ثبت رکوردهای جدید بارشی

در این میان، رضا اردکانیان وزیر نیرو معتقد است که کشور دچار یک نوع رادیکالیسم آب و هوایی شده است؛ به‌طوری‌که در سال آبی 97-96 خشک‌‌ترین سال در نیم قرن اخیر را پشت سرگذاشتیم و بلافاصله بعد از آن با تر‌سال‎ترین دوران آبی مواجه شدیم. مواجه شدن با دو نوع متفاوت از شرایط آب و هوایی در کشور موجب شده تا کشور در سال‌های اخیر با دو بحران در هم تنیده کم آبی و سیلاب روبه‌رو شود؛ در این خصوص می‌توان به روزهای آغازین سال 98 اشاره کرد که بسیاری از استان‌های کشور با چالش سیل مواجه شدند و حال در ماه‌های پایانی سال مجدد سیلاب بخشی از کشور را در برگرفته است و با توجه به نامشخص بودن وضعیت آب و هوایی کشور معلوم نیست که سال آینده یا حتی دو ماه آینده کشور با چه شرایطی روبه‌رو شود. براساس گزارش منتشر شده از سوی «ایسنا» طی سال‌های اخیر میزان خسارت سیل در سطح ملی و بین‌المللی روبه افزایش بوده، به‌طوری‌که میزان خسارت سیل در ایران رشد 250 درصدی داشته و 70 درصد اعتبارات سالانه ستاد حوادث غیرمترقبه به این چالش اختصاص یافته است. براساس داده‌های اعلام شده برخلاف دوره 30 ساله گذشته در سال آبی 98-97 ایران با افزایش حدود 300 درصدی بارش‌ها مواجه شد و در مهم‌ترین رودخانه‌های کشور شامل کارون، دز و کرخه میزان این افزایش به مراتب بیش از میانگین سالانه کشور بود. از سوی دیگر، گزارش‌های منتشر شده نشان‌دهنده آن است که طی 50 سال گذشته 2400 مورد سیل سهمگین در کشور رخ داده که منجر به خسارت‌های جدی مالی و جانی شده و خسارت‌های مالی سیل طی سال‌های 1330 تا 1370 حدود 731 میلیارد تومان برآورد شده است. اما شاید بتوان یکی از چالش‌های فعلی کشور را پیش‌بینی‌های غیرکارشناسانه بارندگی‌ها دانست. رضا اردکانیان در این رابطه این نکته را تاکید می‌کند که سیل اخیر جنوب شرقی کشور به مسوولان اعلام شد، ‌اما اتفاقی که در این میان افتاد این بود که بارش بیش از دوبرابر پیش بینی‌ها صورت گرفت. اتفاقی که موجب شد تا جنوب شرق کشور با رخدادی غافلگیرانه روبه‌رو شود و سیل بخشی از کشور را در برگیرد. به گفته وزیر نیرو، شرایط به‌وجود آمده به این معنا است که بارش امسال در استان سیستان و بلوچستان از اول مهر تاکنون به ‌ویژه در روزهای اخیر تا 45 برابر بارش‌های سال رسید و باید با اقتضائات چنین شرایطی زندگی کرد. به‌نظر می‌رسد که این صحبت‌های اردکانیان بیانگر شرایط خاص برای کشور است و هرچند که وی معتقد است که «وقوع این دو پدیده حدی پشت سر هم اتفاق بسیار کم نظیری است که پیشرفته ترین تجهیزات و کشورها در علم آب و هواشناسی قادر به پیش‌بینی آن نیستند» اما انتظار می‌رود که سیستم مدیریتی کشور برای این موضوع راهکار درست داشته باشد.

وی همچنین به بارش‌های اخیر اشاره و یادآوری کرد: در سیلاب فروردین ماه با تجربه سیل بهمن و اسفند ماقبل آن، مقداری محافظه کاری کمتری در پیش‌بینی‌ها داشتیم و سعی کردیم اعتماد بیشتری به مدل‌های ریاضی داشته باشیم که شرایط را کمی بحرانی‌تر نشان می‌داد. به گفته وزیر نیرو، این شرایط باید وارد بدنه مدیریتی کشور شود، باید کاری کرد که بعد از این پذیرش، شرایط سیلاب توام با منافع باشد و خسارات به صفر یا حداقل برسد.

