پیش‌بینی عددی از تبخیر خرید نفت

تا اینجای کار، پیش‌بینی‌ها به‌نظر بد می‌آیند اما برآورد این سه نهاد از تقاضای فصل دوم امسال که در اولین ماه آن (آوریل) هستیم به مراتب بدبینانه‌تر است که نشان از عمق بحران اقتصادی ناشی از شیوع جهانی کرونا دارد. آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است تقاضا در این فصل 23 میلیون بشکه در روز کاهش می‌یابد که آوریل بدترین ماه آن با 29 میلیون بشکه افت خواهد بود. اداره اطلاعات انرژی آمریکا و اوپک به این اندازه چشم‌انداز تقاضای فصلی را تیره نمی‌بینند اما میزان تبخیر تقاضا از نظر آنان نیز به بزرگی مجموع تقاضای فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، انگلیس و ژاپن است. اوپک به تقاضا برای نفت اعضای خودش هم اشاره کرده که براساس آن در فصل جاری جهان روزانه به کمتر از 20 میلیون بشکه نفت از این نهاد نیاز خواهد داشت که منجر به مازاد عرضه نزدیک به 4 میلیون بشکه‌ای اوپک حتی با وجود پایبندی کامل آنها به توافق هفته قبلشان برای کاهش تولید 7/ 9 میلیون بشکه در روز به همراه روسیه و چند کشور دیگر خواهد شد.

در این میان، کارشناسانی مانند جولین لی در بلومبرگ به بررسی دقیق‌تر این اعداد پرداخته‌اند. به باور لی این برآورد‌ها در مجموع به معنای این واقعیت است که حتی در صورت پایبندی اوپک‌پلاس به توافق و کاهش 5/ 4 میلیون بشکه از تولید روزانه کشورهای خارج از این گروه، بهای نفت پیش از تکمیل ظرفیت موجودی انبارهای نفتی دنیا به حرکت نزولی خود ادامه خواهد داد. به گفته کارشناسان، بازار نفت مدت‌ها است بیشتر به تحولات تقاضا واکنش نشان می‌دهد تا عرضه، چراکه با ورود نفت شیل آمریکا به این عرصه و رقابت تولیدکنندگان بزرگان جهان برای افزایش عرضه و سهم از بازار، خیال فعالان بازار از بابت کافی بودن سمت عرضه راحت است و حتی در برهه‌هایی بسیار بیشتر از مقدار موردنیاز بازار بوده است. با پاندمیک شدن کووید-19 به‌خصوص در اروپا و آمریکا که مصرف‌کنندگان بزرگ نفت هستند، تقاضا درحال سقوط به ارقام تاریخی است، چراکه بسیاری از مردم جهان قرنطینه شده‌اند و میزان مصرف انرژی در کشورها به‌شدت کاهش یافته است.

آژانس بین‌المللی انرژی

آژانس بین‌المللی انرژی که در پاریس مستقر است بیشتر از دو نهاد دیگر به آینده تقاضا بدبین است، به‌طوری‌که پیش‌بینی کرده تقاضا برای نفت در سال‌جاری به‌طور‌ میانگین 3/ 9 میلیون بشکه در روز افت کند. این میزان افت در تقاضا معادل کل مصرف نفت هند و تمام قاره آفریقاست. به عقیده این نهاد، اقدامات محدودکننده در 187 کشور جهان عبور و مرور را تقریبا متوقف کرده ‌است. با وجود اینکه آژانس بر این باور است که 1/ 23 میلیون بشکه از تقاضای جهانی نفت (برابر با کل مصرف آمریکا و کانادا) در فصل دوم سال کاسته می‌شود، افت تقاضا در ماه جاری را بزرگ‌تر یعنی 29 میلیون بشکه در روز می‌بیند. این به معنای رسیدن مجموع تقاضای جهان به سطح سال 1995 است. البته به عقیده این نهاد بین‌المللی، در نیمه دوم سال به تدریج وضعیت تقاضا در بازار نفت بهبود می‌یابد اما منفی بودن تراز این سمت از بازار نسبت به سطوح سال گذشته همچنان تا پایان 2020 ادامه می‌یابد. آژانس گفته است در ماه پایانی امسال کاهش تقاضایی معادل 7/ 2 میلیون بشکه در روز نسبت به دسامبر 2019 خواهیم داشت.

