استفاده از ظرفیت سلبریتی‌ها برای مقابله با فرار مالیاتی

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فارس، براساس بند (ل) ماده 139 قانون مالیات‌های مستقیم برخی از فعالیت‌‌های فرهنگی و هنری از مالیات بر درآمد معاف هستند.

در این بند از قانون آمده است: «فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی و قرآنی (دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دستگاه‌های ذی‌ربط)، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شوند، از پرداخت مالیات معاف است». 

براساس دستورالعمل اجرایی این قانون، بسیاری از فعالیت‌‌های هنری از پرداخت مالیات بر درآمد معاف هستند که از جمله‌‌ی آن‌‌ها می‌توان به تهیه‌‌کنندگی، کارگردانی، بازیگری، گویندگی، دوبلوری، پخش و فروش آثار تصویری و صوتی،‌ آهنگسازی، نوازندگی، خوانندگی و ... اشاره کرد.

براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس درباره معافیت مالیاتی هنرمندان، این در حالی است که در بسیاری از کشورها به دلیل وجود پایه‌‌ مالیات بر مجموع درآمد[1]، اکثر فعالیت‌‌های درآمدزا از جمله فعالیت‌‌های هنری مشمول مالیات بر درآمد است و افراد متعهد به پرداخت مالیات هستند. شایسته ذکر است در بسیاری از کشورها به دلیل جایگاه خاص هنرمندان تلاش شده است از ظرفیت اجتماعی ایشان استفاده شود بطوریکه از مالیات پرداختی هنرمندان به عنوان یک اهرم انگیزشی برای افزایش مسئولیت شهروندی سایر مردم استفاده می‌کنند.

در ادامه تجارب برخی از کشورها در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته است:

- آمریکا

در آمریکا درآمد هنرمندان[2] مانند هر درآمد دیگری با نرخ‌های تصاعدی 10 تا 37 درصد مشمول مالیات بر درآمد سالانه می‌شود و مانند هر فعالیت دیگری برای فعالیت های هنری نیز مجموعه‌ای از هزینه‌های قابل قبول (با شرایطی خاص[3]) مثل هزینه سفر، اجاره محل کار (استودیو) و ...  در نظر گرفته می‌شود. در آمریکا قوانین سرسختانه‌ای برای جلوگیری از تخلفات مالیاتی در نظر گرفته شده است به‌طوری که هنرمندان مطرح هالیوود[4] نیز از جرائم سنگین مالیاتی در امان نبوده‌اند؛ زندان، مصادره املاک، جرایم نقدی سنگین از جمله جرائمی است که برخی از هنرمندان به دلیل فرار مالیاتی با آن روبرو بوده‌اند. در آمریکا علاوه‌بر اینکه درآمدهای عادی کسب شده توسط هنرمندان مشمول مالیات قرار می‌گیرد، به‌طورکلی جایزه‌های دریافتی توسط آن‌ها نیز باید جزو درآمدهای مشمول مالیات قرار بگیرد و در اظهارنامه مالیاتی آن‌ها گزارش شود. همچنین حق امتیازهایی که بابت حق کپی‌رایت یک اثر هنری دریافت می‌شود، در درآمد اظهاری افراد باید لحاظ شود[5].

- انگلستان

در انگلستان نیز درآمد هنرمندان مانند دیگر درآمدها با نرخ تصاعدی 20 تا 45 درصد مشمول مالیات بر مجموع درآمد قرار می‌گیرد به‌طوری که با افزایش درآمد مالیات بیشتری باید پرداخت ‌شود[6]. به‌عنوان مثال هنرمندانی که در انگلستان به‌صورت خود اشتغالی[7] فعالیت می‌کنند، معمولا ارزیابی مأخذ مالیات آن‌ها به‌صورت خوداظهاری است مگر آنکه کارفرما پیش از پرداخت حق‌الزحمه، مالیات آن‌ها را کسر کرده باشد؛ البته برای برخی از آن‌ها ترکیبی از این دو حالت است. در انگلستان برخی از هزینه‌ها به‌عنوان هزینه‌های قابل‌قبول در نظر گرفته می‌شود که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به هزینه‌ی حمل‌ونقل برای مسافرت کاری، هزینه‌ی لباس خاص مرتبط با آن فعالیت، هزینه‌های اجاره محل کار، هزینه اشتراک ژورنال مرتبط با فعالیت و ... اشاره کرد؛ اگر در این کشور هزینه‌های قابل‌قبول بیش‌اظهاری شود حساسیت دستگاه مالیات‌ستان بر این افراد زیاد می‌شود و نظارت دقیق آن‌ها را به‌د‌نبال خواهد داشت[8]. نکته قابل توجه این است که در این کشور هنرمندان کودک نیز باید درآمد خود را اظهار کنند و مالیات آن را مانند بزرگسالان پرداخت کنند؛ همچنین در انگلیس نیز همانند آمریکا جوایز هنری به‌طورکلی مشمول مالیات قرار می‌گیرند.

