محرومیت‌زدایی به کمک اپلیکیشن‌ها و تکنولوژی

بخش بهداشت و درمان هند، با وجود کمبودهایی که دارد، در چند جبهه پتانسیل‌های بالایی دارد. طرح دولتی برای تشویق خدمات‌دهندگان حوزه بهداشت و درمان به استفاده از سوابق پزشکی الکترونیک، باعث می‌شود هوش مصنوعی دیدگاه‌هایی را از داده‌های بیماران استخراج کند و راهکارهای درمانی بهتری ارائه کند. دسترس‌پذیری پهنای باند مخابرات باعث می‌شود تخصص پزشکی به بازارهای روستایی محروم هم برسد و برنامه‌های مشاوره پزشکی از راه دور، از طریق گوشی‌های موبایل اجرا شوند. اقدام دولتی «ساخت هند» تولیدکنندگان را به تولید ابزارهای پزشکی در داخل تشویق می‌کند تا هزینه‌ای که بیماران برای محصولاتی مثل استنت و ایمپلنت وارداتی می‌پردازند، کمتر شود. نوآوری در زمینه مراقبت‌های بهداشتی در هند، می‌تواند یک مدل جهانی برای تغییر از درمان بیماران به سوی اقدامات پیشگیرانه باشد؛ آن هم با توجه به جمعیتی که در این کشور از امکانات پزشکی بهره نمی‌برند.

به گفته سانگیتا ردی، مدیر پلت‌فرم آپولو و رئیس فدراسیون اتاق بازرگانی و صنایع هند، «بهداشت و درمان این پتانسیل را دارد که به عامل رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در این کشور تبدیل شود.» گاراو آگاروال، مدیر و موسس داروخانه آنلاین و پلت‌فرم دیجیتال 1mg در این زمینه می‌گوید: ‌«مراقبت‌های بهداشتی فرصتی فراهم می‌کند تا روش‌هایی پیدا شود که خدمات پزشکی را قابل فهم‌تر، دسترس‌پذیرتر و مقرون‌ به صرفه‌تر کند.»‌ این شرکت که سه سال قدمت دارد، سالانه 85 میلیون بازدید از طرف مشتریان دارد و به بیماران امکان می‌دهد علاوه بر خرید دارو، برای خدماتی مثل آزمایش خون یا مشاوره‌های پزشکی ثبت نام کنند.به گفته پانچام موکیم، مدیر عامل شرکت اورستون (Everstone)، صنعت مراقبت بهداشتی هند، هر روز برای سرمایه‌گذاران جذابیت بیشتری پیدا می‌کند و نوآوری‌های تکنولوژیک در این صنعت، به نفوذ در لایه‌های دوم و سوم بازار این کشور کمک کرده‌اند. شرکت اورستون سرمایه‌گذاری‌هایی در حوزه مراقبت‌های بهداشتی، از جمله بیمارستان‌ها و تولیدکنندگان ابزارهای پزشکی داشته و طی دو سال گذشته سرمایه آن به 400 میلیون دلار رسیده است.

 پیشگیری بهتر از درمان

در طرح‌ریزی چالش‌های مراقبت‌های بهداشتی، ردی اشاره می‌کند که در کل زنجیره تامین، از فعالان پزشکی گرفته تا بیمارستان‌ها و تاسیسات دولتی، همه تلاش می‌کنند دسترسی به خدمات را بیشتر کنند. همزمان، بخش خصوصی بیش از 76 درصد خدمات بهداشتی را بر عهده دارد و ردی این سناریو را «جزایر پرامکانات در اقیانوس عدم کفایت» توصیف می‌کند. ردی می‌گوید بخش قابل توجهی از جمعیت هند، از مراقبت‌های بهداشتی محروم هستند. نسبت پزشک به بیمار در هند 1 به 10 هزار و 189 است که در مقایسه با استاندارد اعلام شده سازمان جهانی بهداشت (1 به 1000) کمتر از 10 درصد است.او در ادامه می‌گوید این چالش‌ها رو به کاهش هستند و بنابراین فرصتی عالی برای مختل کردن مدل‌های سنتی مراقبت‌های بهداشتی فراهم می‌کنند. او خواستار تحول از مدل «درمان بیماران» به سوی افزایش رفاه شده که فرصت‌هایی را با عبور از الگوی مراقبت بهداشتی به تمرکز بر پیشگیری فراهم می‌کند. او می‌گوید: «اگر رویکرد دوگانه توسعه زیرساخت‌های بهداشتی، توسعه متدولوژی و روش انجام کارها و کاهش بار بیماری را اتخاذ کنیم، فقط به حل مشکل مراقبت‌های بهداشتی در هند کمک نمی‌کنیم، بلکه مدلی برای کل دنیا عرضه خواهیم کرد.»

