به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، جلسه هیئت امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور روز گذشته (سه‌شنبه، 6 اسفند) به ریاست سیدعباس صالحی - وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی -، اعضای حقیقی و حقوقی هیئت امنا برگزار شد.
اهتمام نهاد در اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام
سیدعباس صالحی با اشاره به گزارش ارائه‌شده درباره کتابخانه‌های عمومی گفت: این گزارش را می‌توان در چهار بخش کلی دسته‌بندی کرد؛ در بخش اول که به «فضا و مکان و زیرساخت‌های کتابخانه‌های عمومی» اختصاص دارد، با توجه به ضعفی که از نظر شهرهای بدون کتابخانه و محدودیت‌های دسترسی به کتابخانه و بحث‌هایی از این قبیل که در کشورمان داریم، از سوی مسئولان نهاد چند پیشرفت محسوس است، به‌خصوص این‌که امسال احداث 81 کتابخانه نهادی را داریم. کتابخانه‌های نهادی و مشارکتی هم روند خوبی را در حوزه فضا و مکان در پروژه‌های نیمه‌تمام داشته‌اند.
ساختاردهی به تقاضاهای کتابخانه‌های جدید
او با اشاره به بخش‌هایی از گزارش‌های ارائه‌شده از سوی مسئولان نهاد بیان کرد: مدیریت تقاضا، از جمله پاسخگویی به تقاضاهای متراکمِ انباشته که هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی جدیدی ایجاد می‌کند، از اتفاقات خوبی بوده که در برنامه‌ها و فعالیت‌ها پدید آمده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: به نظر می‌آید چند حوزه نهاد کتابخانه‌ها به بازخوانی مجدد نیاز دارند تا سرعت پیدا کنند و یا اگر نقص‌هایی دارند، برطرف و کامل شوند. یکی از این مدل‌ها، «کتابخانه‌های مستقل» است که در گزارش‌های ارائه‌شده مشخص شد کارهایی در حال انجام است. اگر بتوانیم طرح و ایده‌ای را که در کتابخانه‌های عمومی به وجود آمده به عنوان یک رویکرد در نظر بگیریم، اتفاقات خوبی در این حوزه رقم خواهد خورد.
بررسی مدل‌های کتابخانه‌های خودگردان
رئیس هیئت‌امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور درباره موضوع کتابخانه‌های خودگردان نیز گفت: کتابخانه‌های خودگردان بحث جدیدی بود که در گزارش‌ها به آن اشاره شد. با این‌که قصد نداریم مدل مدارس غیرانتفاعی را در کتابخانه‌های عمومی پیاده کنیم و البته نباید این شائبه هم ایجاد شود که قصد داریم کتابخانه‌ها را پولی کنیم، اما باید دید می‌توان همان تجربه و کمکی را که برخی مدارس غیرانتفاعی به نظام آموزشی ما کرده‌اند در حوزه کتابخانه‌های عمومی اجرایی کرد؟ به عنوان مثال آیا می‌توانیم برخی سالن‌های مطالعه را به این سمت ببریم؟
صالحی تصریح کرد: با توجه به توسعه زندگی‌های آپارتمانی امروز، فضای کافی برای درس خواندن دانش‌آموزان و دانشجویان در منازل کوچک وجود ندارد، به همین دلیل بخش قابل توجهی از سالن‌های مطالعه به کمک زندگی مردم آمده است. در واقع پیاده کردن مدل مدارس غیرانتفاعی در مورد برخی سالن‌های مطالعه می‌تواند به عنوان یک مدل مطرح شود.
توجه به ظرفیت‌های ویژه کتابخانه‌های سیار
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه با اشاره به ظرفیت‌های ویژه کتابخانه‌های سیار هم گفت: بر اساس گزارش ارائه‌شده، کتابخانه‌های سیار مدلی است که باید توجه ویژه‌ای به آن داشت زیرا قدرت تحرک و عمل بالایی دارند و در حوزه منابع بیشتر می‌توان بر روی این کتابخانه‌ها کار کرد. می‌توانیم کتابخانه‌های سیار را توسعه بیشتری دهیم، اما همان‌طور که دوستان اعلام کردند، بالا رفتن قیمت خودروهای کتابخانه‌های سیار حرکت در این مسیر را کند کرده است.
