به گزارش اقتصادآنلاین، لیلا مرگن در شرق نوشت: آهن اسفنجی ماده اولیه تولید فولاد در مقاطع مختلف است و این اقدام وزارت صمت، گامی برای کنترل دخالت واسطه‌ها در بازار از سوی فعالان صنعت فولاد معرفی می‌شود. سال گذشته با تصویب ستاد تنظیم بازار، عرضه آهن اسفنجی در بورس کالا متوقف شد و به گفته وحید یعقوبی، مدیر اجرائی انجمن فولاد، در‌حال‌حاضر به دلیل کاهش آهن‌قراضه در کشور و افزایش تقاضا برای آهن اسفنجی، نقدینگی به بازار فولاد هجوم آورده است؛ زیرا صنایع وابسته برای تأمین نیازهای خود دیگر برای‌شان نمی‌صرفد که آهن‌قراضه گران را خریداری کنند. در‌این‌میان هم برخی تجار با هدف کسب سودهای کلان وارد بازار فولاد شده‌اند. این در حالی است که اگر عرضه آهن اسفنجی در بورس انجام می‌شد، با شفاف‌شدن قیمت‌ها، امکان دخالت دلالان به حداقل می‌رسید. به اعتقاد یاسر مؤمنی، کارشناس بورس کالا، خروج آهن اسفنجی از چرخه بورس، زمینه را برای ظهور دلالان در بازار فولاد فراهم کرده است؛ اما آیا این تصمیم وزارت صمت می‌تواند به دلال‌بازی در بازار فولاد پایان دهد؟
بر‌اساس بخش‌نامه‌ای که وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر کرده است، فروش آهن اسفنجی به اشخاص حقیقی و حقوقی ممنوع اعلام شده است. بر‌اساس این بخش‌نامه که توسط مهر منتشر شد و به امضای سیف‌الله امیری، مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صمت رسیده است، در راستای حمایت از تولید و اطمینان از تأمین مواد اولیه کارخانجات تولیدی، فروش آهن اسفنجی فقط به مصرف‌کننده واقعی آزاد بوده و باید فروشندگان با توجه به ظرفیت حقیقی تولید واحدهای زیرمجموعه صنعت فولاد، اقدام به فروش محصول خود کنند. در این بخش‌نامه تأکید شده است که در صورت دریافت گزارش خلاف دستورالعمل وزارت صمت، مسئولیت تخلف صورت‌گرفته بر‌عهده مدیران عامل شرکت‌های تولیدکننده آهن اسفنجی خواهد بود و برابر قوانین و مقررات با خاطیان برخورد خواهد شد.
احتکار آهن اسفنجی
وزارت صمت از صدور چنین بخش‌نامه‌ای چه هدفی را پیگیری می‌کند و آیا فعالان صنعت فولاد صدور چنین بخش‌نامه‌ای را مفید می‌دانند؟ محمد‌رضا دانشگر، کارشناس صنعت فولاد در‌این‌باره بیان می‌کند: این بخش‌نامه به خاطر این است که دست واسطه‌ها را کوتاه کنند. واسطه‌ها آهن اسفنجی را می‌خریدند و احتکار می‌کردند.
به گفته دانشگر واسطه‌ها با بازارسازی قیمت‌ها را بالا می‌بردند و به‌این‌ترتیب محصول گران به دست ذوبی‌ها می‌رسید.
او ادامه می‌دهد: تعداد واحدهای فولادی که آهن اسفنجی مصرف می‌کنند، کاملا مشخص است. همه واحدهای شناسنامه‌دار هستند و هر‌کسی نمی‌تواند بگوید یک کارخانه فولاد دارم و آهن اسفنجی می‌خواهم. کنترل خریدوفروش محصول، کار پیچیده‌ای نیست. تعداد این واحدها هم خیلی زیاد نیست.
این کارشناس صنعت فولاد درباره نتیجه‌بخش‌بودن چنین بخش‌نامه‌هایی می‌گوید: به‌هر‌حال نمی‌توان گفت که مشکل تعادل در عرضه و تقاضا را ریشه‌ای حل می‌کند؛ اما وزارتخانه ناچار است برای تنظیم بازار چنین بخش‌نامه‌هایی را صادر کند و چنین حرکاتی انجام دهد تا بازار را حتی اگر شده است، به صورت مقطعی تنظیم و کنترل کند و دست‌کم جلوی واسطه‌گری را بگیرد.
قدرت نقدشوندگی فولاد، عامل هجوم نقدینگی
وحید یعقوبی، مدیر اجرائی انجمن فولاد، نیز صدور بخش‌نامه وزارت صمت را گام مثبتی در راستای کنترل بازار فولاد معرفی می‌کند.
او می‌گوید: یکی از دلایل التهاب بازار فولاد در این چند وقت این است که نقدینگی به بازار فولاد هجوم آورده است. فولاد کالایی با ماندگاری بالاست و قدرت نقدشوندگی دارد؛ به‌همین‌دلیل توجه تجار را به خود جلب کرده است. در چنین شرایطی آهن اسفنجی به دست واحدهای تولیدی نمی‌رسد؛ به‌این‌ترتیب التهاب بازار بالا می‌رود.
یعقوبی اضافه می‌کند: تا شش ماه پیش تقاضا برای آهن اسفنجی کمتر از عرضه بود. هر‌چقدر به پایان سال نزدیک می‌شویم، تقاضا برای آهن اسفنجی بالا می‌رود. دلیل افزایش تقاضا، ورود واحدهای القایی به چرخه مصرف است. با افزایش تقاضا تجار به موضوع ورود پیدا کردند و قیمت‌ها را بالا بردند.