بار بیماری‌های مزمن یا به عبارتی غیرواگیر در هند تقریبا 20 درصد جمعیت است که یعنی حدود 200 میلیون نفر از جمعیت هند به بیماری‌های مزمن مبتلا هستند. در این میان، فقط دیابت و فشار خون 100 میلیون نفر را درگیر کرده و جمعیت این بیماران سالانه 13 درصد رشد می‌کند. موضوع بدتر این است که درصد بسیار پایینی از این بیماران به درستی درمان می‌شوند.

 در محراب تکنولوژی

آگاروال معتقد است استفاده از تکنولوژی برای رسیدگی به ناکارآمدی‌ها در این حوزه الزامی است. «بر خلاف غرب، اکوسیستم مراقبت‌های بهداشتی در هند با محوریت مصرف‌کننده اداره می‌شود. اگر وارد یک بیمارستان شوید، بیماران پرونده به دست از این سو به آن سو می‌روند. نفوذ بیمه در هند 15 درصد است. بیماران سرپایی اصلا تحت پوشش بیمه نیستند که یعنی وقتی کسی برای نیازهای معمولی و چک‌ کردن به پزشک مراجعه می‌کند، اصلا بیمه‌ای در کار نیست. بنابراین، بیماران به دنبال این هستند که بفهمند چگونه می‌توانند بار هزینه بیماری خود را به صورت ماهانه کم کنند.»

در سپتامبر 2018، دولت هند «ماموریت حفاظت از سلامت ملی» را با هدف ارائه خدمات به 100 میلیون خانواده فقیر و آسیب‌پذیر که از پوشش بیمه برخوردار نیستند، شروع کرد. موکیم می‌گوید: «این طرح باعث شده انبوه جمعیتی که تا آن موقع تحت تشخیص یا درمان قرار نگرفته بودند، فرصت تحت نظر قرار گرفتن را پیدا کنند.» او اشاره می‌کند که با این حال، هنوز ظرفیت کافی از نظر مراقبت‌های بهداشتی اولیه و ثانویه وجود ندارد؛ به‌خصوص در شهرهای بزرگی مثل بمبئی یا چنای. بیشتر امکانات بهداشتی موجود، در بازارهای این شهرها وجود دارد و سرمایه‌گذاری‌های جدید جذب آنها می‌شود.موکیم معتقد است یکی از موانع بزرگ افزایش دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی، عدم تطابق بین هزینه‌های سرمایه‌ای ساخت بیمارستان و امکان بازدهی سرمایه کافی برای سرمایه‌گذاران است. به علاوه، گرفتن تاییدیه‌ها و مجوزهای ساخت بیمارستان زمان بسیار زیادی می‌برد. در نبود پوشش بیمه، توانایی بیماران برای پرداخت هزینه‌های درمان، از ساکنان مناطق شهری تا روستایی بسیار متغیر است.

یکی از کاربردهای تکنولوژی در این حوزه مدیریت انبار است، چون بیمارستان‌ها باید ده‌ها هزار آیتم مختلف را ذخیره کنند. در مرحله بعد، فرآیندها باید ساده‌سازی شوند تا دسترس‌پذیری بیماران ارتقا یابد. تکنولوژی باید وقت پذیرش را پیش‌بینی‌پذیر کند، برنامه‌ریزی‌های اولیه برای پزشک‌ها انجام دهد و زمان انتظار بیماران را به حداقل برساند. اپلیکیشن آپولو خانم ردی روزانه 7 هزار وقت دکتر را تنظیم می‌کند و تضمین می‌کند که زمان انتظار ملاقات پزشک – به جز در موارد اورژانسی - بیشتر از 20 دقیقه طول نکشد.

این اپلیکیشن بهره‌وری را به گونه‌ای بالا می‌برد که مثلا پرسنل خدمات بیمارستان می‌توانند اتاق‌ها را سریع‌تر آماده کنند و بخش پذیرش به صورت آنی مطلع می‌شود که کدام اتاق‌ها آماده هستند. سوابق بهداشتی الکترونیک، به پزشکان کمک می‌کنند داده‌های مربوط به بیماران را سریع‌تر مدیریت کنند و انتقال دهند. لایه بعدی ایجاد پروتکل‌های مراقبت برای فرآیندهای بیمارستانی است. به عنوان مثال، این پروتکل‌ها امکان این را ایجاد می‌کنند که پزشک‌های تازه‌وارد بتوانند در کمترین زمان به کارآمدی پزشکان باتجربه برسند.در مرحله بعد، سوابق پزشکی الکترونیک امکان توسعه کیفیت خدمات را در کنار مزیت‌های دیگر فراهم می‌کنند. ردی می‌گوید: «به محض اینکه فرآیندهای بیمارستانی را دیجیتالی کردید، می‌توانید داده‌ها را مرتب‌سازی کنید، نتایج را ببینید و مدل‌های هوش مصنوعی که در کل اکوسیستم به کار می‌روند، ایجاد کنید.»

