چین چگونه در ۹ روز بیمارستان ساخت؟

روزنامه ساخت بیمارستان «هوشنشان» دومین تجربه موفق چین در حوزه «واکنش سریع در بحران» محسوب می‌شود که بعد از ماجرای ویروس سارس در سال 2003 در کارنامه این کشور به ثبت رسیده است. «اسکان موقت» مهم‌ترین ماموریت عوامل مدیریت بحران یک کشور در زمان بروز حوادث است که هر چقدر با کیفیت و سرعت بالا انجام شود، عوارض ثانویه آن حادثه کاهش پیدا می‌کند. این ماموریت در چین برای اسکان بیمارستانی افراد مبتلا به ویروس کرونا به انجام رسید و دو مهارت «سریع‌سازی ساختمان با استفاده از فناوری تولید واحد‌های پیش‌ساخته در کارخانه» و همچنین «واکنش سریع به نیاز آسیب‌دیدگان برای اسکان موقت» باعث موفقیت عوامل پروژه شد. مجموعه دولت چین و تیم‌های فنی-اجرایی پروژه بیمارستان 1000 تخت‌خوابی، از سه رمز حرفه‌ای برای تضمین ساخت 9 روزه این مجموعه استفاده کردند که شامل «بانک اطلاعاتی قوی از نیرو‌های مهندسی و ماشین‌آلات ساختمانی»، «عبور از بوروکراسی‌های دولتی هنگام مدیریت بحران» و همچنین «تخصیص بدون مانع منابع مالی» بوده است.

چین برای دومین بار ظرف 18 سال گذشته توانست رکورد جهانی «اسکان سریع حین بحران با ساختمان‌سازی برق‌آسا» را به نام خود ثبت کند. حدود دو هفته پیش تنها ساعاتی پس از فاش شدن ابعاد گسترش ویروس کرونا در شهر «ووهان» چین، دولت این کشور تصمیم می‌گیرد یک بیمارستان هزار تختخوابی را ظرف 9 روز برای «پذیرش، قرنطینه و درمان افراد مبتلا به بیماری واگیردار» در کانون انتشار کرونا بسازد. برنامه چین درست سر زمان تعیین‌شده محقق شد و یکشنبه گذشته با استقرار 1400نفر تیم درمانی در بیمارستان تازه‌تاسیس «هوشنشان»، عملیات پذیرش مبتلایان به ویروس کرونا در این مجتمع آغاز شد. بررسی‌های مهندسان ساختمانی در چین از جمله مدیر پروژه ساخت بیمارستان «هوشنشان»، قبل از شروع به ساخت این بیمارستان نشان می‌داد، برای احداث چنین مجموعه‌ای با مساحت زیربنای 25 هزار مترمربع در زمینی به ابعاد نزدیک 10 هکتار، دو سال زمان طبیعی لازم است. محاسبات فنی همچنین مشخص کرد حتی در بهترین حالت، ساخت یک بیمارستان موقت در ابعادی نه چندان بزرگ حداقل یک ماه زمان می‌برد. اکنون با همه فروض و برآورد‌های خلاف جهت طرح «ساخت 9 روزه یک بیمارستان»، این ماموریت غیرممکن به سرانجام رسیده است. دولت چین، پیش‌تر و در سال 2003 نیز توانست برای «مدیریت بحران ناشی از انتشار ویروس سارس»، یک بیمارستان مجهز را ظرف 7 روز در پکن احداث کند. «هوشنشان» دومین تجربه چینی در «اسکان موقت حین بحران ملی از جنس ویروس» است.

