منابع مختلف از شیوع وبا در مقیاسهای کوچک و بزرگ در سالهای 1236- 1250 و 1252 ه.ق در تهران و سایر شهرها خبر میدهند که کار خاصی از سوی حکومتها برای پیشگیری و درمان انجام نمیگیرد؛ بهگونهایکه در سالهای 1260 تا 1263ه.ق شاه و درباریان قاجار برای مصون ماندن از بلای وبا به لواسان رفتند. در این دوران بروز بیماری وبا و مشکلات ناشی از آن به حدی بود که امیرکبیر در سال 1267ه.ق دستور اجرای قرنطینه در مرز ایران و عراق را صادر کرد. حتی بعدها ناصرالدین شاه به منظور جلوگیری از شیوع بیماریهای واگیردار چون وبا در کشور مجلس حفظ الصحه را تاسیس کرد؛ اما این گونه تدابیر به سبب اقتصاد سنتی و عقب افتادگی علمی بسیار ناکارآمد بودند و همواره آشفتگیهای سیاسی یکی از عوامل بروز فقر و وبا در کشور بودند. درسال 1269 و1273ه.ق وبا بار دیگر تمام ایران را فرا میگیرد. کنت دوگوبینو که در این سال در تهران به سر میبرد، مینویسد: «هر کس دو پا داشت و میتوانست فرارکند برای حفظ جان خود از پایتخت گریخت. مردم چنان میمردند که گویی برگ از درخت میریزد، من تصور میکنم که بیش از یک سوم سکنه شهر تهران در اثر وبا مردند.»
- از مقالهای به قلم دکتر سولماز قلیزاده و مهدی خان محله