آزیتا امین الرعایا روانشناس و مشاور در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره چگونگی برخورد با نوجوانانی که احساس ناامیدی دارند، اظهار کرد: نوجوانی دوره‌ای از رشد است که با بلوغ آغاز می‌شود و مرحله گذر از کودکی به بزرگسالی است.
این روانشناس بیان کرد: این دوره از سنین 11-12 سالگی آغاز و تا 18-19 سالگی هم ادامه می‌یابد و با تغییرات جسمی، اجتماعی و روانشناختی همراه است.
وی افزود: نوجوانی یکی از بحرانی ترین و پر تنش ترین دوران زندگی محسوب می‌شود، چراکه در این مرحله از زندگی تحولات جسمانی، دگرگونی‌هایی در احساسات، تمایلات، عواطف و تخیلات افراد به وجود می‌آید که در این راستا می‌توان به عدم تعادل و بی ثباتی، زودرنجی، نگرانی، ناامیدی و افسردگی اشاره کرد.
امین الرعایا با اشاره به اینکه یکی از شایع‌ترین و ناتوان کننده ترین مشکلات در نوجوانی افسردگی است، اضافه کرد: آمار تقریبی نشان می‌دهد که میزان شیوع افسردگی در میان نوجوانان 4 تا 8 درصد است، همچنین عوامل روانی-اجتماعی بسیاری باعث افسردگی در دوره نوجوانی می‌شوند.
این روانشناس درباره علائم افسردگی در دوره نوجوانی، گفت: کندی روانی-حرکتی، احساس بی ارزشی و ناامیدی و عدم اعتماد به نفس، دوری از روابط اجتماعی، بی علاقگی و بی انگیزگی نسبت به فعالیت‌ها، خستگی و کمبود انرژی، خشونت، پرخاشگری و تحریک پذیری، عدم تمرکز و تصمیم گیری همراه با بروز علائم اضطرابی، تغییر اشتها، فرار از مدرسه و یا خانه، عملکرد تحصیلی پایین، سوءمصرف موادمخدر، بدبینی به آینده، احساس گناه و افکار مرگ و خودکشی از جمله این علائم هستند.
وی با بیان اینکه بسیاری از رفتارهای خشونت آمیز و ناسالم در نوجوانان ممکن است ناشی از افسردگی باشد، افزود: افسردگی در نوجوانی می‌تواند بسیار خطرناک باشد، زمانی که علائم فوق را مشاهده می‌کنید حتما از خدمات روانشناسی و روانپزشکی برای درمان استفاده کنید.
امین الرعایا درباره اقداماتی که باید والدین در این رابطه انجام دهند، عنوان کرد: روانشناسان معتقدند که روابط خانواده‌هایی که والدین در آن‌ها فضای بیشتری برای ظهور استقلال و هویت فردی نوجوان خود ایجاد می‌کنند و حمایت مداوم و تأیید لازم را برای او فراهم می‌آورند زمینه ساز سلامت روانی آن‌هاست.
این روانشناس ادامه داد: همراهی والدین و حمایت آن‌ها می‌تواند کاهش افسردگی در دوره نوجوانی را به همراه داشته باشد.
وی با بیان اینکه خانواده می‌تواند پناهگاه امنی برای یک نوجوان ناامید و افسرده باشد، بیان کرد: با نوجوانتان با مهربانی رفتار کنید و به او اجازه دهید که احساسات و افکارش را با شما در میان بگذارد، هرگز او را مسخره نکنید و با صمیمیت و محبت به صحبت‌های او گوش کنید.
امین الرعایا با اشاره به اینکه از نصیحت کردن و فرمان دادن و دعوا کردن با وی خودداری کنید و به صحبت‌های او گوش کنید، گفت: بفهمید که چه چیزهایی ذهن او را درگیر کرده است و به عبارتی وی را درک کنید.
این روانشناس با بیان اینکه والدین باید نوجوانتان را تشویق کنید تا مهارت‌های مورد علاقه‌اش را یاد بگیرد، گفت: ورزش، هنر و موسیقی در درمان افسردگی نوجوانان بسیار موثر است. موضوع بسیار مهم تر «فعال سازی رفتاری» است به گونه‌ای که برای آنان برنامه‌ای را در نظر بگیریم و آن‌ها را وادار به حرکت و تحرک کنید، اما انرژی زیادی از آن‌ها نگیرید، لازم است به آن‌ها اطمینان دهید که کاملاً طبیعی است که گاهی برخی چیزها را به خوبی یاد نگیرند و تنها چیزی که برای آموختن نیاز دارند، زمان و تمرین بیشتر است.
وی افزود: موفقیت فرزندتان در یک زمینه کوچک را بزرگ کنید، این تشویق به او کمک می‌کند که استعدادش را بشناسد و تلاش بیشتری برای کسب موفقیت‌های بیشتر کند، همچنین از پیشداوری و قضاوت بی موقع خودداری کنید.
امین الرعایا با اشاره به اینکه با نوجوانتان در مورد موضوعاتی مانند انتخاب یک برنامه روزمره، دوست یابی (تشویق به برقراری ارتباط اجتماعی) و مسائلی نظیر سیگار کشیدن، استعمال موادمخدر و مسائل جنسی تا حدی که امکان دارد و می‌تواند برای آن‌ها مفید باشد صحبت کنید، ادامه داد: دورادور او را تحت نظر داشته باشید و با دوستانش آشنا شوید.
این روانشناس بیان کرد: هر زمانی که نوجوانتان به شما نیاز دارد، حتی اگر خسته هستید اجازه دهید با شما حرف بزند و مسائلش را به شما بگوید، به طوری که بداند همیشه در کنارش هستید و از او حمایت می‌کنید و او را برای مدت طولانی منتظر نگذارید.
وی با تأکید بر اینکه خواب کافی و تغذیه سالم برای وی ضروری است، گفت: استفاده از تلفن همراه را برای نوجوانتان محدود کنید و در صورت دیدن علایم افسردگی در فرزند خود حتما از خدمات حرفه‌ای روانشناسی و روانپزشکی کمک بگیرید.
این روانشناس با بیان اینکه افسردگی در دوره نوجوانی، خطر داشتن افسردگی در بزرگسالی را دو برابر می‌کند، تصریح کرد: اگر فرزند نوجوان شما به توصیه پزشک داروهای ضد افسردگی استفاده می‌کند، بیشتر از وی مراقبت کنید، همچنین صبور باشید و در فرآیند درمان شرکت کنید.