طی دو هفته گذشته که اخبار مربوط به ساخت یک بیمارستان ظرف 9 روز در چین، در شبکه‌های خبری بین‌المللی منتشر شد عمده نگاه‌ها به سمت «مهارت چینی‌ها در سریع‌سازی ساختمان» چرخید. اما سابقه این کشور در مهارت «سریع‌سازی» از مرحله «رکورد» یا «رویداد جدید» گذشته، چرا که شرکت‌های ساختمانی چینی سال‌هاست با تکنولوژی «قطعات پیش‌ساخته»، بیش از نیمی از اجزای یک ساختمان را در کارخانه –خارج از زمین محل ساخت سازه- تولید می‌کنند و سپس با مونتاژ آن‌ها در محل، سرعت ساخت و ساز را تا 100 برابر (به لحاظ زمان اجرای پروژه) افزایش می‌دهند. سال 2010 یک هتل 15 طبقه به نام آرک ظرف 6 روز در شانگ‌های چین ساخته شد. آن زمان، فیلم ساخت این هتل با سرعت بالا در شبکه‌های اینترنتی بسیار بازنشر شد و مهارت سریع‌سازی شرکت‌های ساختمانی چین همان 10 سال پیش در جهان مطرح شد. سال 2011 نیز بخش خصوصی فعال در صنعت ساختمان چین موفق شد یک برج 30 طبقه را در 15 روز با ساخت 17 هزار مترمربع زیربنا بسازد. ساخت برج 57 طبقه در 19 روز، نمونه دیگری از توانایی تندسازی چینی‌ها در سال 2015 بود. اکنون، اما تجربه 2020 احداث بیمارستان «هوشنشان» و نمونه قبلی آن در سال 2003، نوع تکامل‌یافته مهارت سریع‌سازی ساختمان در چین است. «هوشنشان» توسط دولت چین – نه بخش خصوصی- ساخته شد. این پروژه ساختمانی توسط شرکت ملی عمران چین، مدیریت و ساخته شد. پروژه «هوشنشان» از آفت مشترک پروژه‌های دولتی کاملا در امان ماند و به جای اقدامات کند و آهسته و پیشرفت لاک پشتی، ساخت آن حتی سریع‌تر از ساخته‌های بخش خصوصی به سرانجام رسید.

«هوشنشان» نماد «مهارت چین در مدیریت بحران» محسوب می‌شود. در این کشور یک بحران ملی ناشی از حادثه ناگهانی -انتشار جهشی ویروس کرونا- باعث شکل‌گیری وضعیت فوق‌العاده شد. در حالی که تصور می‌شد دولت چین همه توان خود را برای تولید واکسن ویروس کرونا بسیج کند، اما بخشی از اقدامات برای «اسکان موقت آسیب‌دیدگان از این بحران» صرف شد و در نهایت به ساخت 9 روزه این بیمارستان انجامید. سه رمز ساخت در این پروژه نهفته است که می‌تواند برای عوامل «مدیریت بحران» در ایران هنگام حوادث غیرمترقبه، الگو شود. رمز اول، دسترسی دولت چین به بانک اطلاعاتی همه فعالان ساختمانی، مهندسان و از همه مهم‌تر ماشین‌آلات و تجهیزات سبک و سنگین دو منظوره -مورد استفاده در زمان «ساخت و ساز» و «امداد و نجات» - است. رمز دوم که باعث شد کلید «هوشنشان» در 9 روز باز شود «عبور دولت چین از بوروکراسی و چارچوب‌های اداری سرعت‌گیر» بود. در این پروژه، مدیران دولتی منتظر اجازه و جلسات پی درپی و حواله دادن تصمیمات اولیه به جمع‌بندی‌های ثانویه و صورت‌جلسات فرسایشی نشدند بلکه باجسارت نسبت به اقدامات سریع در وقت طلایی دست زدند.

رمز سوم نیز «تخصیص بدون محدودیت منابع مالی» است. «هوشنشان» ابعادی معادل 25 ساختمان مسکونی از جنس غالب ساختمان‌های مسکونی تهران را دارد. در تهران برای احداث هر یک ساختمان مسکونی حداقل 60 روز زمان فقط صرف می‌شود تا پروانه ساختمانی مربوطه صادر شود. این مقایسه ساده، به خوبی تفاوت ایران و چین در نحوه اجرای ضوابط و قواعد اداری را نشان می‌دهد. همچنین یک مقایسه معنادار بین «اسکان موقت» بعد از کرونا در چین و بعد از زلزله در ایران، فاصله مهارت دو کشور در مدیریت بحران را نیز به سادگی معلوم می‌سازد. در ایران عمده مهارت «مدیریت بحران» در حوزه «واکنش سریع» در مناطق زلزله‌زده، به نصب «چادر» برای حادثه‌دیدگان ختم می‌شود که انواع مشکلات را در این حالت «اسکان موقت» به وجود می‌آورد. اما در چین با همان سه رمز اصلی، نسل پیشرفته «اسکان موقت» شکل گرفته است.

