نمایش اثر تحریم بر تجارت خارجی

در شرایطی که وزارت اقتصاد و گمرک، بدون ارائه جزئیات مدعی‌اند ارزش تجارت خارجی ایران، در 11‌ماه امسال، به 79میلیارد دلار رسیده، بررسی‌های اتاق تهران از آمار تجارت با شریکان بزرگ خارجی، از افت 63درصدی صادرات ایران در سال2019، به 5مقصد اتحادیه اروپا، ترکیه، کره‌جنوبی، هند و چین، نسبت به سال2018 حکایت دارد؛ اطلاعاتی که آمارهای رسمی را به چالش می‌کشد و نماگرهای متفاوت از اثر تحریم بر روند تجارت خارجی ایران را به نمایش می‌گذارد.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، دیروز فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد در نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، در اتاق ایران، از رسیدن ارزش تجارت خارجی به 79میلیارد دلار خبر داد. مهدی میراشرفی، معاون دژپسند و رئیس‌کل گمرک هم در نشست هیأت نمایندگان اتاق تهران، این آمارها را تکرار کرد. البته وزیر اقتصاد و رئیس‌کل گمرک، ماه‌هاست که هیچ جزئیاتی از ترکیب تجارت خارجی ارائه نکرده‌اند؛ در نتیجه مشخص نیست صادرات ایران در ازای ازدست‌دادن بازارهای بزرگی نظیر اتحادیه اروپا، ترکیه، کره‌جنوبی، هند و چین، کدام بازار جدید را به‌دست آورده که توانسته از افت ارزش تجارت جلوگیری کند. هرچند امکان شیفت تجارت خارجی ایران به سمت بازارهای منطقه‌ای، تا حدودی امکان‌پذیر است؛ اما تا زمانی که مقام‌های وزارت اقتصاد جزئیات آماری را از محاق توقیف خارج نکنند؛ نمی‌توان در این‌باره اظهارنظر دقیقی ارائه داد.

افول صادرات سنتی به روایت آمار

بررسی آمارهای استخراج‌شده در اتاق تهران نشان می‌دهد ارزش صادرات ایران، به 5مشتری عمده و قدیمی، اعم از چین، هند، کره‌جنوبی، ترکیه و اتحادیه اروپا در سال 2019 میلادی نسبت به سال قبل از آن 63درصد افت کرده که البته بخش عمده آن ناشی از توقف صادرات نفت ایران بوده است. براساس این آمارها، تجارت کالایی ایران با این 5مشتری سنتی و قدیمی، 18.5درصد در این دوره زمانی افت داشته که انتظار می‌رود از محل توسعه تجارت ایران و کشورهای همسایه بخشی از آن جبران شده باشد. در مورد تجارت نفتی نیز با توجه به اینکه ایران پس از تحریم نفتی آمریکا، جایگزینی میعانات و فرآورده‌های نفتی به‌جای نفت خام را در دستور کار قرار داده، این امکان وجود دارد که بخشی از افت صادرات به این 5مقصد عمده، از این محل تأمین شده باشد اما نکته اینجاست که براساس این آمارها، مجموع افت ارزش صادرات ایران به این 5مقصد عمده به 34میلیارد دلار رسیده و شواهدی از جایگزینی بازارهایی به این ارزش وجود ندارد. نکته قابل‌تأمل در آمارها این است که در 11‌ماه امسال، مجموع صادرات ایران به اتحادیه اروپا 92.6درصد، هند 90.3درصد، ترکیه 52.8درصد، کره‌جنوبی 47.8درصد و چین 36.5درصد افت کرده است. بر این اساس، ارزش صادرات ایران به این 5مقصد، از 54.5میلیارد دلار در سال2018 به 20میلیارد دلار در سال2019 رسیده است.

حال و روز تجارت از زبان مقامات

براساس آمارهای گمرک ایران، ارزش تجارت خارجی در 11‌ماه امسال به 79میلیارد دلار رسیده که 39میلیارد دلار آن به صادرات و 40میلیارد دلار آن به واردات اختصاص داشته است. در این دوره زمانی تراز تجاری ایران منفی یک‌میلیارد دلار بوده که اگرچه در مقایسه با تراز تجاری مثبت در سالیان قبل اتفاق ناخوشایندی محسوب می‌شود؛ اما با توجه به اینکه افزایش صادرات غیرنفتی در دوره تحریم توانسته بخش عمده جای خالی درآمدهای نفتی را پر کند، به‌راحتی می‌توان این تراز تجاری منفی را نادیده گرفت. دیروز فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد در نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی این آمارها را نشانه موفقیت صادرکنندگان و دولت دانست. همچنین مهدی میراشرفی، رئیس‌کل گمرک نیز در نشست هیأت نمایندگان اتاق تهران گفت: اگر مسیر تجارت تسهیل شود، به‌ویژه با توجه بیشتر به حمل‌ونقل دریایی، می‌توانیم سهم بیشتری از تجارت دنیا بگیریم.