 سه B مراقبت‌های بهداشتی

ردی سه B را شناسایی کرده که در حال متحول کردن مراقبت‌های بهداشتی هستند. اولین آنها «بیولوژی» (biology) است که پای تکنولوژی در آن به میان می‌آید تا هزینه‌های آزمایش‌های ژنتیک کاهش یابد و مدل‌های کسب‌وکار جدید برای درمان‌های هدفمند، تجویز دقیق دارو و مراقبت‌های پیشگیرانه تسهیل شوند. دومین B «بایت‌ها» (bytes) یا کاهش مستمر هزینه رایانش است که بر اساس «قانون مور» پیش می‌رود. این قانون می‌گوید تعداد ترانزیستورها و ریزتراشه‌ها در هر دو سال دو برابر می‌شود، در حالی که هزینه‌های رایانش در همین مدت نصف می‌شود. و B آخر «پهنای باند» (bandwidth) در ارتباطات دیجیتال است که با توجه به تراکم رو به رشد کاربران مخابرات و اینترنت هند، می‌تواند دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی را در مناطق روستایی این کشور هم توسعه دهد. به این ترتیب، جراحی‌ با نظارت از راه دور، آموزش از راه دور، تجویز دارو و مشاوره‌های ویدئویی با پزشکان، تسهیل خواهد شد. تکنولوژی همچنین کارآیی حوزه‌هایی مثل سی‌تی اسکن را افزایش داده و امکان گرفتن تصاویر بهتر و تشخیص‌های سریع‌تر را فراهم کرده است. تغییرات دیگری هم به کمک تکنولوژی در راهند. ردی می‌گوید: «شاهد تحول در مراقبت‌های بهداشتی از بیمارستان به کلینیک، از کلینیک به خانه و از خانه به دسترسی‌های همیشگی 24 ساعته هستیم که با گوشی‌های موبایل امکان‌پذیر شده‌اند.»

آگاروال هم هنگام غلبه بر مشکلات اولیه1mg داستان خودش را در جدال با تکنولوژی داشته است. این شرکت به عنوان یک داروخانه آنلاین، در یک فضای بازار دووجهی فعالیت کرده است. یک وجه آن بیمارانی بودند که درخواست دارو داشتند و یک وجه دیگر داروخانه‌های خرده‌فروش که داروها را توزیع می‌کنند. یکی از مدل‌های مدیریت موجودی مبتنی بر هوش مصنوعی که 1mg دنبال می‌کند، روشی را پیدا کرده که تقاضای مصرف‌کننده را با عرضه داروخانه‌ها هماهنگ می‌کند. این مدل بر اساس دو فرضیه ساده کار می‌کند، اما برای 1mg کاملا اثرگذار بوده است. بر اساس آن اگر داروخانه‌ای در یک هفته داروی مشخصی را توزیع کند، پیش‌بینی می‌شود که در هفته بعد هم این روند ادامه پیدا کند و بالعکس. سپس بر اساس این الگو تصمیم‌گیری می‌شود. این اولین کاربرد هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در سیستم بود. وقتی 1mg بعدا خدمات آزمایشی تشخیصی را اضافه کرد، باز هم از تکنولوژی بهره برد، به طوری که بیماران با استفاده از اپلیکیشن موبایل، وقت‌های خود را به صورت آنلاین رزرو می‌کردند. متصدیان نمونه‌گیری خون، از یک پروتکل خاص پیروی می‌کنند و از استیکرهای حاوی بارکد که اطلاعات شناسایی بیماران روی آن است استفاده می‌کنند.

این شرکت همچنین یک مدل هوش مصنوعی برای مشاوره‌های پزشکی درست کرده است. پزشک روبات که با هوش مصنوعی کار می‌کند، به یک تشخیص و روش درمان در مورد بیمار می‌رسد، اما 1mg آن را به بیمار منتقل نمی‌کند. در عوض، نتایج با یک پزشک واقعی در میان گذاشته می‌شود که باید آن را تایید یا رد کند. آگاروال می‌گوید: «حدود 20 درصد مشاوره‌ها در 1mg با پزشک هوش مصنوعی صورت می‌گیرند. این روبات‌ها به اندازه پنلی متشکل از شش پزشک که در سطوح مختلف تجربه دارند، دقیق هستند.»

