رکوردشکنی آمریکا در کاهش نرخ بهره

این اولین‌باری است که کاهش این‌چنینی نرخ بهره آن هم مماس با صفر رخ داده است. بانک مرکزی آمریکا آخرین‌بار در سال 2008 میلادی چنین سیاستی را در پیش گرفت. پس از آن و تا سال 2018، نرخ بهره به رقم 5/ 2 درصد رسید. هفته گذشته نیز نرخ بهره از 25/ 1 درصد به یک درصد (کف کریدور نرخ بهره هدف) کاهش یافت. کمیته بازار آزاد در بیانیه خود عنوان‌کرد:

شیوع بیماری کرونا به جوامع مختلفی آسیب‌زده و فعالیت‌های اقتصادی در بسیاری از کشورهای دنیا را مختل کرده است. اقتصاد جهانی نیز تحت‌تاثیر گسترده این بیماری قرار گرفته است. داده‌های اقتصادی نشان می‌دهند که اقتصاد ایالات‌متحده با قدرت در مقابل ویروس عمل کرده است.

فدرال‌رزرو پیش از افتتاح بازار در روز یکشنبه نرخ بهره را به صفر کاهش داد و به منظور جلوگیری از رکود شدید اقتصادی ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا، با سایر بانک‌های مرکزی همکاری نزدیکی ایجاد کرد. پس از 3 هفته افت آشوب‌وار در بورس‌های جهانی و نشانه‌های هشدار‌دهنده از اختلال در بازار اوراق بهادار دولت ایالات‌متحده، فدرال‌رزرو با ابزارهایی که از زمان بحران مالی از  آنها استفاده نکرده بود، قدم جلو گذاشت. اقدامات گسترده حاکی از شدت خسارت‌هایی است که تاکنون ویروس کرونا به رشد اقتصادی وارد کرده است و تهدیدی که این ویروس برای ثبات مالی در پی دارد. فدرال‌رزرو نرخ سیاست خود را با کاهش یک درصدی به صفر رساند، سطحی که از سال 2015 مشاهده نشده است. همچنین اعلام کرد اقدامات گسترده‌ای برای حمایت از بازارهای مالی در دست اجرا دارد از جمله 700 میلیارد دلار اضافی در خرید دارایی‌ها، گسترش عملیات بازپرداخت، خطوط مبادله دلار با بانک‌های خارجی و تسهیلات اعتباری برای بانک‌های تجاری برای سهولت وام‌های خانگی و تجاری. وی گفت: شیوع ویروس کرونا به جوامع آسیب رسانده و فعالیت اقتصادی را در بسیاری از کشورها از جمله ایالات‌متحده مختل کرده است. وضعیت مالی جهانی نیز به‌طور چشمگیری تحت‌تاثیر قرار گرفته است: «فدرال‌رزرو آمادگی استفاده از طیف وسیعی از ابزارهای خود را دارد.» این حرکات به دنبال طلسم وحشیانه در بازارهای جهانی است که از زمان بحران مالی سال 2008 شاهد افت شدید قیمت سهام از زمان بحران مالی سال میلادی2008 بود، در حالی که نگرانی‌های زیادی وجود داشت که همه‌گیری ویروس کرونا منجر به رکود جهانی شود.