فشار خون معیاری برای قدرت و شدت جریان خون در میان رگ هاست. اگر چه در اغلب موارد این بالا بودن فشار خون است که دردسرساز شده و همه به دنبال رهایی از آن هستند اما وقتی که نیروی پیش برنده خون در دیواره رگ ها بیش از حد پایین و کم باشد، ارگان های حیاتی بدن ممکن است مقدار کافی خونی که برای داشتن عملکردی نرمال به آن نیاز دارند را دریافت نکنند. در ادامه این مطلب هر آنچه که در مورد فشار خون پایین، عوامل آن و اینکه چه زمانی باید آن را جدی گرفت را با شما در میان خواهیم گذاشت.
فشار خون پایین به چه معناست؟
فشار خون پایین یا Hypotension یک نارسایی پزشکی است که به فشار خون 90/60 میلیمتر جیوه یا کمتر از آن اطلاق می شود. برای درک این عدد باید بدانید که فشار خون نرمال بین 100/60 تا 120/80 میلیمتر جیوه است. فشار خون پایین بدون نشانه خاص به ندرت موجب نگرانی می شود و در حالی که بسیاری از افراد به طور مزمن به فشار خون پایین مبتلا هستند اما در همان حال احساس سلامتی داشته و نیازی به دخالت پزشکی وجود ندارد. با این وجود، اگر فشار خون با نشانه هایی مانند سرگیجه، غش کردن، تنگی نفس یا ضعف همراه باشد، بدین معناست که باید به پزشک مراجعه کرده و به فکر درمان باشید. علت اصلی و دقیق فشار خون پایین همیشه مشخص نیست اما برخی از عوامل عمده آن به شرح زیر هستند:
- عوارض جانبی دیگر داروهای تجویزی و غیرتجویزی مانند داروهایی که برای درمان فشار خون بالا تجویز می شوند (برای مثال داروهای ادرار آور) و همچنین داروهای درمان افسردگی دارای چرخه سه گانه (تری سیکلیک) و داروهایی که برای درمان اختلال نعوظ در مردان تجویز می شوند
- زایمان (اغلب در 24 هفته ابتدایی) که به دلیل تغییرات هورمونی و گشاد شدن سیستم جریان خون رخ می دهد
- دیگر تغییرات هورمونی، از جمله مشکلات مربوط به غدد تولید کننده هورمون ها در سیستم درون ریز
- کاهش آب بدن، گرمازدگی یا افزایش دمای بدن
علاوه بر موارد بالا، کاهش فشار خون وضعیتی یا ایستایی نیز ممکن است رخ دهد، زمانی که از حالت نشسته به سرعت به حالت ایستاده یا حالت درازکش تغییر وضعیت می دهید که باعث کاهش فشار خون ناگهانی و احساس سرگیجه و ضعف می شود. این حالت ممکن است تنها برای چند دقیقه دوام داشته اما می تواند بسیار شدید بوده و به بیهوش شدن نیز منجر شود. در واقع، بیماری پارکینسون نیز می تواند باعث کاهش توانایی بدن در تنظیم خودکار فشار خون در هنگام تغییر حالت بدن شود که به فشار خون پایین ایستایی و وضعیتی منتهی می شود.
از هر 5 بیمار مبتلا به پارکینسون، تقریباً یک نفر با چنین حالت ناخوشایندی مواجه می شود. فشار خون پایین ایستایی در اغلب موارد نیازی به دخالت پزشکی ندارد مگر اینکه به کررات و به صورت دائمی رخ داده و شخص همیشه هنگام ایستادن احساس ضعف کند. اگر به این نوع از فشار خون پایین مبتلا شدید بهتر است دراز کشیده، یک چیز نمکی (شور) خورده و مقداری آب بنوشید زیرا مایعات می توانند باعث افزایش حجم خون شده و فشار خون شما را به حالت نرمال باز خواهند گرداند.
چه زمان فشار خون پایین اورژانسی است و باید آن را جدی گرفت؟
اگر به طور مرتب نشانه ها و عوارض فشار خون پایین را تجربه می کنید، نشانه هایی مانند سرگیجه یا غش کردن، باید به پزشک مراجعه کنید. در حالی که فشار خون پایین به خودی خود معمولاً کشنده نیست اما گاهی شرایط جدی پزشکی مرتبط با این موضوع شکل می گیرد که به دخالت پزشکی نیازمند است و باید به سرعت موضوع را به پزشک اطلاع دهید. برای مثال، عفونت خونی یا sepsis می تواند به فشار خون پایین منتهی شود. این حالت زمانی رخ می دهد که مواد شیمیایی تولید شده توسط بدن برای مبارزه با یک نوع عامل بیماری زا باعث التهاب گسترده در بدن شده که لخته شدن خون در رگ ها و کاهش جریان خون به سمت ارگان های حیاتی بدن مانند قلب، کلیه ها و مغز را در پی دارد.
این حالت می تواند به شوک سپتیک و فشار خون بسیار پایین نیز منتهی شود که ممکن است مرگبار بوده و باید به سرعت درمان شود. فشار خون پایین می تواند با بیماری ادیسون (Addison) نیز مرتبط باشد- بیماری که در آن غدد آدرنال به میزان کافی کورتیزول ترشح نمی کنند، هورمونی که به بدن کمک می کند به استرس واکنش نشان دهد. کاهش یا توقف تولید کورتیزول می تواند به بحران ادیسونی منتهی شود که با فشار خون پایین همراه بوده و در صورت درمان نامناسب می توان مرگبار نیز باشد.
درمان فشار خون پایین با توجه به علت آن می تواند متفاوت باشد. در مواردی که این مشکل حاد باشد، ممکن است به درمان داخل وریدی برای انتقال مایعات به رگ ها و بالا بردن فشار خون نیازمند باشیم. در شرایط خطرناکی مانند شوک سپتیک نیز پزشکان از روش دارو درمانی به صورت خوراکی یا تزریق داخل وریدی برای بالا بردن سریع فشار خون استفاده می کنند.
بیشتر بخوانید: ترفندهای ساده برای کاهش میزان فشار خون در عرض یک دقیقه