ویژگی‌های منحصر به فرد مراقبت‌های بهداشتی در هند، نیازمند راه‌حل‌های سنتی هم هست. به‌عنوان مثال، نوشتن نسخه‌های دستی توسط پزشک متداول  است و 1mg از هوش مصنوعی استفاده می‌کند تا حدود نیمی از این داده‌ها را رمزگشایی کند و آنها را برای تحلیل‌های بیشتر آماده کند.با وجود نوآوری‌های تکنولوژیک داروخانه‌های آنلاین مثل 1mg، صدای قانون‌گذاران و دادگاه‌های هند درآمده است. دستگاه‌های ناظر خواستار توقف فروش دارو به صورت آنلاین شده‌اند تا مقررات مشخصی در این مورد وضع شود. آنها می‌گویند هر چند روز شکایت‌هایی علیه خرده‌فروش‌های آنلاین شنیده می‌شود که داروی بدون نسخه می‌فروشند. اما واقعیت کاملا فرق دارد. اگر بخواهید به هر داروخانه فیزیکی در هند مراجعه کنید، در 50 درصد موارد می‌توانید بدون بردن نسخه داروی مورد نظر خود را بگیرید. اما اگر بخواهید از داروخانه‌های آنلاین خرید کنید، احتمال اینکه بدون نسخه بتوانید این کار را انجام دهید، 01/ 0 درصد است. به نظر می‌رسد در این مواقع، آنهایی که قانون را نادیده می‌گیرند، برای کسانی که قانون را رعایت می‌کنند، دردسر ایجاد می‌کنند.موکیم اشاره می‌کند که صنعت نوظهور خرده‌فروشی آنلاین دارو در هند، ظرف مدت سه تا چهار سال به نفوذ بازاری رسیده که داروخانه‌های فیزیکی در آن ناتوان بوده‌اند. دسترسی به دارو در مناطق روستایی هند یک معضل بزرگ بوده و این داروخانه‌های آنلاین تا حدی آن را حل کرده‌اند.

در دیگر بخش‌های صنعت، ظاهرا قانون‌گذاران عملکرد خوبی داشته‌اند. سه سال پیش، مقامات هند بر قیمت برخی محصولات مثل استنت (لوله‌های فلزی که برای باز نگه داشتن شریان‌ها به کار می‌رود) نظارت کرده و آن را کنترل کردند و باعث شدند قیمت این محصول تا 85 درصد پایین بیاید. موکیم برخی واسطه‌ها را که با همدستی پزشکان متخصص باعث بالا رفتن قیمت تمام شده این محصول برای بیماران شده‌ بودند، سرزنش می‌کند. حالا سقف قیمتی که برای استنت تعیین شده، باعث افزایش تولید تولیدکنندگان داخلی شده و آنها محصول برخی برندهای چندملیتی را هم تامین می‌کنند. موکیم می‌گوید: پایین‌تر بودن هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی در هند، در مقایسه با کشورهای توسعه یافته، بیماران سراسر دنیا را به این کشور جذب می‌کند؛ به‌ویژه از خاورمیانه و جنوب شرق آسیا.

سرمایه‌گذارانی مثل موکیم، اثر مثبت تعیین سقف قیمت بر استنت‌ها را می‌ستایند و امیدوارند این ذهنیت در کل بخش مراقبت‌های بهداشتی گسترش یابد. به علاوه، ورود تکنولوژی‌های پیشرفته در ابزارهای پزشکی هند هر روز بیشتر می‌شود و تولیدکنندگان خارجی چنین ابزارهایی به دنبال ایجاد ظرفیت در این کشور هستند. نکته آخری که فعالان این عرصه باید توجه کنند، حفظ حریم خصوصی داده‌های بیماران است. اتحادیه اروپا و آمریکا قوانین سخت‌گیرانه‌ای در این زمینه اتخاذ کرده‌اند. ردی می‌گوید قوانین متعادلی برای حفاظت از داده‌های بیماران، علاوه بر شرکت‌هایی که در حوزه سلامت و بهداشت کار می‌کنند، برای کل کشور مفید و ضروری است. ردی می‌گوید تمرکز بر «استانداردسازی جمع‌آوری داده» باعث می‌شود سازمان‌ها در تحلیل داده‌ها به صورت فردی عمل نکنند.