اعظم حاجی یوسفی؛ موسس و بنیانگذار موسسه خیریه کودکان نیکوکار موعود ایرانیان
یکی از مهم‌ترین کلیدهای فرزندپروری احترام گذاشتن به شخصیت کودک است
باید با کودکان محترمانه رفتار کرد تا به خودباوری و اعتماد به نفس و حس ارزشمندی دست یابند. این گونه و با دستیابی به موارد فوق راه برای شکوفایی استعدادهایش هموارتر خواهد شد. از طرفی کارشناسان بر این باورند که احترام گذاشتن یکی از مهارت‌های اجتماعی است که کودک با مراعات آن بیشتر مورد پذیرش دوستان و خانواده قرار می‌گیرد. کودکی که محترمانه با او رفتار نشود قطعا نمی‌تواند با دیگران محترمانه برخورد کند، بنابراین احترام گذاشتن به دیگران را باید به کودک آموزش داد، چون در غیر این صورت ممکن است برچسب‌های نامناسبی دریافت کند که باعث آزرده شدن او و احتمال دست زدن به رفتارهای نامناسب در او شود.
از این روست که:
احترام به کودک یکی از مهم‌ترین مباحثی است که مورد توجه روانشناسان و کارشناسان تعلیم و تربیت می‌باشد.
والدین باید بدانند که دوست داشتن کودک بدون احترام به او کافی نیست. کودک وقتی می‌تواند تصویر مثبتی از خود پیدا کند، که مورد احترام قرار گیرد. احترام را مانند ابراز علاقه می‌توان هم از طریق بیان و هم از طریق عمل نشان داد.
همه افراد در هر سن و موقعیتی دارای شخصیت هستند و شخصیت‌طلبی جزء ذات هر انسانی است، چه کودک چه بزرگسال و رشد شخصیتی از دو سالگی در کودکان آغاز می‌گردد.
اما چگونه به کودکان یاد بدهیم به دیگران احترام بگذارند؟
نقش الگوی والدین یکی از اساسی‌ترین روش‌های آموزشی است. کودکان بسیاری از رفتارها را از والدین خود می‌آموزند و آنها را الگوی خود قرار می‌دهند. دقت کنید آنچه در تعاملات خود به کار ببرید فرزندان‌تان مشاهده می‌کنند، بنابراین مراقب تعاملات خود باشید.
برای کودک وقت بگذارید و درباره موضوعات مختلف با او گفتگو کنید. گفتگوی شما با او باعث می‌شود احساس امنیت و صمیمیت در او رشد کند و علاوه بر آن یاد می‌گیرد که او هم درباره مسائل مختلف با شما صحبت کرده و نظرتان را جویا شود.
در گفتگوهای‌تان در مورد اثرات رفتار او بر دیگران نیز بحث کنید تا تاثیر رفتارش را هم یاد بگیرد و فراموش نکنید مسائل را با زبان کودک بیان کنید تا کاملا متوجه شود.
هنگام گفتگو هیچ گاه او را تحقیر و یا سرزنش نکنید.
کتاب داستان، نمایش و قصه‌های مختلف می‌تواند در این راه به شما کمک بسیاری کند، زیرا کودک خود را در قالب قهرمان قصه و داستان قرار می‌دهد و این گونه شما می‌توانید رفتارهای مناسب و نامناسب را به کودک آموزش دهید.
اگر دوست ندارید کودک‌تان وسط حرف تان بپرد؛ وسط حرفش نپرید و یا در چنین مواقعی از جملاتی مانند؛ ببخشید وسط حرفت پریدم، استفاده کنید. ضمنا با دقت به حرف‌هایش گوش داده و با صدای نرمال و لحنی مهربان با آنها صحبت کنید.
آنها را فقط با خودشان مقایسه کنید. اگر کودک مدام با کودکان دیگر مقایسه شود به مرور احساس کمبود می‌کند، بنابراین با کودک به دور از هرگونه قضاوت و با توجه به توانایی‌اش رفتار کنید و آگاه باشید که کودکان با یکدیگر متفاوت هستند.
به حریم خصوصی کودک احترام بگذارید. به عنوان مثال؛ بدون اجازه به موهای‌شان دست نزده، آنها را نبوسید و یا بدون اجازه وارد اتاق‌شان نشوید.
امورات کوچک خانه را به کودک‌تان بسپارید تا احساس شخصیت کرده و خود را مفید بداند و از طرفی متعهد و مسئولیت‌پذیر بار آید.
هیچ‌گاه کودک را در حضور دیگران سرزنش نکنید. ضمنا از به کار بردن الفاظ زشت به کودک جدا پرهیز کنید.
برای کودک لباس‌هایی تهیه کنید که مورد علاقه او و پذیرش هم‌سن و سالانش باشد تا این گونه به احساس خوبی دست یابد.
به کودکان هم دست بدهید تا خود را با ارزش و محترم بدانند.
در صورت امکان در مهمانی‌ها کودکان را هم دعوت کنید و با آنها مانند افراد بزرگسال رفتار و جداگانه از آنها پذیرایی کنید.
وقتی کودک وارد اتاق می‌شود به احترام او بلند شوید تا آنها هم این رفتار را بیاموزند.
با کودک مشورت کنید، به خصوص در مواردی که به آنها مربوط می‌شود.
هر کس دچار اشتباه می‌شود و طبیعتا کودکان بیشتر خطا می‌کنند، هنگام خطای کودک ضمن تذکر از خطایشان گذشته و او را ببخشید.
اگر به کودک قول می‌دهید حتما به موقع به آن عمل کنید تا متوجه شود چقدر برای شخصیتش ارزش قائل هستید. از طرفی خوش‌قولی شما باعث خواهد شد که او فکر نکند به او دروغ می‌گویید.
فکر نکنید کودکان با احترام گذاشتن لوس می‌شوند، بلکه شما با احترام گذاشتن به آنها به یکی از عوامل مهم پرورش شخصیت کودک کمک می‌کنید.
به خاطر داشته باشید کودکانی که مورد احترام والدین هستند (به خصوص در جمع) کمتر مورد بی‌احترامی دیگران قرار می‌گیرند.
و از همه مهم‌تر تا می‌توانید با کودکان هم‌بازی شوید و در بازی، احترام و ادب را بگنجانید. در بازی کودک متوجه نمی‌شود که به او درس اخلاق می‌دهید و خیلی راحت آنها را پذیرفته و به مرور می‌آموزد که رفتار درست چیست، لذا با بازی‌های هدفمند علاوه بر اینکه لحظات مفرحی برای کودک ایجاد می‌کنید به او رفتار درست را هم می‌آموزید.
نمایش بازی کنید
با کودکان دور هم جمع شده و سپس روی چند تکه کاغذ رفتارهای مودبانه و بی‌ادبانه را بنویسید.
مثلا: باز نگه داشتن درب ورودی ساختمان برای نفر بعدی و دویدن و تنه زدن به سالمندان.
آن‌گاه حاضرین را به گروه‌های دو یا سه نفره تقسیم کنید و یکی از کودکان را انتخاب نمایید و چشم‌هایش را ببندید. سپس از او بخواهید کاغذها را برداشته و بین گروه تقسیم کند. بعد از بچه‌ها بخواهید بر طبق نوشته‌های روی کاغذ نمایش را اجرا کنند.
«به کودکانی که توانایی
خواندن ندارند کمک کنید».