د‌کتر محمد‌کریم نعمت‌الهی؛ جراح و متخصص بیماری‌های چشم فلوشیپ جراحی چشم کودکان و استرابیسم
سیستم اشکی شامل بخش ترشحی اشکی است که تولید اشک می‌کند. این اشک از راه‌های مختلف از چشم حفاظت می‌کند که عبارتند از ضدعفونی کردن چشم، نرم کردن چشم و لایه اشکی که به عنوان یک سطح با قدرت انکساری بالا عمل می‌کند. سپس از طریق سیستم مجاری خروجی اشک خارج می‌شود.
آناتومی اشک
شامل غدد اصلی و فرعی که از دو طریق تولید اشک می‌کند. غدد اصلی اشکی در قسمت بالا و خارج کاسه چشم قرار گرفته و سیستم خروجی اشکی شامل پانکتوم‌ها (سوراخ‌ها) که در لبه داخلی پلک تحتانی و فوقانی قرار دارد و سپس از طریق کانال فوقانی و تحتانی اشک وارد کیسه اشکی می‌شود و این اشک از طریق مجرای خروجی به بینی وارد می‌شود. قبل از ورود به بینی یک دریچه وجود دارد که معمولا در ماه اول تولد دریچه باز است و اشک به راحتی خارج می‌شود.
اختلالات مادرزادی
این اختلالات شامل بسته بودن پانکتوم‌ها (سوراخ‌ها) یا فقدان آنها است که باعث اشکریزش و ایجاد ترشح چرکی می‌شود.
درمان
در صورت فقدان پانکتوم (سوراخ)، نیاز به درمان ندارد، اما در صورت بسته بودن پانکتوم‌ها (سوراخ‌ها) می‌شود از روش‌های مختلف این پانکتوم‌ها (سوراخ‌ها) را باز کرد.
انسداد مادرزادی مجرای خروجی اشک
این حالت شایع است و شامل نقص در انتهای سیستم انتقالی اشک (دریچه) به مخاط بینی است. در شیرخواران به طور مشخص در دو تا شش هفتگی اشکریزش ایجاد می‌شود که می‌تواند همراه با عفونت ملتحمه باشد. در یک‌سوم کودکان انسداد دو طرفه می‌باشد.
درمان
درمان انسداد مجاری خروجی اشک به سن شیرخوار و علائم آن بستگی دارد. معمولا تا 6 ماهگی مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند و نیاز به اقدام خاصی ندارد، مگر آنکه علائم اشکریزش همراه با عفونت باشد. اگر اشکریزش با عفونت چشم و ترشح همراه باشد، علاوه بر درمان موضعی، توصیه به ماساژ کیسه اشکی می‌شود. روش ماساژ صحیح باید توسط چشم‌پزشک به والدین یاد داده شود. در مواقعی که با عفونت کیسه اشکی همراه باشد و عفونت کیسه به اطراف گسترش یافته باشد، نیاز به بستری و درمان تزریق آنتی‌بیوتیک دارد. در صورت کنترل عفونت و نداشتن ترشح زیاد و چشم آرام توصیه به میل زدن در سن یکسالگی می‌شود، اما در صورت ترشح زیاد و عفونت و چشم ناآرام در سنین پایین‌تر هم میل زدن توصیه می‌شود. اکثرا اشکریزش خوب می‌شود. در
5درصد موارد ممکن است بهبودی حاصل نشود و نیاز به میل زدن در یکسالگی باشد.
عفونت حاد کیسه اشکی
علامت این عفونت، قرمزی و تورم پوست قسمت داخلی نزدیک تیغه بینی همراه با عفونت کیسه اشکی است که به علت انسداد مجرای خروجی اشک اتفاق می‌افتد. در این حالت در نوزادان شیرخوار تا سه سالگی توصیه به بستری و درمان تزریقی آنتی‌بیوتیک می‌شود که بعد از درمان عفونت، میل زدن مجرای اشکی توصیه می‌گردد.
علت‌های دیگر اشکریزش چشم
1- آب‌سیاه مادرزادی می‌باشد که با علامت اشکریزش بدون ترشح چرکی همراه با ترس از نور (فوتوفوبیا) و اندازه قرنیه بزرگ است.
2- آنتروپیون یعنی برگشت پلک همراه مژه به سمت داخل که در بعضی از نوزادان اتفاق می‌افتد، این علامت با اشکریزش و گاهی عفونت چشم همراه است.
3- جسم خارجی داخل قرنیه یکی دیگر از علامت‌های اشکریزش می‌باشد که با درد و یا بدون درد با چشمی ناآرام همراه است.
4- عفونت ملتحمه و قرنیه می‌تواند با اشکریزش و ترشح همراه باشد.