او کتابخانه سیار را یک پایگاه تبلیغاتی سیار دانست و اظهار کرد: کتابخانه‌های سیار عملا بیش از یک کتابخانه عمومی هستند. این کتابخانه‌ها معمولا به همت یک خیّر، متوفی و یا افرادی که به روستا و یا منطقه خود علاقه‌مند هستند ایجاد شده، عملا برای خود آن خیّر نیز می‌تواند بسیار جذاب باشد؛ زیرا نام او را در منطقه خود زنده کرده و به عاملی پویا و در حال حرکت تبدیل می‌کند. به نظر می‌آید این مدل‌های جدید که امروز توسط مسئولان نهاد مسیر آن آغاز شده، با بازخوانی، بازنگری و شتاب‌دهی بتواند مکمل کار در پوشش خلأهای موجود در بحث فضا و مکان شود.
صالحی با تقدیر از اقدامات رخ‌داده در حوزه فضا و مکان کتابخانه‌ای گفت: با توجه به منابع محدود موجود، انصافا اهتمام ویژه‌ای در این بخش صورت گرفته است. اتمام برخی پروژه‌های نیمه‌کاره مانند کتابخانه‌های مرکزی مشهد، یزد، بجنورد و غیره و همچنین افتتاح 81 کتابخانه نیمه‌کاره دیگر در سال 98، مسیر خوبی در حوزه مدیریت تقاضا بوده است.
بازنگری در توجه به مخاطب کتابخانه‌های عمومی
سیدعباس صالحی در بخش دیگری از سخنان خود به گزارش ارائه‌شده از کارکردهای کتابخانه‌های عمومی پرداخت و گفت: موضوع تبدیل کتابخانه‌ها از سالن‌های مطالعه سرد به باشگاه‌های فرهنگی اجتماعی چندمنظوره گرم بر محور کتاب، این‌که بتوانیم کتابخانه را با پاخورهای زیاد به محیط زنده و شادابی تبدیل کنیم، از مهم‌ترین موضوعات مطرح در جلسات مختلف در این حوزه بوده است و انصافا تلاش‌هایی که به لحاظ مخاطب‌محوری کتابخانه‌ها و توجه به کودکان و نوجوانان، که هسته اصلی این تبدل‌سازی هستند، قابل توجه بوده است.
او افزود: خوشبختانه مسیری که این سال‌ها در حوزه کودک و نوجوان طی شده است و با این نگاه نیز پیش می‌رود، مسیر موفقی بوده است؛ تقریبا صددرصد کتابخانه‌های ما در سراسر کشور دارای بخش کودک و نوجوان شده‌اند، به ایجاد کتابخانه‌های اختصاصی کودک و نوجوان توجه شده و محیط کتابخانه با ذائقه کودکان و نوجوانان و کتاب‌ها متناسب با سلایق آن‌ها آراسته شده، مانند کاری که در کتابخانه مرکزی پارک‌شهر انجام شده است. این‌ها از نشانه‌های این مسیر موفق هستند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ورود نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به حوزه آسیب‌های اجتماعی را نیز در جهت شکل‌دهی کتابخانه‌ها به عنوان باشگاه‌های فرهنگی اجتماعی چندمنظوره گرم بر محور کتاب دانست و گفت: حرکت‌های موثری در این حوزه با محوریت کتابخانه‌ها صورت گرفت که این حرکت‌ها در عین این‌که قدم‌های رو به رشدی بوده، اما همچنان قابلیت رشد کمّی و کیفی دارند. اگر این کار بتواند به عنوان یک موتور پرشتاب ادامه پیدا کند، موضوعی است که به نظر من می‌توان در کنار بحث‌های آموزشی و پژوهشی به آن پرداخت.
ارائه پیشنهادهای مشخص استفاده از سهم شهرداری‌ها
او با اشاره به محدودیت‌های حوزه فرهنگ از بودجه و اعتبارات دولت گفت: سهم حوزه فرهنگ به طور پیوسته با تقلیل روبه‌رو و از سوی دیگر هزینه‌ها و نیازها و مطالبات رو به افزایش است، نهاد هم به شکل جدی با این موضوعات درگیر است؛ اتفاقاتی که همه نظام برنامه‌ریزی یک سازمان و نهاد را به هم می‌ریزد.