همچنین آژانس معتقد است عملکرد پالایشگاهی در 2020، 6/ 7 میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت تا میانگین آن به 3/ 74 میلیون بشکه روزانه در جهان برسد. علاوه بر این، آژانس تخمین زده به دلیل تعطیلی‌های گسترده و کاهش تولید پالایشگاه‌ها، عملکرد آنها در فصل دوم سال 16 میلیون بشکه در روز افت کند. آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش آوریل خود گفته است داده‌های اولیه نشان می‌دهد موجودی نفتی چین در فصل اول سال به‌طور متوسط هر روز 1/ 2 میلیون بشکه رشد کرده که این مقدار برای آمریکا در همین بازه زمانی نیم میلیون بشکه برآورد شده است.

آژانس که در گزارش‌های پیشین هم نسبت به دو نهاد دیگر برآورد تاریک‌تری از وضعیت نفت داشت و در ماه مارس معتقد بود تقاضا در سال 2020 به میزان 90 هزار بشکه کاهش یابد، حالا گفته است دنیا در نیمه دوم امسال فقط به 5/ 8 میلیون بشکه از نفت اوپک برابر با تولید روزانه عربستان آن هم پس از کاهش تولید در ماه‌های مه و ژوئن، نیاز خواهد داشت. جولین لی معتقد است داده‌های آژانس به‌طور ضمنی نشان دهنده این موضوع هستند که با فرض پایبندی کامل تمام اعضای اوپک به توافق یکشنبه گذشته از اول مه، انبارهای نفت با نرخ روزانه 7/ 17 میلیون بشکه در فصل دوم رشد خواهد کرد که به معنای نیاز به فضایی برای ذخیره 6/ 1 میلیارد بشکه تا پایان ژوئن است. همین مساله با فرض همراهی 5/ 4 میلیون بشکه‌ای کشورهای خارج از اوپک‌پلاس برای کاهش تولید، به معنای آن است که تا پر شدن کامل موجودی‌ها، همچنان فشار بر نفت افزوده می‌شود، گرچه در صورت وقوع چنین حادثه‌ای نیز احتمالا نفت به قیمت‌های دیده‌نشده تاریخی برای مدتی برسد.

اوپک

سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) کمی نسبت به آژانس بین‌المللی انرژی خوش‌بین‌تر بوده و در گزارش هفته گذشته خود تخمین زده تقاضای سالانه نفت 8/ 6 میلیون بشکه در روز کاهش یابد. به گفته این سازمان، تقاضا برای نفت اوپک در فصل دوم سال‌جاری میلادی چیزی کمتر از 20 میلیون بشکه خواهد بود که در سه دهه گذشته بی‌سابقه است. براساس گزارش جولین لی که به داده‌های اوپک اتکا کرده، اگر اعضای اوپک به‌طور متعهدانه‌ای به توافق اوپک‌پلاس پایبند باشند و با فرض اینکه سه کشور ایران، لیبی و ونزوئلا که از کاهش تولید استثنا شده‌اند بر تولید خود نیفزایند، این گروه در ماه‌های مه و ژوئن 4/ 23 میلیون بشکه نفت در روز تولید خواهد کرد. با توجه به افزایش تولید عربستان، امارات و کویت طی جنگ قیمتی که از ماه گذشته آغاز شد و عرضه نفت بسیار بالا که تا پایان ماه آوریل یعنی آخرین مهلت تولید آزادانه کشورها ادامه خواهد داشت، تولید این گروه در ماه جاری می‌تواند به 8/ 31 میلیون بشکه در روز برسد. به این ترتیب، متوسط تولید این کشور‌ها در این فصل روزانه حدود 2/ 26 میلیون بشکه خواهد بود. مازاد عرضه اوپک با توجه به ارقام منتشر شده این نهاد‌ها ممکن است بین 5/ 6 میلیون تا 7/ 17 میلیون بشکه در روز طی فصل دوم 2020 باشد؛ بشکه‌هایی که راهی جز ذخیره شدن نخواهند یافت.  اوپک نیز معتقد است شرایط در نیمه دوم سال بهتر خواهد شد، با این حال مانند آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند که تقاضا برای نفت همچنان حدود 5 میلیون بشکه کمتر از نیمه دوم سال 2019 باشد. این نهاد در گزارش خود اعلام کرده بازار نفت هم‌اکنون درحال متحمل شدن شوک‌های تاریخی شدیدی است و انتظار دارد اقتصاد جهانی در این سال رکود شدیدی را تجربه کند.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا

به گفته لی، اداره اطلاعات انرژی آمریکا با توجه به وابستگی به دولت ایالات‌متحده که اکنون تحت هدایت دونالد ترامپ تمایل به بازگرداندن کشور به وضع عادی و بازگشایی هر چه زودتر کسب‌وکار‌ها دارد، آمار خوش‌بینانه‌تری نسبت به دو نهاد قبلی ارائه کرده است. به گفته این اداره، تقاضای نفت در فصل اول سال فقط 6/ 5 میلیون بشکه کاهش یافته تا مجموع تقاضا در جهان برابر با 4/ 94 میلیون بشکه روزانه در این بازه باشد. علاوه بر این، این نهاد دولتی تخمین زده تقاضای سالانه 2/ 5 میلیون بشکه در روز نسبت به سال گذشته کاهش یابد اما معتقد است تقاضا در سال 2021 معادل 4/ 6 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت. با این وجود اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) بر این باور است که آمریکا در فصل سوم سال به یک واردکننده خالص نفت و محصولات نفتی بدل خواهد شد و این موضوع در بیشتر ماه‌های امسال برقرار خواهد ماند. به گفته EIA، دلیل اصلی این عقبگرد ایالات‌متحده کاهش تولید شرکت‌های آمریکایی است که به افت صادرات این کشور می‌انجامد.

نیک کانینگهام، تحلیلگر بازار نفت در گزارشی که در اویل پرایس منتشر شده هشدار داده است که بر خلاف انتظار بسیاری از نهادهای پیش‌بینی‌کننده، تقاضای نفت به راحتی در نیمه دوم سال بهبود نمی‌یابد. او گفته برای این ادعا دلایل بسیاری وجود دارد که مهم‌ترین آن این واقعیت است که ویروس کرونا به راحتی دست از سر کشورها بر نمی‌دارد. او می‌گوید گرچه نرخ ابتلای روزانه در کشورهای اروپایی و آمریکا کند شده، اما با برداشتن محدودیت‌های عبور و مرور خطر برگشت کرونا وجود دارد. این کارشناس در این مورد از بارن شیلدراپ، تحلیلگر ارشد کامودیتی‌ها در SEB نقل قول کرده مشکل اینجاست که بیشتر کشور‌ها دچار شیوع کرونا شده‌اند و به محض کاهش محدودیت‌ها، ابتلای روزانه دوباره بالا می‌رود. شیلدراپ می‌گوید به‌نظر می‌رسد که کشورها تا آخر سال چندین مرتبه محدودیت‌ها را کاهش و به‌خاطر بازگشت کرونا باز افزایش دهند.  دلیل دومی که کانینگهام در تحلیل خود برمی‌شمارد وابستگی اقتصاد جهانی به بازگشت فعالیت‌ها است. او معتقد است حتی با وجود برگشت شرکت‌ها به‌کار، عادی شدن شرایط کمی طول خواهد کشید. در این راستا، اداره ملی پژوهش اقتصادی آمریکا گفته تولید ناخالص ملی این کشور ممکن است در فصل چهارم سال 2020 حدود 11 درصد کاهش یابد. صندوق بین‌المللی پول نیز در گزارش خود هشدار داده است جهان با بدترین بحران اقتصادی از دهه 1930 مواجه است.