نتانیاهو رفتنی شد؟

رقیب اصلی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با کسب حداکثر کرسی‌ها روز یکشنبه 25 اسفندماه مامور تشکیل کابینه شد. این یعنی تضعیف بالقوه برنامه‌های نتانیاهو برای ماندگاری در قدرت. الجزیره دیروز دوشنبه 26 اسفندماه در گزارشی نوشت، پس از سومین انتخاباتی که کمتر از یک سال در اسرائیل برگزار شد، نتانیاهو همچنان از کرسی لازم برای دستیابی به حدنصاب (اکثریت) برای تشکیل کابینه برخوردار نبود. پیش‌تر نتانیاهو از رقیب اصلی خود «بنی گانتس»، رهبر حزب آبی- سفید، خواسته بود که با تشکیل «دولت فوق العاده» موافقت نکند. پیش تر نتانیاهو هر گونه ائتلاف با «فهرست مشترک عربی» را رد کرده بود و این در حالی است که گانتس در ائتلاف با این حزب توانست اکثریت آرا را به دست آورده و مامور تشکیل کابینه شود. (دنیای اقتصاد شنبه 24 اسفندماه 98 در گزارشی با عنوان «احتمال تشکیل دولت فوق‌العاده دراسرائیل» به این مساله پرداخته و رویکرد نتانیاهو در قبال فهرست مشترک عربی را تشریح کرده بود). با این حال، گانتس همواره با سردی با پیشنهاد نتانیاهو برخورد می‌کرد و به حامیان خود گفته بود منتظر بمانید، زیرا ممکن است چیدمان نیروهای سیاسی در نهایت به نفع او تمام شود. ظاهرا چنین هم شد. گانتس گفته بود همچنان تلاش می‌کند تا دولت اکثریت خود را تشکیل دهد و دیرپاترین نخست‌وزیر اسرائیل (اشاره دارد به نتانیاهو که رکورد دیرپاترین نخست‌وزیر در اسرائیل را شکست) را کنار بزند. «رووِن ریولین»، رئیس رژیم صهیونیستی، روز یکشنبه اعلام کرد که تصمیم گرفته به گانتس اولین فرصت برای تشکیل کابینه جدید را بدهد. ریولین در اواخر یکشنبه شب و پس از مشورت با رهبران تمام احزاب منتخب در پارلمان این تصمیم را اتخاذ کرد. «ایمن عوده»، رهبر فهرست مشترک عربی، که با ریولین در یک نشست خبری سخن می‌گفت تصریح کرد که رأی دهندگان این حزب «یک نه بزرگ» به دولت راستگرای اسرائیل به رهبری نتانیاهو دادند. این فهرست پس از انتخابات 2 مارس و پس از کسب 582 هزار رأی و 15 کرسی به سومین حزب بزرگ در پارلمان اسرائیل تبدیل شده است. نموده در این نشست نتانیاهو را به «تحریک‌های سریالی» علیه اقلیت عرب اسرائیل متهم کرده بود. وی گفت:«ائتلاف ما به کابینه تحت رهبری گانتس ملحق نمی‌شود اما می‌تواند آرای کافی برای تشکیل کابینه را به او بدهد.» اگرچه او توضیح بیشتری در این مورد نداد. در هر حال، یک پنجم از اسرائیلی‌ها فلسطینیانی هستند که ساکن موروثی آنجا بودند. اما تا کنون هیچ دولتی از اسرائیل اعضای یک حزب سیاسی عرب را در درون خود راه نداده بود.

به گزارش الجزیره، حزب لیکود به رهبری نتانیاهو چنین برنامه‌هایی را رد کرده بود. لیکود در توییتی چنین به حمایت از نتانیاهو و تاختن به گانتس پرداخته بود:«در حالی که نتانیاهو با بحران‌های داخلی و جهانی به مسوولانه ترین شکلی رفتار می‌کند، اما گانتس سخت در تلاش است تا کابینه اقلیتی تشکیل دهد که به حامیان تروریست اش وابسته است.» نتانیاهو با پرونده فساد دست به گریبان است. قرار بود امروز سه شنبه 27 اسفندماه دادگاه محاکمه او برگزار شود اما به دلیل شیوع کرونا تا 24 مارس به تعویق افتاد. رقبای سیاسی نتانیاهو نسبت به انگیزه‌های او برای تشکیل یک کابینه وحدت ابراز تردید کرده‌اند. به نوشته الجزیره، گانتس پیش تر گفته بود که نتانیاهو فردی صادق نیست و هنوز تیم‌هایی را برای مذاکره با حزب آبی- سفید می‌فرستد:«هر گاه نشان دادی که جدی هستی، آن وقت مذاکره می‌کنیم.» اما به نظر می‌رسد شرایط به سویی رفته که دیگر گانتس نیازی به مذاکره با نتانیاهو ندارد و می‌رود تا کابینه‌ای بدون حضور نتانیاهو تشکیل دهد. با این حال، ساعاتی پس از اینکه 15 عضو فهرست مشترک عربی توصیه‌هایی به گانتس ارائه دادند، آویگدور لیبرمن که الجزیره از او با عنوان «تاج بخش» [kingmaker: تحت اللفظی یعنی کسی که از توان عزل و نصب شاه برخوردار است اما در اینجا یعنی کسی که نقش «وزنه» را در کفه ترازو ایفا می‌کند و به‌هرسو میل کند باعث پیروزی آن طرف می‌شود] یاد می‌کند و رهبر حزب ملی گرای افراطی «اسرائیل خانه ما» است نیز اعلام کرد که توصیه‌هایی مشابه فهرست مشترک عربی به ریولین کرده است. گانتس اکنون 61 رای از مجموع 120 رای را به دست آورده است. الجزیره می‌نویسد، پس از تصمیم لیبرمن- که حزب او 7 کرسی را در 2 مارس به دست آورد- ریولین تلاش کرد تا یکشنبه شب گانتس- نتانیاهو را دعوت به دیداری رو در رو کرده و آنها را به تشکیل «دولت فوق العاده» ترغیب کند، اما این دیدار 90 دقیقه‌ای هم راه به جایی نبرد. «دیوید. ام. هالفینگر» هم در گزارش 16 مارس برای نیویورک تایمز نوشت، بنی گانتس که در تقلا بود تا نتانیاهو را از قدرت خلع کند، سرانجام با حمایت قانون‌گذاران توانست به آرزوی خود دست یابد و فرصت تازه‌ای برای تشکیل کابینه به او داده شد تا بن بست سیاسی طولانی مدت در اسرائیل را بشکند. او می‌نویسد اکثریتی که گانتس موفق به کسب آن شد با پشتیبانی قانون‌گذاران عرب به دست آمد که اغلب از سوی مخالفانشان به دامن زدن به تروریسم متهم می‌شوند. نتانیاهو پیش تر خطاب به اعراب حاضر در کنست گفته بود:«جناح عرب متشکل از قانون‌گذارانی است که حامی تروریسم بوده و مخالف شناسایی دولت یهود هستند.» در هر حال، حمایت همین اعراب بود که باعث شد گانتس به اکثریت دست یافته و چنگ اندازی نتانیاهو بر قدرت را بشکند.