فدرال‌رزرو همچنین پنجره تخفیف خود را به بانک‌های تجاری باز کرده و از آنها خواسته است که برای پرداخت وام به خانوارها و مشاغل، بافرهای سرمایه خودشان را استفاده کنند، زیرا بخش‌های خدمات تماس شخصی با اقتصاد متوقف می‌شوند و مسافت‌های اجتماعی تبدیل به یک هنجار می‌شود. بافر یا سپر محافظ سرمایه‌ای، به سپرده‌ اضافه بر سپرده قانونی برای ریسک‌گریزی گفته می‌شود. با آزاد شدن این سپرها، نقدینگی بیشتری وارد سیستم می‌شود و امکان وام‌دهی نیز رشد خواهد کرد. بانک مرکزی فدرال در بیانیه خود گفت: «این بافرهای سرمایه و نقدینگی برای حمایت از اقتصاد در شرایط نامساعد طراحی شده‌اند و به بانک‌ها اجازه می‌دهند تا همچنان وام‌دهی به خانواده‌ها و مشاغل ادامه دهند.» «بانک مرکزی فدرال‌رزرو از شرکت‌هایی که تصمیم می‌گیرند از بافر سرمایه و نقدینگی خود استفاده کنند‌، برای وام گرفتن و انجام سایر اقدامات حمایتی با روشی ایمن و سالم پشتیبانی می‌کند.» بانک مرکزی آمریکا همچنین از اقدام هماهنگ با هم‌رده‌های خود در نظام بانکی مانند کانادا، انگلیس، ژاپن، اروپا و بانک ملی سوئیس، برای کاهش هزینه وام گرفتن دلاری در سطح بین‌المللی از طریق خطوط مبادله موجود خبر داد. این خطوط مبادله به‌طور موثر اجازه می‌دهد تا بانک‌های مرکزی جهان با ارز خود به دلار دسترسی پیدا کنند. بانک‌های مرکزی اعلام کردند که هزینه وام گرفتن دلار به 25/ 0 درصد بالاتر از نرخ صندوق‌های فدرال کاهش می‌یابد. علاوه بر عملیات‌های یک هفته‌ای موجود، فدرال‌رزرو اعلام کرد خط نقدینگی جدید 84 روزه از دوشنبه آغاز می‌شود. خطوط مبادله به‌عنوان یک پشتوانه مهم نقدینگی برای سهولت در فشار در بازارهای تامین مالی جهانی، از این طریق به کاهش اثرات این گونه فشارها بر تامین اعتبار خانوارها و مشاغل داخل و خارج از کشور کمک می‌کند. محمدال‌اریان، مشاور ارشد اقتصادی آلیانز، اظهار کرد: «این یک مداخله گسترده، هماهنگ و چند جانبه بانک مرکزی که شامل اقدامات فدرال‌رزرو نیز می‌شود که 2 ماه پیش بعید به نظر می‌رسید، اگر غیرقابل تصور نبوده باشد. هدف فوری آنها پیشگویی از آنچه بسیاری از افراد به درستی از آن می‌ترسند، می‌تواند بازاری بسیار بی‌ثبات باشد.» بانک مرکزی آمریکا بار دیگر و این‌بار به واسطه شیوع بیماری کرونا، سیاست‌های نرخ بهره نزدیک به صفر را در پیش گرفته است. کاهش نرخ بهره بین بانکی در جلسه کمیته بازار آزاد صورت گرفت. این جلسه قرار بود روز سه‌شنبه برگزار شود که به‌صورت اضطراری به روز یکشنبه منتقل شد.