او ادامه می‌دهد: پیش‌از‌این واحدهای القایی بیشتر از آهن‌قراضه استفاده می‌کردند. در‌حال‌حاضر میزان عرضه آهن‌قراضه در کشور کاهش یافته و قیمت آن با افزایش مواجه شده است. ساماندهی بالایی روی بهای آهن‌قراضه نیست؛ به‌همین‌دلیل واحدهای القایی به مصرف آهن اسفنجی روی آورده‌اند و تقاضا برای این محصول بالا رفته است.
مدیر اجرائی انجمن فولاد درباره دلیل کاهش عرضه آهن‌قراضه می‌گوید: بحث بازیافت و ماشین اسقاطی کم شده است، ضمن اینکه آهن‌قراضه هیچ ساماندهی‌ای ندارد. قیمت‌ها خیلی بالا رفته است و برای کارخانه‌دار فولادی به‌صرفه نیست که درصد بالایی از واحد خود را با آهن‌قراضه شارژ کند، به همین دلیل تقاضای آهن اسفنجی بالا می‌رود.
به گفته او، سال گذشته ستاد تنظیم بازار تصمیم می‌گیرد که عرضه آهن اسفنجی در بورس را متوقف کند. این مسئله منجر به این می‌شود که تجار به سمت خریدوفروش آهن اسفنجی جذب شوند و یک‌باره تقاضا هم در مدت شش ماه زیاد شده و متقابلا عرضه آهن اسفنجی کم شده است.
یعقوبی درباره دلیل تمایل تجار برای ورود به بازار فولاد بیان می‌کند: انتظار تورمی در سال آینده بالاست. تجار برای اینکه می‌خواهند ارزش پولشان را حفظ کنند، به این سمت آمده‌اند و می‌خواهند سوداگری کنند. تجار از امسال تا سال بعد ممکن است به ازای هر کیلوگرم آهن اسفنجی هزار تومان سود کنند.
او تأکید می‌کند: تصمیم وزارت صمت با هم‌فکری فعالان صنعت فولاد و تشکل‌های این بخش بوده و پس از برگزاری جلسات اقناعی، این تصمیم ابلاغ شده است.
عرضه در بورس بهترین راه
عرضه کالایی که فروشنده و خریدار مشخص دارد چرا باید در بورس متوقف شود که شاهد دلال‌بازی در این حوزه باشیم. آیا بهتر نبود عرضه آهن اسفنجی در بورس ادامه یابد؟ علیرضا کدیور، کارشناس بورس، عنوان می‌کند: به لحاظ کلی آهن اسفنجی کالایی است که درواقع ماده اولیه تولید فولاد است؛ یعنی شمش فولاد یا ورق فولاد و صنایع پایین‌دستی از آن استفاده می‌کنند و آهن اسفنجی کالایی نهایی نیست. از سوی دیگر آهن اسفنجی کالایی نیست که بخواهد مصرف‌کننده داشته باشد و صرفا واحدهای پایین‌دستی فولادی هستند که از آن استفاده می‌کنند. کسانی که در هر قالبی و با هر مقطعی فولاد تولید می‌کنند، مشتریان آهن اسفنجی هستند.
او اضافه می‌کند: از نظر من تصمیم وزارت صمت درست است، اما باید این محصول در بورس عرضه می‌شد، ولی محدودیت خرید را صرفا برای واحدهای پایین‌دستی می‌گذاشتند. چنین شیوه‌ای منطقی‌تر به نظر می‌رسید.
خروج از بورس عامل حذف شفافیت
یاسر مؤمنی، کارشناس بورس کالا نیز بیان می‌کند: وقتی کالایی از بورس خارج می‌شود، تولیدکننده به هر قیمتی که خواست محصولاتش را می‌فروشد. این فروش به هر کسی که فروشنده مایل باشد، انجام خواهد شد.
او اضافه می‌کند: در شرایط فعلی وزارت صنعت اقدام دیرهنگام، اما خوبی را انجام داده است، البته اگر این اقدام به صورت مقطعی نباشد و تمرکز آن روی این صنعت بیشتر باشد، نه‌اینکه به جهت نزدیکی به روزهای پایانی سال یا بحث‌های انتخاباتی یا مناسبات دیگر، چنین تصمیمی گرفته شده باشد. اگر این تصمیم درست اجرا شود، مصرف‌کننده نهایی می‌تواند منتفع شود.
مؤمنی هم بر عرضه فولاد در بورس کالا تأکید می‌کند. او درباره دلیل خروج آهن اسفنجی از بورس کالا می‌گوید: دلیلش را نمیدانم و ما نخواستیم وارد این قضایا شویم. خروج آهن اسفنجی از بورس سبب بروز عدم شفافیت شد. این عدم شفافیت، سؤالات دیگری را هم به وجود می‌آورد.
او ادامه می‌دهد: اگر می‌خواهیم شفافیتی ایجاد شود و یکی در کانادا و آمریکا ببیند که این محصول به درستی روی تابلو عرضه شده است و قیمت‌های عرضه جلوی چشم همگان باشد، باید آهن اسفنجی در بورس به فروش برسد. پشت فاکتورها ممکن است مسائلی باشد. آدم نمیخواهد تهمت بزند. بهترین راه، عرضه در بورس کالاست. در غیر این صورت یک‌سری سؤالاتی به وجود می‌آید که هر کسی نمی‌تواند به این سؤالات پاسخ دهد.
