بیماری‌های لثه و دهان و دندان می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر دیابت، حمله قلبی و زوال عقل را افزایش دهد. علاوه بر مسواک زدن، استفاده از نخ دندان به صورت مرتب نیز از کلیدهای اصلی پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان به شمار می‌رود.
بیماری‌های دهان و دندان یا پریودنتیت از زمان‌های دور به عنوان دلایل مهم از بین رفتن دندان‌ها در بزرگسالان محسوب می‌شد. اما این آسیب‌ها فقط مربوط به دهان و خود دندان‌ها نمی‌شود. بیماری لثه هم خطر ابتلا به بیماری‌های جدی و خطرناک را افزایش می‌دهد؛ بیماری‌هایی که ممکن است حتی جان افراد را با خطر مرگ مواجه کند.
بیماری لثه چطور شروع می‌شود؟
دهان ما انسان‌ها، مانند روده‌ها، اکوسیستمی پیچیده متشکل از باکتری‌های گوناگون دارد که به میکروبیوم دهانی معروف است. در دهان نیز، مانند معده و دستگاه گوارش، باکتری‌های مختلفی زندگی می‌کنند که برای پیدا کردن فضای مناسب خودشان مدام با هم درقابت‌اند. هنگامی که تمام انواع گونه‌های باکتری در تعادل به سر ببرند، لثه‌ها در برابر بیماری‌هایی که منشا آنها از باکتری است محافظت می‌شوند. بر هم خوردن این تعادل، منفذی برای حمله پاتوژن‌ها یا عوامل بیماری‌زا مهیا می‌کند و منجر به بروز بیماری‌های دهان و دندان می‌شود. در نهایت این که تعادل باکتریایی موجود در دهان بیشتر دچار اختلال می‌شود.
باکتری‌های پاتوژنیک بیماری‌زا سرمنشا و آغازگر بیماری‌های دهان و دندان نامیده می‌شوند؛ با این حال، این باکتری‌ها تنها مقصران اصلی نیستند. در گذشته، دانشمندان بیشتر فکر می‌کردند که این باکتری‌ها هستند که بافت دهان و دندان را تخریب می‌کند اما امروزه به این نتیجه رسیده‌اند که التهاب ایجاد شده توسط باکتری‌ها است که منجر به از بین رفتن بافت دهان و دندان می‌شود. به عبارت دیگر، باکتری‌هایی که منجر به بیماری می‌شوند، پاسخ سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند، گلبول‌های سفید خون برای ریشه‌کن کردن آنها فراخوانده می‌شوند و با موادی که تولید می‌کنند نه تنها باکتری را از بین می‌برند بلکه به بافت لثه نیز آسیب خواهند رساند.
تاثیر بیماری لثه بر تمامی اندام‌های بدن
تاثیر بیماری دهان و دندان از قرمزی خفیف تا تورم لثه‌ها (جینجیویتیس یا التهاب لثه) و تخریب کامل بافت محافظ استخوانی دندان (پریودنتیت پیشرفته) که باعث از بین رفتن یا افتادن دندان‌ها می‌شود متغیر است.
به مرور زمان، افرادی که مبتلا به بیماری‌های دهان و دندان می‌‌شدند به این نکته پی بردند که خطر بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، بیماری‌های مزمن دستگاه تنفسی، مشکلات در دوران بارداری و زوال عقل در هنگام ابتلا به این بیماری‌ها بیشتر می‌شود. اما هنوز مشخص نیست که آیا بیماری‌های دهان و دندان واقعا منجر به چنین عوارضی در سلامت می‌شود یا این که افراد مبتلا به بیماری‌های جسمی مزمن در مراقبت از دهان و دندان و لثه‌ها بیشتر دچار مشکل می‌شوند. در واقع، این یک رابطه است نه یک اتفاق مبتنی بر علت و معلول. اما التهاب که نقش اصلی در تمامی این عوارض دارد، می‌تواند نقطه پیوند این رابطه باشد.
ناگفته نماند که این ربطه به هر دو روش کار می‌کند. مثلا، تحقیقات پیرامون دیابت نشان داد که درمان موفق بیماری‌های دهان و دندان از شدت دیابت می‌کاهد و بر عکس این رابطه نیز صدق دارد.
پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان
نکاتی که در ادامه به شما خواهیم گفت به پیشگیری از عفونت باکتریایی یا کاهش التهاب دهان، دندان و لثه کمک می‌کند و هنوز هم بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های لثوی هستند.
1- استفاده از مسواک و نخ دندان
دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و قبل از خواب حتما از دندان استفاده کنید. اگر ایمپلنت، بریج یا فضای باز بین دندان‌های خود دارید، بهتر است از مسواک‌های بین دندانی استفاده کنید که زائده‌هایی مانند خلال دندان دارند و در انتهای هر طرف خود موهای ریزی دارند که غذاهای به دام افتاده بین دندان‌ها را تمیز می‌کنند.
2- عدم استعمال سیگار
آمار نشان می‌دهد افرادی که روزی نصف پاکت سیگار می‌کشند، سه برابر بیشتر از افرادی که سیگار نمی‌کشند به بیماری‌های دهان و دندان مبتلا می‌شوند. آنهایی که روزی یک و نیم پاکت سیگار می‌کشند هم 6 برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری به بیماری‌های پریودنتیت دهان و دندان دچار می‌شوند.
3– داشتن رژیم غذایی سالم
یک رژیم غذایی سالم حاوی سبزیجات و روغن‌های گیاهی، میوه‌ها، حبوبات، آجیل‌ها و ماهی‌های چرب نه تنها مواد مغذی لازم را برای سلامت شما فراهم می‌کند بلکه در برطرف کردن التهاب بدن مخصوصا دهان و دندان مفید است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در افرادی که رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا 3 دارند، یعنی همان چربی خوبی که در ماهی‌های چرب وجود دارد، خطر ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان کمتر است.
4- مراجعه مرتب به دندانپزشک و معاینه شدن
حتما برای مراجعه به دندانپزشک، معاینه شدن و تمیز کردن دندان‌ها برنامه منظمی داشته باشید. دندانپزشک شما می‌تواند پلاک‌های حاوی باکتری را از بین ببرد و متوجه اولین علائم بیماری‌های دهان و دندان شود.
5- درمان زودهنگام بیماری لثه
با مشاهده اولین علائم بروز بیماری لثه، به دنبال درمان و مداوا باشید. لثه‌های متورم، لثه‌هایی که خونریزی می‌کنند، کیسه‌های چرک یا لثه‌هایی که از روی دندان‌ها کنار رفته‌اند، از مهم‌ترین علائم بیماری‌های دهان و دندان به شمار می‌روند. تغییرات ثابت‌تر مانند باز شدن فضای بین دندان‌ها، بریج یا پروتزهای جزئی که مثل روز اول به خوبی در جای خود قرار نگرفته‌اند هم می‌توانند از علائم بیماری‌های دهان و دندان باشند.
افق‌های پیش رو
رویکردهای امروز برای درمان بیماری‌های دهان و دندان در مسیر ریشه‌کن کردن باکتری به وسیله آنتی بیوتیک و از طریق جرم‌گیری کردن و کاشت ریشه است. در این فرایند دندانپزشک از ابزاری برای خراش دادن پلاک‌های مملو از باکتری روی سطح و ریشه دندان استفاده می‌کند. به احتمال زیاد، در آینده نزدیک درمان‌ها بیشتر بر رویکردهای موضعی‌تر و هدفمندتر متمرکز خواهد بود.
تا کنون، دانشمندان 700 گونه باکتری را که در دهان ما انسان‌ها زندگی می‌کنند شناسایی کرده‌اند و از درمان‌هایی برای بیماری‌های دهان و دندان سخن به میان آورده‌اند که می‌تواند از ریشه دواندن و لانه‌گزینی باکتری‌های مضر در دهان پیشگیری کند. ممکن است تحقیقات بتواند نسل جدیدی از درمان‌ها را برای از بین بردن پاسخ التهابی به جای مهار کردن کامل آن ایجاد کنند. بنابراین، ممکن است عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای ضدالتهابی کنونی داشته باشند.