اولین لبخند ترامپ به پاول

ترامپ در این‌باره گفت: فکر می‌کنم مباحث بسیار مهمی برای گفت‌وگو در مورد فدرال‌رزرو وجود دارد؛ چراکه کاهش نرخ بهره‌ای که اتفاق افتاد تنها 2 دقیقه پیش بود.با این حال، همین اقدام نیز مرا بسیار خوشحال کرد و می‌خواهم به فدرال‌رزرو تبریک بگویم برای شروع قوی که در کاهش نرخ بهره داشتند. نرخ بهره صندوق فدرال را از آنچه که بود 5/ 1 درصد کاهش داد و به مرز صفر رساند. این حرکت یک تفاوت بزرگ ایجاد خواهد کرد. علاوه بر آن اقدام بسیار مهم‌تر فدرال‌رزرو، تصمیم بانک برای خرید 500 میلیارد دلار اوراق خزانه‌داری و 200 میلیارد دلار اوراق بهادار رهنی است که قابل افزایش نیز هست. خوشحالم که آنها این کار را در یک مرحله انجام دادند نه طی  چهار مرحله.

تنها مخالف جدی نرخ بهره صفر

تمام اعضای کمیته به جز «لورتا مستر» (Loretta Master)، رئیس فدرال‌رزرو کلیولند، به این تصمیم رای مثبت دادند. مستر با ایده کاهش نرخ بهره بانکی موافق بود، اما عقیده داشت که دامنه این رقم باید از 5/ 0 تا 75/ 0 درصد را شامل می‌شد. کاهش نرخ بهره بانکی تنها اقدام فدرال‌رزرو نبود. این نهاد همچنین تصمیم گرفت که 500 میلیارد دلار اوراق قرضه وزارت خزانه‌داری و 200 میلیارد دلار اوراق بهادار با پشتوانه رهنی (MBS) نیز خریداری کند. چنین اقداماتی باعث تزریق بیشتر دلار به اقتصاد خواهد شد؛ چرا‌که این کار اوراق قرضه را از ترازنامه‌های بانک‌ها بیرون می‌کشد و سرمایه‌ای را وارد این ترازنامه‌ها می‌کند که بانک‌ها می‌توانند اقدام به وام‌دهی آنها کنند. چنین کاری سبب کاهش نرخ بهره بانکی هم می‌شود. وقتی این حجم از خرید اوراق قرضه صورت می‌گیرد، بهره اوراق قرضه، همزمان با افزایش قیمت این اوراق کاهش خواهد یافت. در حال حاضر 5 تریلیون دلار دارایی در خزانه فدرال‌رزرو قرار دارد که در نوع خود رکورد محسوب می‌شود. این چهارمین کاهش نرخ بهره بانکی پس از بحران مالی پیشین است که چیزی در حدود یک دهه پیش رخ داد.

هفته گذشته هم فدرال‌رزرو اعلام کرد که قصد بازخرید 1500 میلیارد دلار قرارداد را دارد که حداقل 3 ماه از تاریخ عقد آنها گذشته باشد. با این کار نقدینگی کوتاه‌مدت بانک‌ها افزایش یافته و به بانک مرکزی کمک می‌کند تا همسو با اهداف تعیین‌شده خود در ارتباط با نرخ بهره حرکت‌ کند.

این خبر باعث شد تا بازارهای سهام جانی دوباره بگیرند و کمی از بار ضررهای روز جمعه را کم کرد. پس از کاهش شدید بازار سهام، معاملات در بازار قراردادهای آتیِ صنعتی داو جونز (Dow Jones) متوقف شد. این کاهش موجب فعال شدن سازوکار «قطع مدار» در بازار نیز شد. این سازوکار یک عملکرد امنیتی است که در زمان‌های سقوط شدید بازار فعال می‌شود. این در حالی است که بازار بیت کوین همزمان با انتشار این اخبار 7/ 7 درصد صعود کرد. پادشاه ارزهای دیجیتال تنها چند ساعت پس از اعلام خبر نرخ بهره بانکی توسط فدرال‌رزرو از 5182 دلار به رقم 5582 دلار به ازای هر واحد صعود کرد. البته این رشد دوامی نیاورد و در حال حاضر هر واحد بیت‌کوین در رقم 5017 دلار معامله می‌شود.

بازارهای جهانی پس از اقدام اضطراری فدرال‌رزرو درابتدا اندکی رشد کردند؛ اما هراس از رکود، اپیدمی کرونا و نااطمینانی سنگینی که در اتمسفر اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جهان سایه انداخته، مجال ماندگاری در کانال صعودی را نمی‌داد و بازارها را به کانال نزولی فرستاد. شاخص‌های بورس‌های آسیایی، اروپایی و شاخص‌های آتی سهام آمریکا قرمز تیره بر تن داشتند. به این ترتیب بازگشایی بازار وال‌استریت با افت حدود5 درصدی همراه است. بهای اونس فلز زرد نیز با اینکه شرایط نااطمینانی معمولا به سود بهای آن است، نزول 5 درصدی را تجربه کرد. اوراق خزانه‌داری آمریکا نیز بار دیگر افت شدیدی را در پرونده خود ثبت کردند. بهای هر اونس طلا تا عصر روز دوشنبه به 1472 دلار نزول کرد که از فاصله 119 دلاری کف و سقف روزانه این فلز گرانبها حکایت دارد.