آخرین وضعیت ذخایر آبی

اما بررسی میانگین ارتفاع ریزش‌های جوی تا 26 دی ماه از رشد 8 درصدی بارش‌ها نسبت به سال آبی گذشته حکایت دارد. این رشد شامل میزان بارش‌ها نسبت به میانگین 11 ساله نیز می‌شود و برای این دوره زمانی رشد 49 درصدی و نسبت به میانگین 51 ساله رشد 38 درصدی داشته است. همچنین بررسی آمار متوسط بارش‌ها در 31 استان کشور نشان می‌دهد، رکورددار بیشترین رشد ریزش‌های جوی در مدت‌زمان مورد بررسی نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته، استان‌های «سیستان و بلوچستان»، «هرمزگان»، «کرمان»، «خراسان جنوبی» و «یزد» بوده‌اند. بیشترین افت بارش‌ها نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته نیز مربوط به استان‌های «ایلام»، «خراسان شمالی»، «لرستان»، «چهارمحال و بختیاری» و «کرمانشاه» است.  از سوی دیگر آمارهای رسمی «دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران» نشان می‌دهد، ارتفاع کل ریزش‌های جوی از آغاز سال آبی‌جاری (اول مهر 98) تا بیست‌ و ششم دی ماه، 6/ 128میلی‌متر بوده است و در مدت مشابه سال قبل بارش‌ها 9/ 118 میلی‌متر ثبت شده است. رشد بارش‌ها تا اولین ماه زمستان در حالی است که در فصل پاییز این نگرانی وجود داشت که سال آبی جاری سالی کم بارشی خواهد بود، اما با شروع زمستان گمانه‌زنی‌ها تغییر کرد و شاهد رشد بارش‌ها بوده‌ایم.

از سوی دیگر، مطابق با آمارهای منتشر شده، از میان 6 حوضه آبریز درجه یک، سه حوضه «دریاچه ارومیه»، «دریای خزر» و «خلیج‌فارس و دریای عمان» افت بارش‌‌ها را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده‌اند و حوضه «مرزی شرق» با ثبت 6/ 70میلی‌متر بارندگی نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (3/ 14 میلی‌متر) 394 درصد رشد را در کارنامه خود ثبت کرده است. در حوضه فلات مرکزی نیز ارتفاع ریزش‌های جوی 8/ 85 میلی‌متر ثبت شده که نسبت به مدت مشابه در سال آبی گذشته (1/ 59میلی‌متر) معادل 45 درصد رشد داشته است. در حوضه قره‌قوم نیز ریزش‌های جوی ثبت شده برابر با 5/ 82میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 11 درصدی داشته است.

وضعیت بارش در استان ها

از سوی دیگر رصد تصویر آماری بارندگی‌ها در استان‌‌ها هم از افت بارش‌ها در بسیاری از نقاط کشور حکایت دارد؛ به‌طوری که از بین 31 استان کشور 22 استان افت ریزش‌های جوی را نسبت به مدت مشابه در سال گذشته به ثبت رسانده‌اند و مابقی استان‌ها توانسته‌اند دوره زمانی مورد نظر را با رشد بارش سپری کنند. داده‌های اعلام شده همچنین نشان‌دهنده آن است که نسبت به متوسط درازمدت استان‌هایی که افت بارش داشته‌اند، شامل 10 استان می‌شود.

بررسی آمار بارش‌ها در 31 استان کشور در دوره زمانی مورد بررسی نشان می‌دهد که استان «سیستان و بلوچستان» نیز با ثبت 8/ 133 میلی‌متر بارش نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد قابل توجه بارش‌ها را ثبت کرده است. (سال گذشته میزان بارش‌ها در این استان 9/ 3میلی‌متر ثبت شده بود). پس از سیستان و بلوچستان، استان «هرمزگان» با بارش 6/ 240 میلی‌متر نسبت به مدت مشابه در سال گذشته توانسته رشد 5/ 531 درصدی بارش را ثبت کند. استان کرمان نیز با ثبت 5/ 107 میلی‌متر بارش توانست رشد 4/ 242 درصدی را تجربه کند. میزان بارش این استان در مدت مشابه سال قبل 4/ 31 میلی‌متر ثبت شده است. بارش ثبت شده برای استان خراسان جنوبی نیز در مدت زمان مورد بررسی 62 میلی‌متر ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 8/ 137 درصدی داشته است، بارش صورت گرفته در این استان در مدت زمان مشابه سال قبل برابر با 07/ 26 میلی‌متر بوده است. در این میان استان یزد نیز با 7/ 39 میلی‌متر بارش در مدت زمان مورد بررسی توانست رشد 6/ 125 درصدی بارش را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کند. بارش این استان در مدت مشابه سال قبل 6/ 17 میلی‌متر ثبت شده بود.

براساس داده‌های اعلام شده بارش صورت گرفته در استان ایلام در مدت زمان مورد بررسی برابر با 7/ 187میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افت 4/ 59 درصدی داشته است. حجم بارش در خراسان شمالی نیز برابر با 2/ 50 میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افتی 9/ 56 درصدی را ثبت کرده است. اما میزان بارش ثبت شده برای استان لرستان نیز در دوره زمانی مورد بررسی برابر با 243 میلی‌متر بوده که در مقایسه با دوره زمانی سال قبل افتی 6/ 52 درصدی داشته است. در استان چهارمحال و بختیاری نیز در مدت زمان مورد بررسی 216 میلی‌متر بارندگی ثبت شده که نسبت به دوره زمانی مشابه سال قبل افتی 5/ 51 درصدی را در کارنامه خود ثبت کرده است. اما بارش صورت گرفته در استان کرمانشاه نیز برابر با 9/ 172 میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افتی 9/ 50 درصدی داشته است.