- مالزی

نرخ‌های مالیات بر درآمد در کشور مالزی از 5 درصد تا 28 درصد به صورت تصاعدی تغییر می‌کند[9] و هنرمندانی که بالای 34هزار رینگیت (معادل 8100 دلار) در سال در کشور مالزی درآمد دارند، مشمول مالیات بر درآمد هستند و می‌بایست اظهارنامه مالیاتی پر کنند. بخشی از درآمد هنرمندان معاف از مالیات است که در دستورالعمل‌های مجزایی این معافیت‌ها بیان شده است. به طور مثال تا سقف 10 هزار رینگیت از درآمد ناشی از انتشار کارهای هنری معاف از مالیات است و هرگونه درآمدی که از خارج از کشور عاید هنرمندان شود نیز مشمول پرداخت مالیات نیست. همچنین هزینه‌هایی از جمله اجاره مکان برای کسب‌و کار و بهره‌های بانکی برای کسب‌و کارهای هنری معاف از مالیات است. هنرمندان بسته به اینکه یک کسب و کار راه انداخته باشند یا خیر می‌بایست دو فرم مجزا و متفاوت پر کنند که جزئیات آن در دستورالعمل‌های این کشور موجود است.[10] 

- پاکستان

در کشور پاکستان، کلیه هنرمندان همچون سایر شهروندان بر درآمدهای داخلی و خارجی خود با نرخ‌های تصاعدی بین 5 تا 35 درصد مشمول مالیات قرار می‌گیرند.[11] با توجه به الگو بودن این قشر از جامعه، در موارد متعددی از ظرفیت‌های هنرمندان به منظور افزایش تمکین مالیاتی مردم استفاده می‌شود. به طور مثال سازمان مالیاتی این کشور[12] سمینارها و نشست‌هایی پیرامون اهمیت پرداخت مالیات و ثبت دارایی‌های عموم مردم طبق قوانین کشور پاکستان برگزار می‌کند و در آن به طور خاص از قشر هنرمند دعوت کرده و لزوم پرداخت مالیات توسط این قشر به عنوان یکی از الگوهای جامعه را مطرح می‌کند.[13] در رسانه‌های این کشور نیز در موارد متعدد، مالیات این قشر و میزان فرار مالیاتی آن‌ّها به دلیل اهمیتشان برای مردم مورد بررسی قرار گرفته است که نشان از اهمیت تمکین مالیاتی قشر هنرمندان به عنوان یکی از اقشار مورد توجه عموم جامعه دارد[14].

- هندوستان

در کشور هندوستان، هنرمندان یکی از مشمولین مالیات بر درآمد مانند سایر اقشار جامعه هستند. نرخ نهایی این مالیات به صورت تصاعدی از 5 درصد تا 30 درصد تغییر می‌کند[15] و طبق بررسی صورت گرفته، یکی از مشهورترین هنرمندان سینمای هند،  445 میلیون روپیه در سال 2018 مالیات پرداخت کرده است. مالیات پرداختی 6 تن از دیگر هنرمندان مشهور این کشور نیز در سال 2018، از 39 میلیون تا 295 میلیون روپیه گزارش شده‌است.[16] در واقع با وجود اینکه هنرمندان کشور هند مبالغ زیادی در طول سال از دستمزد پرداختی و تبلیغات به دست می‌آوردند اما در سایت‌ها و خبرگزاری‌های این کشور مطرح می‌شود که اغلب آن‌ها با پرداخت مالیات خود به دولت، به مسئولیت شهروندی خود نیز به نحو احسن عمل می‌کنند[17] و جزو اقشاری هستند که بیشترین مالیات را به دولت پرداخت می‌کنند و فرارهای مالیاتی احتمالی آن‌ها سریعاً بررسی و رسانه‌ای می‌شود[18]. به نظر می‌رسد همین مسأله باعث تشویق سایر مردم به پرداخت مالیات ‌شود.

-کره جنوبی

نرخ مالیات بر مجموع درآمد در کشور کره جنوبی در سال 2018 از 8 درصد آغاز شده و به صورت تصاعدی تا 42 درصد افزایش پیدا می‌کند.[19] این مالیات بر مجموع درآمدهای اقشار مختلف جامعه از جمله هنرمندان، بازیگران، خواننده‌ها و سایر حرفه‌ها و مشاغل اعمال می‌شود. با توجه به اهمیت هنرمندان برای مردم، عموماً مالیات این قشر از جامعه در کره جنوبی زیر ذره‌بین قرار دارد و در رسانه‌ها گزارش‌های مختلفی از میزان مالیات آن‌ها و یا اجتناب و فرار مالیاتی آن‌‌ها مشاهده می‌شود.[20]

- ایرلند

در ایرلند برخی از درآمدهای حاصل از فعالیت‌های هنری از پرداخت مالیات معاف است. درواقع در این کشور همه فعالیت‌های هنری معاف از مالیات نیست بلکه تنها آثار هنری دارای شایستگی هنری و فرهنگی که صلاحیت آن‌ها توسط کمیسیون درآمد احراز می‌شود از پرداخت مالیات معاف است. یک اثر هنری در صورتی شایستگی فرهنگی و هنری را دارد که از لحاظ ظاهری و محتوایی موجب افزایش چشمگیر یک یا چند جنبه از فرهنگ ملی و بین‌المللی این کشور شود. فعالیت‌هایی که می‌توانند از این معافیت بهره ببرند شامل موارد ذیل است:

-کتاب

-نمایشنامه

-آهنگ‌های موسیقی

-نقاشی

-مجسمه

در این کشور برخی از کارهای هنری نیز به صورت کامل مشمول مالیات هستند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به موسیقی‌های غیرفاخر، نقاشی‌های غیرسودمند و تکراری، مجسمه‌هایی کاربردی و ... اشاره کرد[21].

 نکته قابل توجه در مورد این معافیت‌ها آن است که معافیت‌های مالیاتی در مورد این فعالیت‌ها نمی‌تواند بیشتر از یک مقدار معین باشد.