های ویژه برای ایجاد فرصت های شغلی جدید در کنار حفظ فرصتهای شغلی موجود ضروری است.