وزیر ارشاد با تقدیر از اهتمام و همکاری سازمان برنامه و بودجه در تخصیص‌های امسال به نهاد کتابخانه‌ها گفت: امیدواریم این همکاری و حمایت‌ها تا پایان به همین شکل دنبال شود و ان‌شاءالله سال 99 نیز با همین رویکرد ادامه یابد تا حداقل، نهاد بتواند بر روی بودجه دولتی حساب و برنامه‌ریزی داشته باشد. از سوی دیگر نیز باید پیشنهادهای مشخصی به شهرداری‌ها داده شود. با توجه به این واقعیت که شرایط و وضعیت اقتصادی شهرداری‌ها نیز رو به کاهش است، باید بررسی کنیم که آیا می‌توان در عین حال درباره بودجه شهرداری‌ها کاری کرد و بتوانیم با ارائه پیشنهادهایی، از ظرفیت‌های دستگاه‌های مختلف، مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان برنامه و بودجه، وزارت کشور و... کمک بگیریم.
لزوم استفاده از ظرفیت خیّران در ساخت کتابخانه
صالحی در ادامه به فعالیت و نقش خیّران در ایجاد کتابخانه‌های عمومی پرداخت و گفت: با وجود این‌که برخی خیّران صرفا خیّر سلامت، مدرسه‌ساز و غیره هستند، باید بتوانیم خیّرانی را که در حوزه‌های دیگر کار می‌کنند به این حوزه نزدیک کنیم. اگر بتوانیم به این مسئله شتاب دهیم و نیازی که در حوزه ساخت درمانگاه و مدرسه وجود دارد، در حوزه کتابخانه نیز ایجاد کنیم، اتفاقات خوبی در پیش خواهد بود. ما باید ظرفیت‌های این حوزه را به لحاظ ادبیات ارتباطی و ادبیات توجیهی بالا ببریم. این مسئله نیازمند توجه به نظام پاس‌کاری خیّران است.
او با اشاره به تجربه شکل‌گیری موج مدرسه‌سازی در دهه 70 گفت: تهیه مجموعه مصاحبه و گفت‌وگوهایی با مجموعه‌های فعال در این حوزه و پیگیری این مسیر به عنوان یک کار پژوهشی مطالعاتی جدی می‌تواند بسیار راهگشا باشد. با توجه به محدودیت منابع دولتی، باید در این بخش سرمایه‌گذاری مالی انجام دهیم و در بخش مطالعاتی و پژوهشی به این موضوع بپردازیم که چطور می‌توان جامعه عمومی را به نحو عام و جامعه خیران را به نحو خاص، درگیر موضوع کتابخانه‌ها کرد؟
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد: اگر ما به عنوان هیأت امنا از دوستان بخواهیم که حوزه ارتقای کمّی و کیفی سهم خیّران در منابع کتابخانه‌های عمومی را به عنوان یک پروژه دنبال کنند، به حرکت بهتر و روان‌تر در مسیرهای بعدی کمک می‌کند.
مشارکت طلبیدن دستگاه‌های مختلف برای حمایت از نهاد
صالحی همچنین به لزوم هم‌افزایی دستگاه‌های مختلف در حمایت از نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور پرداخت و گفت: باید بررسی کنیم بخش‌های مختلف در مجموعه‌های مختلف چطور می‌توانند به کمک نهاد بیایند. امیدوارم با ارائه یک کار مطالعاتی از سوی نهاد و با حضور مسئولان امور فرهنگ سازمان برنامه و بودجه جلسه‌ای برگزار شود تا بتوانیم به یک پیش‌نویس اولیه در این موضوع برسیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان تاکید کرد: وقتی می‌گوییم هم‌افزایی، منظورمان تنها حوزه فرهنگ نیست؛ تمام حوزه‌هایی که می‌توانند از طریق بخش فرهنگ خود به کمک نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بیایند، مانند وزارت بهداشت و درمان، مسکن و شهرسازی، نفت و غیره مدنظرمان است. این‌که چطور می‌توانیم از طریق هم‌افزایی نهادهای دولتی و حاکمیتی که با سازمان برنامه و بودجه ارتباط دارند، به کمک نهاد کتابخانه‌ها بیاییم از موضوعات قابل بحث است.
در ابتدای این نشست دبیرکل و معاونان نهاد گزارشی از فعالیت‌ها و اقدامات مهم نهاد در سال جاری ارائه کردند.