ظاهرا مقامات دولتی کشورمان هنوز «اهمیت» موضوع «اسکان موقت» را درک نکرده‌اند. دو سال پیش یک طرح پیشرفته «اسکان موقت» توسط یکی از مراکز تحقیقاتی وابسته به یکی از وزارتخانه‌های مسول رسیدگی به حادثه‌دیدگان هنگام بروز سیل و زلزله، برای «تامین اعتبار برای انجام مطالعات تکمیلی و ساخت آزمایشی خانه‌های موقت»، به دولت پیشنهاد شد تا اعتبار 200 میلیون تومانی برای این منظور اختصاص پیدا کند. هنوز هیچ پاسخی از طرف سازمان دریافت‌کننده پیشنهاد که باید اعتبار مربوطه را تامین کند، به آن مرکز داده نشده است. الگوی مواجهه چین با بحران کرونا می‌تواند سرمشق چنین سازمان‌هایی برای حرکت در مسیر کسب مهارت موثر برای واکنش سریع قرار بگیرد.

ماموریت «غیرممکن» چگونه «ممکن» شد

مقامات چین اعلام کرده‌اند که وعده خود برای ساخت یک بیمارستان هزار تخت‌خوابی ویژه مبتلایان به ویروس کرونا را به اتمام رسانده‌اند؛ ویروسی که تنها با گذشت چند روز از اعلام همه‌گیر شدن آن در چین، اکنون (تا پنج شنبه) در سرتاسر جهان نظیر قلب اروپا و ایالات‌متحده جولان می‌دهد. این ویروس تاکنون بیش از 17 هزار نفر را در جهان مبتلا ساخته و آمار جان باختگان آن تنها در چین به بیش از 350 تن می‌رسد. پکن، اما نشان داده است که در زمان بروز شرایط اضطراری نظیر شیوع ویروس‌های مرگبار در کوتاه‌ترین زمان، بزرگ‌ترین کار‌ها را انجام می‌دهد. پیش از این و در زمان شیوع ویروس سارس در سال 2003، دولت چین تنها در هفت روز یک بیمارستان را در شهر پکن بنا کرد و رکورد جهان را شکست. حالا بیمارستان هزار تخت خوابی هوشنشان در ووهان ظرف 9 روز به پایان رسیده و تیم‌های پزشکی برای درمان مبتلایان در آن مستقر شده‌اند. بیمارستانی که با سرعت خیره‌کننده بنا شد حاصل بسیج تمامی منابع انسانی و کنار گذاشتن محدودیت‌های مالی و اداری است.

روند ساخت بیمارستان هزار تخت خوابی هوشنشان از 23 ژانویه و برای درمان مبتلایان به ویروس کرونا آغاز شد و صبح روز یکشنبه (2 فوریه) و پس از 9 روز آماده بهره‌داری شد. نخستین تصاویر از روند ساخت این بیمارستان در روز 24 ژانویه بر وب‌سایت شرکت ملی عمران چین قرار گرفت تا اذهان عمومی در جریان پیشرفت ساخت بیمارستان قرار بگیرند. این تصاویر نشان می‌دادند که ده‌ها نوع ماشین‌آلات سنگین در حال کار شبانه‌روزی هستند. این بیمارستان دارای دو طبقه است و پیش از ساخت بنا، تمامی روند‌های بتن‌ریزی آن به‌طور کامل انجام شده‌اند و سپس واحد‌های مجزا و از پیش‌ساخته شده روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. هر یک از این واحد‌های پیش‌ساخته مساحتی حدود 9 و نیم متر مربع دارند و قادر به جای دادن دو تخت خواب هستند. این واحد‌ها از هوا تخلیه شده‌اند و بنابراین اکسیژن و هوای لازم به آن‌ها وارد می‌شود و خروج آن نیز کنترل می‌شود تا به این ترتیب مانع از شیوع میکرو ارگانیزم‌ها (ویروس کرونا) به فضای بیرونی واحد‌ها شود. بیمارستان هوشنشان دارای واحد‌های مختلفی نظیر بخش مراقبت‌های ویژه، اتاق بستری بیماران، اتاق کنفرانس، واحد‌های تجهیزات پزشکی و آزمایشگاه است. به‌علاوه اتاق‌های قرنطینه مجزا نیز تعبیه می‌شوند تا ریسک انتقال بیماری‌ها بین بیماران کاهش یابد.

این بیمارستان که با مشارکت 7هزار و 500 نفر تکمیل شد، اکنون در اختیار تیم‌های پزشکی و درمانی قرار دارد و از روز دوشنبه (سوم فوریه) روند بستری افراد در آن آغاز شده است. هم‌اکنون یک‌هزار و 400 نفر تیم درمانی در هوشنشان مستقر شده‌اند. این بیمارستان در مساحت 25 هزار مترمربع و با گنجایش یک‌هزار تخت‌خواب بنا شده است. با این حال این تنها بیمارستان اضطراری برای مقابله با شیوع بیشتر کرونا نیست و چهل کیلومتر آنطرف‌تر، چینی‌ها در حال ساخت یک بیمارستان دیگر، اما این‌بار با ظرفیت یک هزار و 600 تخت خواب هستند.