گزارشگر نیویورک تایمز می‌افزاید: این دستاورد برای گانتس در برهه‌ای حساس حاصل شد. اکنون یهودیان از ترس کرونا در خانه‌های خود هستند و نتانیاهو وعده داده بود که با استفاده از «موساد» و ابزارهای اطلاعاتی این سرویس، کسانی را که مشکوک به کرونا هستند، رصد خواهد کرد. این موجب هراس در جامعه یهود شده بود. هالفینگر معتقد است، اوایل یکشنبه سیستم قضایی اسرائیل با فرمان نتانیاهو در نیمه‌های شب به حال تعطیل در آمد. در این میان، وزیر دادگستری که منصوب نتانیاهو بود نیز بی تقصیر نبود. اندکی بعد هم اعلام شد که پرونده اتهامی نتانیاهو تا اواخر می‌به تعویق افتاده است. این تعویق موجب برانگیختن موجب از انتقاد در میان مخالفان نتانیاهو شد. «یاریو اوپنهایمر»، مدیر سابق «صلح اکنون»، در توییتر نوشت:«ما یک مافیای ایتالیایی در اینجا داریم.» از سوی دیگر «نیتزان هوروویتز»، رهبر چپگرای «مرتص» هم گفت:«دادگاه‌ها و برنامه‌های پارلمان نباید لغو یا به عهده تعویق افتد حتی در مواقع اضطرار.»

گزارشگر نیویورک تایمز می‌افزاید: نیروهای ضد نتانیاهو به رهبری گانتس اگرچه در پارلمان حضور یافته‌اند اما تا زمان تشکیل کابینه، ائتلاف نتانیاهو (متشکل از راست افراطی و احزاب مذهبی) همچنان عهده‌دار اداره کشور خواهند بود. نتانیاهو هم اکنون در قالب «کفیل» عهده دار ایفای نقش خواهد بود. او اکنون نیازمند مشروعیتی عمومی است. مشروعیت نتانیاهو البته از زمانی بیشتر رو به وخامت گذاشت که دستوراتی برای محدودیت در زندگی روزمره مردم به دلیل کرونا صادر کرد. با افزایش موج تلفات کرونا در اسرائیل، مقام‌های دولتی دستور تعطیلی بسیاری از اماکن عمومی از جمله کافه ها، رستوران ها، باشگاه‌ها و مراکز عمومی و نهادهای فرهنگی را صادر کردند. گردهمایی‌های عمومی اکنون محدود به کمتر از 10 نفر است و نیروهای شاغل در صورت امکان باید از خانه کار کنند. دیوید هالفینگر در بخش دیگری از گزارش خود می‌افزاید: ایمن عوده، رهبر فهرست مشترک عربی، معتقد است که در کابینه تحت امر نتانیاهو «شاهد فاشیسم در رژیم بودیم نه در جامعه و این رژیم هم فقط شخص نتانیاهو بود. یعنی فاشیسم در رویکرد شخص نتانیاهو حاکم بود.» این گزارشگر می‌نویسد: تعجب برانگیزترین حمایت از گانتس از سه قانون‌گذاری برخاست که به «بلد»- جناح عرب ناسیونالیست در فهرست مشترک عربی- تعلق داشتند که مخالف ایده اسرائیل به‌عنوان «دولت یهود» هستند. «متانس شهاده»، رهبر این حزب می‌گوید: «بلد» در ابتدا تصمیم داشت که رأی ممتنع بدهد، اما سپس از گانتس حمایت کرد تا رهبر و محرک بزرگ‌ترین تبعیض‌ها و توهین‌ها علیه جامعه عرب [یعنی نتانیاهو] را از قدرت ساقط کند.