بسیاری از ایرانیان به نیکی از برند ژاپنی مزدا یاد کرده و محصولات آن در کشور ما همواره از محبوبیت بالایی برخوردار بوده اند. مزدا امسال وارد صدمین سالگرد تاسیس خود شده و به همین بهانه قصد داریم نگاهی خلاصه وار به تاریخچه و اولین خودروی تولیدی این خودروساز ژاپنی داشته باشیم.
شرکت مزدا در 30 ژانویه 1920 توسط جوجیرو ماتسودا (Jujiro Matsuda) تاسیس شد. در ابتدا این شرکت با عنوان Toyo Cork Kogyo و از سال 1927 به بعد تحت نام Toyo Kogyo فعالیت می کرد، اما در سال 1984 اسم کمپانی رسما به مزدا تغییر داده شد؛ البته ذکر این نکته ضروری است که تمامی اتومبیل های تولیدی تا آن تاریخ با نام مزدا راهی بازار می شدند. در رابطه با انتخاب نام مزدا، دلایل مختلفی مطرح است، از جمله اینکه این نام در شهرت بنیانگذار کمپانی ریشه داشته و به اهورامزدا نیز اشاره می کند.
در دهه اول فعالیت Toyo Cork Kogyo به تولید ماشین آلات صنعتی مشغول بود. در سال 1931 با تصمیم مدیران، این شرکت به ساخت موتورسیکلت های سه چرخ مخصوص حمل بار رو آورد. با آغاز جنگ جهانی دوم این کمپانی هم مثل دیگر همتایان خود تغییر کاربری داده و به تولید جنگ افزارها و سلاح های سبک و سنگین مجبور شد.
اولین اتومبیل مزدا چهار دهه پس از تاسیس در سال 1960 میلادی معرفی شد. این اتومبیل R360 نام داشت و با ابعاد بسیار جمع و جورش در دسته خودروهای کی (Kei Cars) قرار می گرفت.
استقبال از این خودروی ریز جثه به حدی بالا بود که در همان روز اول عرضه 4500 دستگاه از آن به فروش رسید؛ تا پایان سال هم R360 موفق شد دو سوم از سگمنت خودروهای کی و 15 درصد از کل بازار داخلی ژاپن را از آن خود کند.
طول، عرض، ارتفاع و فاصله محوری مزدا R360 به ترتیب برابر بود با 2,980، 1,290، 1,290 و 1,760 میلی متر؛ همانطور که می بینید عرض و ارتفاع این خودرو به یک اندازه بود!
مزدا R360 در حقیقت یک خودروی کوپه دو درب با ظرفیت حمل چهار سرنشین بود. برخلاف اکثر رقبا که دارای موتورهای دو زمانه بودند، نیروی مورد نیاز R360 توسط یک موتور چهار زمانه با حجم 360 سی سی تامین می شد. این موتور که در قسمت عقب خودرو نصب شده بود، توانایی تولید 16 اسب بخار قدرت را داشت و نیروی آن از طریق گیربکس چهار سرعته دستی یا گیربکس نیمه خودکار دو سرعته آپشنال به سمت چرخ های عقب هدایت می شد.
جالب است بدانید که در مقام مقایسه سیتروئن دایان (ژیان) در حدود 25 اسب بخار قدرت دارد و قدرت فولکس واگن بیتل کلاسیک نیز در مدل های مختلف در محدوده 38 تا 50 اسب بخار اندازه گیری شده است.
مسلما 16 اسب بخار قدرت برای جابجایی یک خودرو به هیچ وجه کافی نیست، اما از سوی دیگر مزدا R360 با 380 کیلوگرم وزن اتومبیلی بسیار سبک بود. با چنین مشخصاتی اولین خودروی ساخت مزدا توانایی دستیابی به حداکثر سرعت 90 کیلومتر در ساعت را داشت. اگر چه این رقم نیز هیجان انگیز به نظر نمی رسد، ولی نسبت به شرایط جاده های آن زمان سرزمین آفتاب تابان کاملا کافی بود. جالب آنکه به لطف سیستم تعلیق مستقل در هر چهار چرخ مزدا R360 سواری نرم و راحتی ارایه می کرد.
نمایی از موتور مزدا R360
مهندسین مزدا برای پایین نگه داشتن وزن R360 سرسیلندر را از آلومینیوم و پوسته گیربکس و همچنین کارتر (کارتل) روغن را از آلیاژ منیزیم ساخته بودند؛ کاپوت خودرو نیز جنسی از آلومینیوم داشت. بهره گیری از شیشه عقب پلکسی گلس و شاسی مونوکوک بدون فریم از دیگر اقدامات مهندسین مزدا در راستای کاهش وزن R360 به شمار می رفتند.
مزدا R360 مخصوص بازار داخلی ژاپن توسعه یافته بود، به همین جهت در دیگر بازارها ناشناخته باقی ماند.
در دهه 60 میلادی، مشتریان برای خرید مزدا R360 باید 300 هزار ین پرداخت می کردند که این رقم در آن زمان معادل 830 دلار می شد. در صورت احتساب تورم و معادل سازی با شرایط کنونی، قیمت R360 معادل 7500 دلار در سال 2020 می شود.
بد نیست اشاره کنیم پای محصولات مزدا از سال 1338 و توسط گروه بهمن به ایران باز شده است. وانت سه چرخ، وانت 1000 ، وانت 1600 وانت 2000 و سواری های 323 و مزدا 3 از جمله مدل هایی هستند که باعث خوشنامی و محبوبیت این خودروساز ژاپنی نزد ایرانیان شده اند.