اما راز و رمز پاسخ برق‌آسای مقامات و نهاد‌های چینی در شرایط اضطراری چیست؟

یانژونگ هوآن، تحلیلگر ارشد شورای روابط خارجی آمریکا در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «چین رکورد ساخت برق‌آسای پروژ‌ه‌هایی عظیم نظیر همین بیمارستان را دارد.» او به سال 2003 و ساخت بیمارستان پکن اشاره می‌کند که یک هفته‌ای بنا شد. به گفته او در ساخت بیمارستان ووهان نیز از سازه‌های پیش‌ساخته استفاده شده است. او ادامه می‌دهد: «این کشور که دارای حکومتی اقتدار‌طلب است، بر اساس بسیج منابع و نیرو‌های انسانی و از بالا به پایین کار می‌کند. این شیوه می‌تواند در چنین مواقعی ماهیت بوروکراتیک موجود و محدودیت‌های مالی را کنار بزند و تمامی منابع را به‌سوی نیل به هدف بسیج کند.»

هوآنگ می‌گوید دولت چین تمامی مهندسان را مانند آنچه در سال 2003 رخ داد به سوی ووهان گسیل داشت تا این پروژه در موعد مقرر به اتمام برسد. وی افزود: «علم مهندسی چیزی است که چینی‌ها در آن بی‌بدیل هستند. آن‌ها رکورد ساخت آسمان‌خراش‌ها با سرعت چشمگیر را در اختیار دارند، کاری که غربی‌ها نمی‌توانند تصور انجام آن را هم داشته باشند.» در زمینه تامین منابع دارویی و بیمارستانی نیز، ووهان به‌سادگی آن‌ها را یا از بیمارستان‌های دیگر یا از شرکت‌ها سفارش می‌دهد. روزنامه گلوبال‌تایمز چین تایید کرده است که تعداد 150 نفر از پرسنل نظامی ارتش آزادی‌بخش خلق چین در بیمارستان هوشنشان مستقر شده‌اند. زمانی که به فانگ شیانگ، مدیر پروژه ساخت بیمارستان هوشنشان گفته شد که برای ساخت بیمارستان تنها 10 روز فرصت دارند، او پاسخ داد که این کار غیرممکن است. این مهندس چینی، اما پس از اتمام 9 روز ساخت این بیمارستان در گفتگو با خبرگزاری شینهوا می‌گوید: «برای ساخت پروژه‌ای در این مقیاس دو سال زمان لازم است. حتی برای ساخت یک بیمارستان موقت نیز یک ماه زمان لازم است، حالا تصور کنید بیمارستانی را باید با تمامی تجهیزات و در جهت مقابله با بیماری‌های واگیردار در کمتر از 10 روز بنا کنید.».

اما در جریان شیوع ویروس سارس در سال 2003، چینی‌ها چگونه توانستند ظرف یک هفته بیمارستان عظیمی را بنا کنند؟ در سال 2003، حدود 4 هزار نفر از پرسنل چینی، با کار شبانه‌روزی توانستند بیمارستان ژیائوتانگشن را در هفت روز به بهره‌برداری برسانند و رکورد جهان در سریع‌ترین ساخت بیمارستان را به نام خود ثبت کنند. در این بیمارستان، تمامی امکانات بیمارستان‌های روز جهان نظیر اتاق‌های عکسبرداری با اشعه ایکس، اتاق‌های سی‌تی اسکن، واحد مراقبت ویژه و آزمایشگاه تعبیه شده بودند و هر اتاق بستری نیز دارای حمام مختص به خود بود. اما ساخت این بیمارستان در سال 2003 توسط وزارت بهداشت چین کلید خورد و پرستاران و پزشکان نیز با در اختیار داشتن پروتکل نحوه مقابله با شیوع ویروس سارس، به سوی این بیمارستان گسیل شدند. اگرچه در جریان شیوع ویروس سارس هم اغلب هزینه‌ها و سازماندهی منابع توسط دولت محلی صورت گرفت، اما یارانه‌های قابل‌توجهی نیز توسط دولت چین به آن‌ها اعطا شدند که از بالا تا پایین و تمای روند ساخت و دستمزد کارکنان مهندسی و پزشکی را شامل می‌شدند. این بیمارستان پس از ریشه‌کن شدن سارس به‌طور کامل تخلیه و جمع‌آوری شد.