چند هفته پیش شهردار زاهدان اعلام کرد که 44 درصد از مردم زاهدان حاشیه نشین اند. به همین بهانه، گفت و گویی ترتیب دادیم با دکتر اسفندیار بندریان استاد جفرافیا و عضو سابق هیئت علمی دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دانشگاه سیستان و بلوچستان.
دکتر اسفندیار بندریان پایان نامه خود را با عنوان ( زاهدان شهر جوان با توسعه سریع وعوامل رشد سریع آن ) به زاهدان اختصاص داده و یکی از آگاه ترین افراد به شهر زاهدان است.
وی گفت: فقر عاملی است که مردم را وادار می کند تا به حاشیه نشینی روی بیاورند. سرمایه گذاری افراد متمکن بر روی زمین های شهری و ایجاد بورس بازی زمین، باعث شده تا قیمت زمین از ارزش واقعی آن فراتر رود و بسیاری توان خرید زمین در شهر را نداشته باشند.
وی با اشاره به این که پس از روی کار آمدن حکومت پهلوی، حاشیه نشینی به آهستگی وارد ایران شد، افزود: با توسعه شهر نشینی، روستاییان برای کار به شهرهای بزرگتر مهاجرت می کردند و با مشکل تهیه مسکن مواجه می شدند. در آن زمان درباریان و امرای ارتش که به دلیل آگاهی از تغییرات قوانین از تغییر قیمت زمین ها اطلاع داشتند، شروع به خرید زمین کرده و بعدتر زمین ها را با قیمت بسیار بالاتر به فروش می رساندند. در حکومت پهلوی اوضاع به گونه ای بود که برخی زوج های جوان برای زندگی به غارها پناه می بردند.
وی گفت: اگر بارها مناطق حاشیه شهر زاهدان را خراب کرده و از نو بسازیم، بازهم مشکل پابرجاست. برای حل این مشکل، باید مشکل اشتغال حاشیه نشینان حل تا آنها بتوانند خانه های خود را بازسازی کنند. همچنین دولت باید بتواند بازار زمین را کنترل کند.
وی بیان کرد: آمایش یعنی توزیع متناسب جمعیت و درآمد در سطح کشور، اگر این توزیع متناسب نباشد، با مشکلاات فراوانی از جمله حاشیه نشینی مواجه خواهیم بود، اگر حاشیه نشینان درآمد مناسبی داشته باشند، مشکلات امنیتی و بهداشتی ناشی از حاشیه نشینی ایجاد نخواهد شد. تا مشکل اشتغال حاشیه نشینان حل نشود، ما همچنان دچار مشکلیم. همچنین باید مهاجرت از دیگر شهرهای استان، به زاهدان هم تدبیری اتخاذ شود تا بر جمعیت حاشیه نشین زاهدان افزوده نشود.
دکتر بندریان در ارتباط با راه های بلند مدت توسعه زاهدان گفت: یکی از این راه ها، ایجاد ارتباطات با کشور های همسایه است. اگر برنامه های اقتصادی مشترکی بین استان و همسایگان انجام شود، در آینده مشکلات امنیتی نخواهیم داشت. افزون بر آن ایران دارای سرمایه و مهندسین متخصص است و افغانستان هم منابع لازم و نیروی کار دارد. ما می توانیم با سرمایه گذاری در سیستان، علاوه بر اشتغال زایی حتی جلوی قاچاق را هم بگیریم و سیستان را به قطب کشاورزی و صنعتی منطقه تبدیل کنیم.
عضو سابق هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان در پاسخ به این پرسش که در چه زمینه ای در این استان می توان اشتغال زایی کرد، گفت: سالهاست که گردشگری، گزینه روی میز است. اگر جاده ترانزیت چابهار سرخس را تقویت کنیم، می توان مشکل بیکاری این منطقه را حل کرد. همچنین مسئولان با کشورهای افغانستان، پاکستان، هند و حتی چین روابط را تقویت کنند و از پتانسیل های آنان استفاده شود.
وی در ادامه بیان کرد: طبیعت امکان توسعه را برای هر منطقه ای فراهم کرده اما باید از علم استفاده کرد. ما می توانیم به جای وارد کردن گوشت از برزیل، از همین افغانستان گوشت وارد کنیم. با خردورزی و استفاده از علم می توان منطقه را دگرگون کرد.
این عضو سابق هیات علمی دانشگاه سیستان وبلوچستان که تحقیقات زیادی را در ارتباط با منابع آبی استان سیستان و بلوچستان نیز انجام داده است، گفت: با توجه به تحقیقاتی که انجام شده، در سال 17 میلیارد متر مکعب نزولات جوی داریم که تنها از 3.5 میلیارد متر مکعب آن به صورت های مختلف بهره برداری می شود و مابقی آن به هدر می رود. اگر این آب ها چه دربهره برداری و چه در مصرف مدیریت شوند، این استان شاهد یک توسعه بسیار عظیم خواهد بود. این حجم از آب برابر است با مجموع ظرفیت بزرگترین سدهای کشور یعنی گتوند، کرخه، دز و سیمره.
وی در ارتباط با نحوه مدیریت این حجم عظیم آب در استان گفت: در بخش های شمالی استان، تبخیر آب بسیار بالاست و بیش از نیمی از آب یک چاه نیمه در سال تبخیر می شود اما می توانیم با حفاری در زیر زمین دریاچه های مصنوعی برای نگهداری آب ایجاد کنیم. این روش در اکثر روستاهای استرالیا که گاها بارندگی به مراتب کمتری از اینجا دارد، امتحان خود را پس داده است. همچنین در بخش های جنوبی استان که به دلیل نزدیکی به دریا هوا رطوبت بالایی دارد و تبخیر کم است، می توان از سد سازی استفاده کرد.
دکتر بندریان با توجه به دانشجویی بودن خبرگزاری ایسنا در پایان خطاب به دانشجویان زاهدان گفت: دانشجویان باید NGO های دانشجویی تشکیل و در رشته های خودشان استارت آپ هایی تشکیل بدهند و علاوه بر خودشان، دیگران را هم مشغول به کار کنند. شاید برای شما جالب باشد که دانشجویان ادبیات در فرانسه بسیار بیشتر از مهندسان درآمد زایی می کنند. در ابتدا باید دانشجویان ایده هایی طراحی کنند که بازار پسند باشد و در ادامه باید از آنها حمایت کرد. نسل جوان خلاق است، باید از آنها در تصمیم گیری ها استفاده کنیم.
